De discussie over Zwarte Piet is weer losgebarsten. Vorige week stelde de rechter dat de verlening van de vergunning voor de intocht van Sinterklaas in Amsterdam opnieuw bekeken moet worden. De figuur Zwarte Piet is een negatief stereotype en daardoor mogelijk een inbreuk op het privéleven van mensen.
De discussie ontvouwt zich vervolgens via de bekende paden. Tegenstanders van Piet zijn blij met de uitspraak en benadrukken dat hiermee recht wordt gedaan aan hun gevoelens. De fans van Piet benoemen nog eens dat het fenomeen Zwarte Piet niet racistisch is, maar een gezellige kindervriend, zonder politieke bijbedoelingen. Die discussie ontaardt niet zelden in ordinair gescheld. Een van de problemen is de rigiditeit van de voorstanders van Zwarte Piet. Zij weigeren om zich in te leven in het standpunt van de tegenpartij. Zij blijven hangen in argumenten van het niveau: “Het is traditie, dus…”
De racistische houding van veel fans van Piet doet hun zaak geen goed. Zo bleek ook in een discussie op mijn Facebookpagina (aan de hand van een filmpje van Anousha Nzume) . Bij discussies over dit onderwerp wordt in eerste instantie als reactie gegeven dat men niet snapt waar iedereen zich “ineens druk over maakt, want voorheen hoorde je toch ook niets”. Al snel slaat de toon echter om en wordt gesteld dat “buitenlanders zich moeten aanpassen als ze hierheen willen komen.” Zwarte Piet is dan misschien niet racistisch, veel van zijn fans drukken zich nogal dubieus uit.
Ik moet mijn hand echter ook in eigen boezem steken. Want als ik lees welke onzin wordt uitgekraamd door mensen die ‘100% voor Zwarte Piet en 100% tegen Racisme zijn’, krijg ik een rode waas voor mijn ogen. Ik raak geïrriteerd als mensen de ironie niet snappen van de zin: “Zwarte Piet is niet racistisch. Het is onze cultuur. Van onze cultuur blijf je af.” En van de tekst “wij stoppen met donaties aan Afrika. Als wij geen Zwarte Pieten mogen hebben, spelen wij ook niet meer voor Sinterklaas” word ik woedend. Zinnige argumenten vanuit het pro-piet-kamp,voor zover ze bestaan, zijn aan mij niet besteed.
Mijn eigen starheid staat een goede discussie dus in de weg. Een discussie die in de kern simpel is: het is evident dat Zwarte Piet een stereotype benadering is van een zwarte slaaf uit de negentiende eeuw. Dat stereotype kun je op twee manieren bekijken. Enerzijds door te vertrekken vanuit de visie van de ontvanger. Ervaart deze de boodschap negatief, dan is er blijkbaar iets mis mee. Anderzijds door te kijken naar de zender. Als de zender het goed bedoelt, dan is de boodschap dus goed en de perceptie van de ontvanger fout.
Als beide partijen blijven vasthouden aan hun visie verandert er niets. Wij, tegenstanders van Zwarte Piet in zijn huidige vorm, moeten begrijpen hoe belangrijk deze figuur is in de mythe rond Sinterklaas. De voorstanders van Piet moeten begrijpen welke gevoeligheden deze figuur met zich meebrengt. Door met elkaar in gesprek te blijven en nieuwe initiatieven aan te moedigen ontstaat er wellicht een nieuwe en breed gewaardeerde zwarte Piet. Deze optie wordt door veel fans van Piet echter afgedaan als onzin: “Wij blijven voor onze Zwarte Piet staan, punt!”. En dus blijf ik hangen in mijn; jullie-zijn-allemaal-racisten-sentiment.
Ik had me voorgenomen deze discussie tot het bittere einde te voeren, tot ik vanochtend een ingezonden brief in de Volkskrant las die me confronteerde met mijn eigen kortzichtigheid. In deze brief stelt Anneke Struik dat ze zich verbaast over het ontbrekende geluid over hedendaagse slavernij. Er zijn weinig cadeaus en chocoladeletters die zonder slavernij of kinderarbeid worden geproduceerd. Ze heeft gelijk! Laten we de discussie over Zwarte Piet gebruiken om een vuist te maken tegen moderne uitbuiting, want zolang dat bestaat houdt het Sinterklaasfeest – met of zonder Piet – een hele vieze bijsmaak.
