Innovatie in de hardrock en metal (deel 1) – het kan extremerrr!
Enige tijd terug nam ik deel aan een gesprek, waarbij iemand de opmerking maakte: ‘dit soort producten moet je niet willen innoveren; dat is net als innovatie bij een hardrockband, daar moet je niet aan beginnen, daar zit het publiek gewoon niet op te wachten.’ De normale reactie is dan uiteraard om te schreeuwen ‘HOEZOE HARDROCK NIET INNOVATIEF, VERDOMME’, daar leende de context (werk) zich echter niet voor. Omdat de situatie wel aanzette tot enig nadenken over de vraag hoe innovatief hardrock en metal nou eigenlijk zijn, dit stuk.
Ik vlieg het thema daarbij op drie verschillende manieren aan. Ten eerste: hoe heeft de hardrock zich na haar ontstaan ontwikkeld tot verschillende subgenres? Ten tweede: welke kruisbestuivingen hebben plaatsgevonden tussen hardrock / heavy metal en andere muziekgenres? Ten slotte: in hoeverre zijn bands in de hardrock en metal in staat om hun eigen muziek te vernieuwen? In dit stuk wordt de eerste vraag behandeld, deel twee en drie volgen later.
Hier lopen we overigens gelijk tegen de definitiekwestie van ‘hardrock’ aan; ik heb hardrock redelijk breed gedefinieerd, en samen gepakt met heavy metal en de subgenres die daar weer uit ontstaan zijn. Als je een nauwere definitie van hardrock neemt, zoals te vinden is op wikipedia, is het punt dat het weinig innovatief is denk ik makkelijker te verdedigen. Niettemin zijn verschillende voorbeelden die ik geef van innovaties ook bij een nauwere definitie nog steeds relevant (vooral die van cross-overs die besproken worden in deel 2 – later daarover dus meer). Net zo goed is een definitie nodig van ‘innovatief’; omdat veel definities gericht zijn op commerciële producten (en ik muziek in de eerste instantie zie als kunst), hou ik de definitie breed, als in ‘vernieuwend, grensverleggend, baanbrekend’.
Subgenres: harder, sneller, langzamer, EXTREMER
De meeste historici, muzikanten en liefhebbers zijn het er wel over eens dat Black Sabbath de aartsvader van de heavy metal is.* Vanuit Black Sabbath is een enorme diversiteit aan stijlen ontstaan. Het voert te ver door om in een blogje de geschiedenis van de heavy metal weer te geven, daar zijn boeken over volgeschreven.** Maar het is zeker de moeite waard om wat subgenres en de daarmee samenhangende innovatieve ontwikkelingen te schetsen, zonder te vervallen in een eindeloze lijst van band- en genrenamen. De lezer die nieuwsgierig is naar een voorbeeld, is van harte uitgenodigd om op wat linkjes te klikken.
Het tempo van de muziek werd steeds verder opgevoerd. Waar Black Sabbath en tijdgenoten nog redelijk relaxte muziek maakten, voerden trash- en speedmetalbands vanaf de vroege jaren tachtig het tempo flink op. Latere bands gingen nog sneller, en uiteindelijk werden in het grindcore-genre alle snelheidsrecords gebroken.
Andersom werkte het ook: waar veel bands het tempo steeds verder opvoerden, ging in de doom metal (de langzame, depressieve variant van de metal) het tempo steeds verder omlaag. Totdat je op een gegeven moment uitkwam bij intens trage muziek (zoals dit en dit).
Net zoals het tempo van de muziek zich in verschillende richtingen ontwikkelde, ontwikkelde de zang zich. Waar Ozzy (de oorspronkelijke zanger van Black Sabbath) en de bands uit de New Wave of British Heavy Metal (NWOBHM, vanaf het eind van de jaren ‘70) nog zongen, gingen de vroege trash metalbands schreeuwen, gingen latere death metalbands brullen en nog latere black metalbands krijsen.
