Blok versus Roemer: Banen en Lonen
Afgelopen zondag waren Stef Blok en Emile Roemer te gast in Buitenhof. Thema: de crisis. Blok’s verhaal was helder: Nederland moet doorgaan met bezuinigingen en loonmatiging, want dit is goed voor het Nederlandse bedrijfsleven, wat vervolgens weer banen oplevert. Zijn framing was bijna McCarthyaans: wie niet net zo hard als VVD wil bezuinigen verkwanselt de schatkist. Roemer was wat moeilijker te volgen: wil hij nou werkelijk de lonen verhogen? Wat een populist. Blok reageerde scherp: dat zou een ramp zijn voor de economie van Nederland!
Als Roemer fanboy heb ik me stevig geergerd. Niets is frustrerender dan te worden weggezet als een populist die de staatsschuld wil laten oplopen en geen alternatieven biedt voor de economie. Toen ik afgelopen maandag deze blog van Joseph Stiglitz (gerenomeerd hoogleraar economie, ‘Nobelprijs’-winnaar uit 2001) las viel het me op hoezeer dit verhaal overeenkomt met wat Roemer in Buitenhof zei. Ik ben benieuwd of Blok tegen Stiglitz een zelfde arrogantie zou etaleren.
De confrontatie tussen de twee voormannen is extra boeiend omdat het zo duidelijk het verschil aangeeft tussen twee zeer verschillende manieren van denken over economie.
Blok begint met een aantal aannames zoals ‘mensen handelen individueel rationeel, en kopen uiteindelijk het goedkoopste product’, maar ook ‘wat goed is voor het bedrijfsleven is goed voor de Nederlandse burger, want dat levert banen op’ (waar hebben we dat vaker gehoord?). Economisch beleid betekent vervolgens dat je de omstandigheden voor deze investeerders zo gunstig mogelijk maakt: lage lonen en dito vennootschapsbelasting. Het beoogde resultaat: jobs, jobs, jobs.
Dit is een typisch voorbeeld van wat de Turkse econoom Dani Rodrik beschrijft als het onzorgvuldig toepassen van economische concepten: een fetisjisme voor bepaalde economische oplossingen los van de context van de casus.
Roemer’s analyse is het compleet omgekeerde. De aannames die Blok doet worden in twijfel getrokken. Economische groei voor wie? Wat heb je aan banen die bar weinig betalen? En zijn lagere lonen niet juist een ramp voor de consumentenmarkt? Terecht geeft hij aan dat een betere concurrentiepositie voor Nederland (en de andere Noord-Europese landen) tegelijkertijd funest is voor het Europese Zuiden. Deze analyse is een stuk complexer, maar doet wel recht aan hoe ingewikkeld economie nou eenmaal is.
Voor mij staat de volgende vraag centraal: is elke soort concurrentiewinst gewenst? Ieder land kan haar concurrentiepositie verbeteren door de lonen te verlagen. Maar het resultaat zal helaas niet meer welvaart voor iedereen zijn, maar slechts een collectieve race naar de bodem. Alleen als er internationaal wordt samenwerken kun je voorkomen dat landen zich niet tegen elkaar laten uitspelen door bedrijven die alsmaar lagere lonen en vennootschapsbelastingen eisen.
Volgens Angela Wigger, politiek econoom aan de Radboud Universiteit, is economie te belangrijk om aan economen over te laten. Wat mij betreft is economie ook te belangrijk om alleen aan deze beginselen van de VVD over te laten.
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Het hoeft geen race naar de bodem te worden, maar de wereld is groter dan Europa. Europa is extreem duur qua arbeid, maar dat compenseerden we met meerwaardes : goed opgeleide bevolking, goede infrastructuur, politiek stabiel. Ondertussen zijn onze loonkosten alleen maar gestegen, terwijl onze meerwaarde gekelderd is ten opzichte van China/India etc. En dat vergeet Roemer gemakshalve.
Ga er dan eens op in: hoe wordt het geen race naar de bodem?
Je opmerking over andere meerwaardes is terecht, maar wordt volgens mij door zowel Blok als Roemer niet ontkent en wel degelijk meegenomen.
Je laatste opmerking bevat wel veel belangrijks: kunnen we op die manier concurreren met China en India? Die paar procent loonmatiging helpt dan echt helemaal niks :-p
Vergeet trouwens niet dat loonmatiging leidt tot grote inkomensverschillen, die alle eerder genoemde compensatievoordelen weer in gevaar brengen. Ik vind het echt te makkelijk om te zeggen dat Roemer dit gewoon vergeet, en ook gewoon niet waar.
Mwoah, de laatste keer dat ik keek was Nederland nog de 7e meest concurrerende economie ter wereld, de 16e economie qua grootte en presteerden we nog wat beter als je per hoofd bevolking kijkt.
Volgens mij zit het met die concurrentie dus nog wel prima. En of we daar veel aan verbeteren door onze schoonmakers minder dan minimumloon te willen betalen, betwijfel ik.
Ik las in het linkje hieronder net ook dat de handelsbalans tussen Duitsland en China ongeveer in evenwicht is. Ik weet niet hoe het met Nederland zit, maar ik schat ongeveer hetzelfde.
http://www.project-syndicate.org/commentary/spence30/English
Briljant plaatje overigens bij dat bericht 🙂
Aha de “mensen handelen individueel rationeel, en kopen uiteindelijk het goedkoopste product” fabel. Jammer dat dit soort dingen die al lang ontkracht zijn steeds terug blijven komen.