De foto is afkomstig van Flickr Creative Commons
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Voortaan alleen maar blaauwe pieten dan? 😉
Verder is dit artikel op Sargasso misschien voor de geïnteresseerden ook een interessant stukje over de pietenkwestie:
Negatieve negroïde stereotypes kom je elke week tegen bij Jürgen Raymann, zoals de seksistische antilliaanse Edsel, Tante Es die zich weigert aan te passen en dus nog steeds in surinaamse klederdracht rondloopt, co-assistencia die zich geflatteerd voelt als men opmerkingen maakt over haar vrouwelijk uiterlijk en voorkomen.
Als ik Edsel, Tante Es of co-assistencia imiteer ben ik blijkbaar een racist. Als Zwarte Piet imiteer je niemand, want niemand is Zwarte Piet.
Echt, mensen! Het is juli, zullen we hier in november op terugkomen??
Is het niet veel logischer om de discussie juist in het voorjaar en de zomer te voeren?
Immers rond november/december reageren alle mensen veel emotioneler omdat het dan direct betrokken wordt op deze viering en deze sinterklaas-cyclus.
Emotioneler omdat het dan direct wordt betrokken op de sinterklaas-cyclus? Really?
Of de discussie nu hartje zomer wordt gevoerd of tegen de tijd dat de kachels weer aan staan: ik word er narrig van zolang de hysterische toonzetting van toepassing blijft.
Dit debat is volledig ontspoord door de toon waarop hij wordt gevoerd en de door de podia waarop hij wordt gevoerd. Dit debat hoor niet thuis in rechtbanken of bij de Verenigde Naties, maar op een ouderavond van de basisschool of op de redactietafel van het Sinterklaasjournaal. Daar maken ze van Sint en Piet goede vrienden in plaats van een meester en zijn knecht. Daar kunnen ze de teksten aanpassen van de liedjes die we als kind hebben geleerd. Want die meester-knechtverhouding is natuurlijk een pijnlijk relict uit vroeger tijden.
Maar relativeer een beetje. Natuurlijk is Zwarte Piet gebaseerd op 19e eeuwse stereotypen. Natuurlijk word ik ook moe van de mensen die in ‘Zwarte Piet als knecht’ een steunpilaar van het Nederlands cultureel erfgoed zien. Maar ja: ik word ook doodmoe van de mensen die met een pleister op hun mond gaan demonstreren bij de intocht van Sinterklaas.
Het is een kinderfeest met kadootjes mensen, geen college waarbij blanken hun kroost leren dat mensen met een ander kleurtje inferieur zijn. Door het protest tegen Zwarte Piet in die context te plaatsen, is het anti-kamp er in geslaagd nog eens een flinke kudde maatschappelijk teleurgestelden in de armen van Geert Wilders te drukken. Tel uit je winst!
Probeer dit eens: je bent juf of meester op een basisschool, groep 5. De sinterklaasperiode begint en de moeder van het Surinaamse meisje op de derde rij geeft in een gesprek aan dat ze moeite heeft met de rol van Zwarte Piet. Vraagt je of je de kinderen de tekst ‘zijn knecht staat te lachen en roept ons reeds toe’ te vervangen door ‘zijn vriend staat te lachen en roept ons reeds toe’. Kleine moeite en voor iedereen wordt het feest leuker. Ze geeft je stof tot nadenken bovendien.
Hou het decor even vast in je hoofd, alleen nu komt diezelfde moeder je klas in met de mededeling dat je een racist bent als je Sinterklaas viert, een steen door je ruit zal gooien als je racistische liedjes zingt en naar de rechter stapt als er ook maar één joker met een zwart geschminkt gezicht een hand pepernoten komt uitdelen.
Twee situaties, twee keer een op zich legitiem punt. Naar wie luister je met de meeste belangstelling? Wie kom je gevoelsmatig tegemoet?
Als dit debat op een iets redelijker toon was gevoerd dan waren er intussen veel grotere stappen gezet. Daar ben ik van overtuigd.
En ik had mezelf zo beloofd dat ik me nooit met deze discussie ging bemoeien..
+ fuckin 1. En daar laat ik mijn bijdrage verder ook bij.
