Westerse sancties treffen Russische homo’s
Deze maand besluit de regering of Russische homo’s en transgenders gemakkelijker asiel krijgen vanwege antihomogeweld in Rusland. Sociologisch onderzoek laat zien dat de meerderheid van de Russen tegen homo-emancipatie is en dat deze afkeer groeit. Vrijwel nergens in Europa is de situatie slechter voor homo’s en menig homo moet zijn geaardheid met de dood bekopen.
Het Nederlandse asielbeleid is dan een mooie reddingsboei voor die enkele Rus die huis en haard achter kan laten. Voor de meeste Russische homo’s is dit verruimde asielbeleid echter een druppel op een gloeiende plaat. De situatie kent voor hen nauwelijks enige vooruitgang, juist als gevolg van het buitenlandbeleid van
Nederland en de EU.
Die laatste zin behoeft enige toelichting. De politieke spanningen tussen Rusland en Europa lopen al enige tijd op. Dit leidde onder meer tot economische sancties. En het zijn uiteindelijk de gewone Russen die hier het meest onder lijden. Bedrijven die export mislopen zullen moeten bezuinigen en werknemers ontslaan. Ook worden deze gederfde inkomsten doorberekend in de prijzen. Dat merken de Russische consumenten in hun supermarkten, de armsten als eersten.
Haat door onzekerheid
Wat heeft dit alles nu met de Russische homo’s te maken? Ogenschijnlijk niet veel, maar de zogeheten ‘moderniseringstheorie’ voorspelt dat dit juist grote negatieve langetermijnconsequenties heeft voor de Russische houding en tolerantie ten opzichte van homoseksualiteit.
Als mensen opgroeien in grote politieke en economische onzekerheid, dan zullen zij hun leven lang gemiddeld méér belang hechten aan stabiliteit, orde en autoriteit. Jongeren die juist in meer zekerheid opgroeien, focussen eerder en meer op zelfontplooiing, vrijheid en emancipatie.
De economische sancties zorgen er dus voor dat er nu een nieuwe generatie opgroeit in Rusland die extra antihomo zal zijn. De huidige stijging van de homohaat kan deels verklaard worden door de onzekerheid waarin eerdere generaties tijdens de val van de Sovjet-Unie verkeerden. Een wat soepeler asielbeleid is dan leuk en aardig, maar tegelijkertijd verslechteren de omstandigheden voor homo’s in Rusland juist als gevolg van het Nederlandse buitenlandbeleid.
Beter onderwijs
Het zou veel effectiever zijn om de bevolking in Rusland economisch te steunen. Daarbij valt te denken aan steun voor beter onderwijs in de vorm van onderwijsuitwisselingsprojecten. Aan directe afname van producten bij kleine Russische producenten, zodat zij hogere winstmarges hebben. Aan het opzetten van productiefaciliteiten in Rusland, waar een werkelijk fatsoenlijk loon wordt betaald. Dit zijn allemaal maatregelen die zich direct richten op de bevolking en eraan bijdragen dat zij meer economische zekerheid heeft.
Daardoor zullen de Russen een kritischere houding tegenover hun machthebbers ontwikkelen. En bovenal zullen er dan generaties Russen opgroeien die toleranter zullen zijn naar homo’s en transgenders. Dat is pas echt duurzaam international emancipatiebeleid.
Niels Spierings is politiek en gendersocioloog aan de Radboud Universiteit en houdt zich politiek en wetenschappelijk bezig met emancipatievraagstukken.
Dit artikel verscheen op vrijdag 17 juli 2015 op de opiniepagina van Trouw (p.23).
Afbeelding door Arvey [GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5], via Wikimedia Commons
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Oef, stevig denkwerk verricht hier! Toch vraag ik me af of Nederland/het Westen op deze manier de verantwoordelijkheid op moet pakken voor het probleem. Niet omdat ik het niet de juiste methode vind, maar om zelf niet de probleemeigenaar te worden.
Dank Ilse. 😉 Een terechte vraag die je opwerpt. Maar ik denk dat je nog wel kunt proberen bij te dragen zonder eigenaar te worden van het probleem. Overigens schreef ik dit overwegende dat de overheid zelf in haar buitenland beleid de bevording van mensenrechten en positie van LGBTs opneemt en het bijvoorbeeld ook rond de Olympische Spelen benoemde. Een kwestie van daad bij het al gegeven woord voegen.
Op zich kan ik de lijn in het stuk volgen. Maar ik vraag me af of het mogelijk is om direct zaken te doen met Russische bedrijven. Daar is goodwill voor nodig vanuit Nederland, maar ook vanuit Rusland. Afgaand op de berichtgeving die ik er over lees/hoor, lijkt dat me lastig.
Idem met schooluitwisseling. In het beeld dat in Nederland wordt geschetst van Rusland is de machthebber uit op een nogal vervormd beeld van het westen en wordt een kritischer houding tav de regering niet gewaardeerd. In combinatie met de politieke weersomstandigheden tussen Rusland en Europa – het ziet er niet naar uit dat het spoedig gezelliger gaat worden – vraag ik me af of uitwisselingsprojecten er überhaupt in zitten. Laat staan projecten waarbij gevoelige onderwerpen de revue passeren. Zou het bijbrengen van een volwassen manier van aankijken tegen homoseksualiteit niet als propaganda worden bestempeld? Dat stempel komt natuurlijk ook op dat initiatief van Nederland en Polen om een objectieve Russische actualiteitenzender te gaan opzetten/sponsoren. Een prima plek om aan een betere positie voor homo’s in Rusland te werken dunkt me, maar ik ben benieuwd naar het bereik van dit soort plannen.
Waarmee ik overigens niet zeg dat je het niet moet proberen hoor, integendeel. Ik denk alleen dat je naast de pogingen een volk te emanciperen ook de deur naar Nederland/de EU voor Russische homo’s moet open zetten. Want mij lijken de ideeën van de auteur fantastisch voor de homogemeenschap in Rusland van overmorgen, maar los je de ellende van nu er niet mee op.
Misschien kan Niels daar nog een inschatting van geven die op betere informatie rust dan mijn voorkennis (die het niveau van de gemiddelde Volkskrantlezer niet ontstijgt)? Ik ben benieuwd.
Het zijn niet allemaal makkelijke alternatieven, maar we moeten ook niet overdrijven. Er lopen als samenwerkingsprojecten, er zijn stedenbanden, bedrijven zijn blij met nieuwe afnemers.
Overigens sprak ik niet over projecten die direct homoseksualiteit promoten (of bespreken). De brede focus moet op economische zekerheid liggen en dat kan waardeneutraal.
Direct LGBT projecten steunen is inderdaad problematisch. Dat loopt niet via schakels: overheid financieert COC, COC traint/steunt Russische LGBT organisaties, LGBT organisaties daar zetten projecten op. Maar zelfs dan lopen zij het risico te worden bestempeld omdat ze anti-Russische waarden bezigen en indirect links met het Westen hebben. (Ook al bestonden die organisaties al lang.) Dat risico is niet te omzeilen en mag niet leiden tot een handdoek in de ring.
De ellende van nu is gewoon heel naar en krijg je niet opgelost. Daarvoor is ruimhartig asielbeleid idd een optie. En natuurlijk wel doorgaan met lokale organisaties steunen.