Het is echter wel de basis onder de economische theorie die Blok hanteert. Als hij stopt dit te roepen praten we ineens over een heel andere VVD. Vergeet ook niet de aantrekkelijkheid van dit verhaal: het is wel echt simpel te begrijpen en klinkt op zichzelf heel logisch.
Ja, ik snap dat het logisch en makkelijk klinkt. Maar helaas is de economie dat niet. De rationele koper en de invisible hand bestaan gewoon niet. Het is een leuke theorie, die in een aantal gevallen werkt, maar vaak genoeg ook niet.
Het is raar, als een politicus serieus dingen gaat baseren op intelligent design, de vier natuurkundige elementen of iets anders wat al ontkracht is dan worden ze niet serieus genomen. Maar de economie daar mag je wel fabels over verspreiden.
Ik vraag me afentoe af of ze er zelf in geloven, of dat ze het gewoon zeggen omdat het idd zo makkelijk aan kiezers te verkopen is.
Dit blijft een interessante discussie, vooral ook omdat het in de afgelopen verkiezingscampagne veel impact heeft gehad. De VVD won toen -in mijn ogen terecht- de prijs voor de beste campagne. De partij zette zich zelf als ‘banenkampioen’ neer en dat was een meesterzet. Geheel op drijfzand was die term niet gebaseerd aangezien het CPB had berekend dat het programma van de VVD de meeste banen op zou leveren. Jammer genoeg kwam verdere discussie over dat onderwerp amper los: wat voor banen, voor wie en tegen welke arbeidsvoorwaarden?? Daar komt inderdaad -zoals Bart schrijft- de befaamde race to the bottom om de hoek kijken. Wat dat doet met arbeidsvoorwaarden lijkt me duidelijk. Net een interessant boek uitgelezen van Will Tinnemans, die onlangs te gast was in LUX. Aanrader:http://www.nieuwamsterdam.nl/voor-jou-tien-anderen. Tinnemans beschrijft een voor Nederland nieuw fenomeen: de working poor.
Te gek om Will’s boek hier tegen te komen ^^ is idd een aanrader, een zeer toegankelijk boekje met veer verwijzingen naar het werk van bijvoorbeel Chang. Een andere aanrader: http://www.ru.nl/onderzoek/nieuws/@833570/flexibele-0/
Goed dat er meer debat komt waarbij wordt gekeken naar de kwaliteit van banen. Als je de complexheid van de wereld terugbrengt naar het aantal banen is de kans groot dat je ergens grove fouten maakt.
Trouwens Arno, een andere reden om China even buiten de discussie te laten is dat je hierbij iig nog monetair beleid kan voeren: devalueer je Euro en je bent wint in een keer aan concurrentiekracht. Ook deze beslissing is politiek, maar een stuk relevanter in die discussie. Juist daarom is loonbeleid zo’n boeiend onderwerp binnen een monetaire unie: het is een van die weinige middelen die je nog hebt om op eenvoudige manier concurrerender te worden. Maar het is tegelijkertijd slechts schijn: ook andere landen kunnen lonen verlagen, de al eerder genoemde race naar de bodem.
“CPB had berekend dat het programma van de VVD de meeste banen op zou leveren. ”
Dat ging over een periode. Als je alle cijfers bekeek dan deden D66 en Groenlinks bepaald niet onder. En vertel mij eens wat doet dit kabinet voor banen?
Vragen of mensen willen verhuizen.
Jongeren hun ouders laten onderhouden
Smeken om loonmatiging.
Met moeite de pensioen leeftijd opgehoogd met hulp van PvdA in 2020 ofzo.
Bezuinigen op de sociale werkplaatsen.
Sorry ik zie niks anders dan drijfzand
Of kun jij dit feit wel onderbouwen. Volgens mij is het gewoon verkiezingsretoriek en is het nogal makkelijk om dat bij 1 regel uit een reeks CPB rapporten neer te leggen.
Dat de VVD een briljante campagne had ben ik met je eens. Alleen me de feiten moeten we wel uitkijken.
Inhoudelijk ben ik het eigenlijk met geen van beide eens. Of je lonen kan verhogen hangt veelal af van het tekort in de sector. Zo zijn er bij bepaalde technische beroepen nog best tekorten. Echter over het geheel gezien is het inderdaad niet verstandig.. Er komen 90.000 werkloze bij. Als je het nationaal inkomen wil verhogen kan je beter wat doen aan de participatie graad.
Nog maar een extra linkje, met een goed voorbeeld: In Ierland hebben lagere lonen ook niet het gewenste effect gehad. Waarom zou dit elders wel werken?
http://www.economywatch.com/economy-business-and-finance-news/europes-summit-to-the-death.13-12.html
Jasper, natuurlijk kun je het verder compliceren naar sectors, maar dat is op zich niet het punt (daarnaast vraag ik me wederom echt af of je niet denkt dat Roemer en Blok dit ook wel weten).
Ik ben bang dat we in ons economisch denken wel heel erg zijn doorgeschoten in het allergisch zijn voor vraag-stimulerende maatregels. Natuurlijk werken deze internationaal door en moet je dit dus met zn allen tegelijk doen om free-riders te voorkomen. Maar je moet het wel doen :-p (trouwens, in je eigen land je lonen verlagen of stijging matigen is ook een soort van free-rider gedrag).
Bart. Als ik zeg iets doen aan de participatie graad dan heb ik het niet op de eerste plaats over het terug in ´évenwicht brengen van de lonen´.
We kunnen bijvoorbeeld ook arbeidstijd verkorten. Dit heeft op zijn beurt weer tot gevolg dat kinder opvang daalt waardoor een gezin er nog op vooruit gaat ook.
Ow, Bart, super dat je gewoon de discussie in de comments aangaat. Mijn stem heb je ;).