Ja, waar blijft die functie voor +1?
Goede vraag! Joep? 🙂
Compleet mee eens.
Wel een beetje rare verandering, “zijn vriend …”.
Ik ben van beroep bakkersknecht. Ik zie mij tegen mijn baas nog niet zeggen, hallo, ik ben vanaf vandaag geen bakkersknecht meer, maar ik wil betaald worden als bakkersvriend …
Thijs, dank voor je bijdrage. Deze discussie moet inderdaad buiten politici en rechters om gevoerd worden (overigens is er bij mijn weten nog geen rechtzaak over zwarte piet gevoerd alleen over de Amsterdamse intocht).
De hysterie in de discussie zit misschien bij beide kampen, maar wordt m.i. vooral gevoed door de dubbele boodschappen van de vrienden van Piet. Je argumenten – dat Zwarte Piet niet racistisch – is kracht bijzetten door te stellen dat buitenlanders anders maar weer moeten vertrekken, maakt je punt niet sterker.
Vooralsnog vind ik de reacties van de mensen die anti-Piet zijn veel meer binnen de grenzen van het betamelijke blijven.
Los daarvan hoop ik van harte dat er in goed overleg nieuwe Pieten opstaan die op een breed draagvlak kunnen rekenen.
Tot slot, dat mensen mensen de discussie afdoen als onzinnig is ook betreurenswaardig. Discussies over vrijheden, discriminatie en racisme moeten we blijven voeren omdat ze raken aan de kern van ons bestaan (en deze discussie over zwarte piet is daar een heel concreet voorbeeld van).
ps. +1 functie, zeer welkom!
Dag Joris,
Ik had je waardering voor mijn bijdrage meer op prijs gesteld als je mijn reactie daadwerkelijk had gelezen.
Want waar lees je dat buitenlanders moeten vertrekken als ze Zwarte Piet racistisch vinden? Dat heb ik namelijk nergens opgeschreven.
Ik heb opgeschreven dat het over een kinderfeest gaat en dat we heel erg snel van het idee van de Zwarte Piet als knecht af moeten, maar dat je dat niet bereikt met hysterie. Als je denkt dat ik op basis van die stellingname in het pro-kamp zit – want dat insinueer je hier – moet je echt even bij een arts langs.
Dag Thijs,
Je begrijpt me verkeerd. Ik stel je bijdrage op prijs en ben het goeddeels met je eens.
Vervolgens stel ik dat het probleem in de discussie m.i. de rigide opstelling van de vrienden van Piet is. Ik wil niet zeggen dat ik dat uit jouw bijdrage op maak. Ik refereer aan het hetgeen ik ook al in mijn tekst zeg. (Met “Je argumenten” bedoel ik dat men zijn argumenten kracht bij zet, etc. Een verwijzing naar voorstanders in het algemeen, niet bedoel om jou woorden in de mond te leggen).
Ik veronderstel absoluut niet dat dat je in het pro- of het anti-kamp zit, dus het bezoek aan een arts stel ik even uit (overigens een reactie die ik ook wel een beetje hysterisch vind…)
Het is me helder Joris. Dan heb ik je verkeerd begrepen. (en de laatste tekst tussen haakjes: LOL!)
Idd, +1 voor Thijs. Ondanks dat het niet het seizoen is, toch een klein puntje. Wat is er mis met een knecht? Dat is een doodnormale werknemer, in de 19e eeuw werkte op het platte land van Nederland waarschijnlijk minsens de helft van de mensen (blanken, want andere waren er toen niet) als knecht. Gewoon in loondienst bij de boer, niks mis mee. Een knecht is GEEN slaaf.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Knecht_(beroep)
Heb je een punt, Arno. Toch vind ik ‘knecht’ een begrip dat thuis hoort in de context van de 19e eeuw. De gezagsverhouding lag in die periode een stuk beroerder dan nu. Gevoelsmatig denk ik dat het voor veel mensen een kleinere stap is van knecht naar slaaf dan van personeel naar slaaf. Een ondernemer hoeft het niet in zijn hoofd te halen om zijn onderknuppels nu formeel aan te duiden als knechten. Dat kan hooguit voor een lolletje en zelfs dan is het balanceren op een slap koord.