Diezelfde extremen zie je ook als het gaat om songteksten en artwork. Waar Black Sabbath voorzichtig begon over duivels, heksen en drugs, gingen andere bands steeds verder. Het moest shockerender. Dat uitte zich bijvoorbeeld in het steeds explicieter uitventen van ‘duivelsaanbidding’, met als meest extreme voorbeeld een groep Noren die het wat al te serieus namen en aan het moorden en brandstichten sloegen.*** In de death metal richtte men zich veelal op het schrijven van steeds ranzigere en explicietere songteksten; in de glamrock / hair metal cultiveerde men het ‘bad boys’ imago rond ‘sex and chicks‘ (de link is naar een songtekst, grappig genoeg zijn de videoclips uit de glamrock behoorlijk braaf, waarschijnlijk om ze gedraaid te kunnen krijgen op mainstream tv-stations); terwijl de metal uit de sloppenwijken, die tegen de hardcore aan zat, het harde ‘street life’ en de rondvliegende kogels bezong.
Is er dus sprake geweest van innovatie in de hardrock en metal? Ik zeg hell yeah – vernieuwend, baanbrekend, grensverleggend: check! Daar moet wel bij worden opgemerkt dat het karakter van die innovatie redelijk ‘rechttoe rechtaan’ is. Jij kan snel? Ik kan véél sneller! Jij gaat langzaam? Moet je zien hoe intens, fuckin’, tergend langzaam wij kunnen! Jij zingt? Wij schreeuwen! Zij schreeuwen? Wij krijsen, als magere speenvarkens die langzaam geslacht worden!
Keerzijde van een dergelijke innovatie, die is gericht op het doortrekken van extremen, is dat je op een gegeven moment tegen een muur aanloopt: nog sneller lukt niet zonder dat de muziek ruis wordt, of zonder dat gitaristen brandblaren op de vingers krijgen bij het spelen. Nog langzamer lukt niet zonder dat het op een gegeven moment stil wordt. Nog extremerrr leidt uiteindelijk tot fysieke barrières, of tot ‘het nergens meer over gaat’, zowel qua muziek als qua randzaken als teksten en artwork.
Gelukkig zijn er meer manieren om een innovatief te zijn binnen een muziekgenre. Een andere voor de hand liggende is het samenwerken met en gebruik maken van andere genres. Daarover meer in deel twee.
Niettemin is heeft zich een enorme ontwikkeling voltrokken sinds het begin van de muziekstijl ruim veertig jaar geleden. Het is niet voor niets dat wanneer Trio Bier zingt over vroeger****, ze het hebben over de hardrock, die ‘vroeger veel zachter was dan vandaag’. Waarvan akte.
János Betkó heeft een zwak voor harde muziek, al sinds hij naar muziek begon te luisteren toen hij een jaar of zes was.
* Nou vooruit, ‘over eens’, voor zover je het daar over eens kan zijn. Mensen zullen er wel eens elkaars hoofd om hebben ingeslagen of ten minste om in elkaars gezicht hebben geschreeuwd, maar voor zover mogelijk is er een redelijk brede consensus dat het toch wel zo’n beetje begonnen is met Black Sabbath.
** Bijvoorbeeld “Ian Christe, Sound of the Beast – The Complete Headbanging History of Heavy Metal“. Hij begint zijn tijdbalk met het verschijnen van het eerste Black Sabbath album.
*** Maar goed, Noren… wat wil je ook?
**** Toen alles veel beter was.
Afbeelding is afkomstig van wikimedia commons
7 Responses to Innovatie in de hardrock en metal (deel 1) – het kan extremerrr!
Leave a Reply Cancel reply
This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.
Laatste reacties
- Closing Time | Flower Children - Sargasso on Generatiepolitiek is een afleidingsmanoeuvre
- Lelijke woorden - Sargasso on Vermeende linkse hypocrisie
- Jan on Le Pen had best een beetje gelijk
- Max on Le Pen had best een beetje gelijk
- Afsennah on Archief
- lmgikke on Bladblazers
- Closing Time | ZnöWhite - Sargasso on Diversiteit in de metalscene
- Waarom heb je zoveel tattoos? - Nathaliekriek.nl on Tuig met tattoos
Please like us on facebook!