De term knecht is nu eenmaal erg gedateerd en heeft bovendien een negatieve connotatie. Dat snap ik. Zeker hier: het beeld waar mensen aanstoot aan nemen is die van de kleurling die ondergeschikt is aan de blanke chef van het gezelschap. Op dat punt ligt begrijpelijkerwijs veel oud zeer en ik vind het dus volkomen logisch wanneer mensen vragen of het allemaal een onsje minder mag.
Sint en Piet als goede vrienden die samen een enorme berg speelgeoed en snoep komen verdelen past meer bij de 21e eeuw. Ik vind het ook een veel leuker beeld, trouwens. Jij niet?
Daar ben ik het wel mee eens, maar je moet je wel realiseren dat die sinterklaasliedjes stammen uit de 19e of vroeg-20e eeuw. Men was detijds vaak met trots (en terecht) knecht op een boerderij. Om nu alle sinterklaasliedjes te gaan herschrijven vind ik onzin.
Als je tegenwoordig naar de intocht van sinterklaas kijkt is er ook weinig meer te merken van de machtsverhouding. Feitenlijk doen de pieten alles, inclusief de organisatie, en is de sint meestal wat onhandig. In elk geval geen dictator die zijn pieten rondcommandeert.
Zou het niet al een hele hoop schelen als Zwarte Piet niet egaal-bruin wordt geschminckt, maar roet-zwart? En dan ook echt roetvegen, niet egaal-zwart. Dat zou in ieder geval de huidige generatie believers het schoorsteen-verhaal wijs maken.
[…] Betkó gaat echt niets zeggen over de Piet-discussie. Anderen hebben daar eerder zinnige dingen over […]
Beste, ik vind het goed dat er word opgetreden tegen rasisme. Ikzelf ben vroeger ook veel scheef bekeken geweest, dit omdat ik van origine een Afrikaan ben. Ik ben, en dit mag ik wel zeggen over mij eigen, een zwarte Afrikaan, geboren in België. Rasisme kan niet, maar ik voel mij diep gediscrimineerd. Ik speel namelijk al bijna 15 jaar voor zwarte piet. Ik ben bijgod niet van plan, om in de toekomst, mij compleet wit te laten schilderen om verder piet te mogen zijn. Ik ben Afrikaan, ik ben zwart en ik wil mijn leven lang zwarte piet blijven spelen, zoal ik dit wil en ook lichamelijk kan. Dat men optreed tegen rasisme is zeer goed, maar dat men daarintegen begint met discriminatie en mij zou verbieden ooit nog een zwarte piet te mogen zijn, dat kan niet vind ik. Ik ben compleet tegen het feit, dat ik als zwarte Afrikaan, mij zou moeten compleet wit laten schilderen, enkel en alleen omdat er enkele pipo’s zijn die willen interessant doen. Waarom komen die pipo’s niet in mijn gezicht zeggen dat ik een zwarte ben die niet thuis hoort in hun cultuur? Waarom komen ze mij niet zeggen recht in mijn gezicht dat ik mij niet mag integeren? Waarom word ik gediscrimineerd en moet ik mijn roots verloochenen en mij schilderen als bleekscheet of als witte clown? Ik wil gerust stoppen met het spelen van zwarte piet, of mij compleet wit laten schilderen, enkel en alleen als zij er voor uitkomen dat zij de zwarte man discrimineren en dat zij vrijwillig dertig jaar in de gevangennis gaan zitten, tenzij zij mij enkele miljoenen euro’s aanbieden per jaar om hun spelletje mee te spelen …
Ik heb in feite een veel beter idee. Men heeft vandaag de dag de mond vol over pedofilie … Wel simpel. Welke oude man, want dat is de Sint toch (hij draagt een heel lange baard en hij loopt met een grote stok, die men staf noemt), dus ik herhaal, welke oude man, met een baard, draagt een rok, draagt steeds de zelfde kledij. In feite is de Sint een oude, vieze man, die een rok draagt en die notabene kinderen bepoteld en op zijn schoot neemt. Op de koop toe geeft hij ze nog eens snoep en geschenkjes om ze te lokken …
Ik heb DE oplossing, schaf de piet af, en schaf de beeltenis van een kinderlokkende pedofiel ook af. Als men mij, als Afrikaan, niet meer wil zien verschijnen in het straatbeeld als de knecht van de Sint, wel schaf dan ineens alles af …