Administratief
Met die innovatie in de metal zit het wel snor. Op Fortarock – historisch gezien niet het meest risqué programmerende festival – stonden verleden jaar nog bands als Deafheaven en Ghost, en het Nederlandse metal-festivalaanbod is redelijk verzadigd, zowel in de mainstream (Fortarock, Into The Grave, EMM, Dynamo MetalFest, die motorshow in de Achterhoek) als in de niche/subgenres (Neurotic Deathfest, Jera, Roadburn).
Overigens weet ik niet zeker of het in de metal strikt genomen echt nodig is om ofwel extremer, ofwel genre-overschrijdend te zijn om innovatief te zijn. ‘At War With Reality’ van At The Gates is geen van beiden, maar innovatief is het zeker.
Het zou overigens kunnen dat ik als wannabe-metalhipster wat meer van de rafelige randjes van het genre meepik dan de meer puristische luisteraar.
Het is dus eigenlijk net als met andere genres: continu in beweging. Voor mij persoonlijk staat het genre stil, maar dat komt omdat ik slechts korte tijd verslingerd was aan het steviger beukwerk. Daarom associeer ik het altijd met de late jaren 80. En als ik dan eens een metalplaatje wil draaien, dan kom ik toch uit bij de favorieten van die tijd: Iron Maiden tot aan Seventh Son (met een voorkeur voor Live After Death), Ride The Lightning van Metallica, South Of Heaven van Slayer (met een geniale evil gitaarintro).
Nieuwe metal hoor ik op het werk wel via mijn kamergenoot. Vind ik leuk, maar ik ben het meestal weer direct vergeten. Overigens is me wel eens door een collega ‘van de overkant’ gevraagd of ik in ‘die herrie’ wel kan werken. Ja dus: jeuk krijg ik alleen van top-40 meuk.
Mooi stuk over zeker wel een innovatief genre. Ik hou van vele muziekjes maar hardrock en Metal zijn al jaren favoriet.
Door de jaren heen is de muziek flink veranderd maar of al die modernere genres de tand des tijds gaan doorstaan vraag ik me wel af. Ik denk niet dat ik over 20 jaar nog naar grindcore luister. Geen enkel core genre denk ik, vermoedelijk ben ik dan weer terug bij Deep Purple en is de cirkel mooi rond.
Het ligt er een beetje aan: als er een heuse subcultuur om een genre heen ontstaat, blijft het altijd wel overeind. Zeker dankzij het internet blijven er altijd wel representanten van een bepaalde stroming. Ik bedoel: als je in de jaren 80 op een bepaald moment de enige fan in je dorp of stad was van trash metal, dan was je eenzaam. Tenzij je open stond voor muziek en liefhebberijen van anderen. Tegenwoordig is er voor zo’n beetje ieder subgenre wel een aantal webfora waar je gelijkgestemden vindt. Daardoor blijven kleine stromingen veel langer in leven.
Geldt trouwens ook voor de wat conservatievere fans van grote stromingen. Ik ben jarenlang actief geweest op Stones-fora, maar om muziek te ruilen, nieuwe bands te leren kennen in dezelfde hoek etc.
En dus niet vanwege de discussie hoe belangrijk Brian Jones was. Er zijn echter genoeg mensen op die fora die daar elke dag over willen discussiëren. Voor wie denkt ‘huh?’: Brian Jones is een van de oprichters van The Rolling Stones en hij verdronk in 1969 in zijn zwembad. Hij was toen al geen onderdeel meer van de band..dus: zucht!
Interessant! In deel 2 (‘cross-overs’) voorspel ik: Body Count. En nu-metal in het algemeen eigenlijk. Bring it on!
Dank voor alle opmerkingen. Wat betreft deel 2: goed geraden Rob, wat betreft Bodycount 🙂 Nu-metal in het algemeen ga ik niets over zeggen, omdat ik dat genre zelf grotendeels heb overgeslagen, en ik er simpelweg te weinig van weet. Dan zeg ik liever niets dan iets doms, maar vul me vooral aan straks!
Wat bijzonder dat de reaguursels alhier niet direct verworden tot een schreeuwwedstrijd met namen van ieders favoriete takkeherrie. Wat een genuanceerd medium zijn we toch 😉