Heb je nu een aflossingsvrije hypotheek die nog 20 jaar vast staat? Geen probleem. Heb je een vast contract? Niemand die je lastig valt. Heb jij jouw universitair diploma voor een  schappelijk prijsje behaald? De overheid zal de hogere kostprijs niet achteraf in rekening brengen. Want dat doen we niet in Nederland.

Gevolg? We leggen de rekening neer bij toekomstige generaties. Verworven rechten zitten in de haarvaten van onze samenleving. Als een overheid een subsidie aan een instelling wil stopzetten, moet dit gepaard gaan met een fatsoenlijke (meerjarige) afbouwperiode. Als de Tweede Kamer de Wajong, de Wet Sociale Werkgelegenheid en de Wet Werk en Bijstand over laat gaan in de Participatiewet, blijven de huidige mensen die onder de oude specifieke regelingen vallen voor een groot deel onder de oude spelregels vallen. Dat is niet voor niets, maar vanuit zorgvuldigheidsoogpunt. De overheid mag geen onvoorspelbare partner zijn.

Feit is echter dat verworven rechten ook eerlijke veranderingen in de weg staan. Waarom moet mijn generatie een huis volledig aflossen, terwijl ik zou durven verdedigen dat het probleem op de huizenmarkt mede is veroorzaakt door het grote aantal aflossingsvrije hypotheken? Waarom moeten jongeren van nu zich in de schulden steken terwijl er niet wordt gekeken naar een grote groep ex-studenten. Sterker nog: een grote groep ex-studenten met vaste contracten en iets van een pensioen. Zekerheden die diezelfde jongeren nooit zullen hebben. Logisch en eerlijk is dat niet altijd.

Volgens mij moet Nederland over heel veel onderwerpen opnieuw gaan nadenken. Hoe voorzien we mensen tussen hun twintigste en zeventigste van een inkomen (leer/werk). Hoe gaan we om met mensen (zorg) die de hulp van de overheid af en toe wel nodig hebben?

Als we in die discussies steeds uitgaan van verworven rechten en beetje bij beetje veranderen onder het motto “jij bent nieuw, dus hebt pech”, dan komen we nergens. Dus druk maar in, ctrl-alt-del.

 

Nee, Arjen Besselink is niet van plan de partij 30MIN op te richten.

9 Responses to Land van verworven rechten

  1. Arno says:

    Goed stuk, past bijvoorbeeld erg goed bij de pensioensdiscussie. Telkens weer dat argument van ‘ik heb mijn hele leven zo veel premie afgedragen dus ik heb er recht op!’… Nee, je hebt typisch premie betaald voor een pensioen vanaf 65 tot 73 (de levensverwachting). En nu wil je pensioen van je 63e tot je 80e? En dat moeten de jongeren maar betalen?

  2. Janos Betko says:

    Puur uit nieuwsgierigheid: is er momenteel één politieke partij waarbij je voor dit verhaal terecht kan?

  3. Herman says:

    “Dat is niet voor niets, maar vanuit zorgvuldigheidsoogpunt. De overheid mag geen onvoorspelbare partner zijn.”

    En daarmee haal je de rest van je betoog onderuit. Dit geeft namelijk precies de kern weer van waarom wel rekening gehouden moet worden met verworven rechten.

    Als de subsidie van organisaties van de ene op de andere dag kan worden opgezegd, afhankelijk van hoe de politieke wind staat, dan maakt dat toekomstgericht handelen heel lastig. Als mensen in een kwetsbare positie (bijvoorbeeld Wajongers) vandaag niet weten of ze morgen nog een uitkering hebben, dan zorgt dat voor enorme onzekerheid en daarmee voor een hele hoop stress en ellende. Mensen zullen het wel uit hun hoofd laten te gaan studeren of op een andere deels door de overheid betaalde voorziening terug te vallen als de overheid ze tien of twintig jaar later alsnog naar eigen inzicht een cheque kan sturen om even af te rekenen.

    Als je geen rekening meer houdt met verworven rechten, dan brengt dat een hele hoop onzekerheid met zich mee. Een samenleving kan dan niet constructief en toekomstgericht bezig zijn, omdat we vandaag niet weten hoe de vlag er morgen bij hangt. Dat zal uiteindelijk meer ellende opleveren dan dat het goede dingen veroorzaakt.

  4. Arjen says:

    Ik snap dat je met die zin een tegenargument aandraagt. Jouw betoog is het betoog van instellingen die afhankelijk zijn geworden van overheidssteun en mensen die al flink geprofiteerd hebben van goede regelingen (de Wajong en WSW zijn daar wel uitzonderingen op!). Ik vind dat je ook naar die groep kritisch moet kijken, anders bedenk je nooit iets dat duurzaam werkt.

    • Herman says:

      Maar geloof je echt dat we naar een systeem moeten waar van de ene op de andere dag een instelling ineens kan horen dat de volgende maand de subsidie stopt of mensen dat ze vanaf volgende maand geen uitkering meer krijgen, of vat ik je betoog dan te ongenuanceerd op?

  5. Arjen says:

    En Janos. Nee. Dat vind ik erg lastig. Ik denk echt dat we af moeten van een systeem met sterke posities voor een selectieve groep mensen (en instellingen, bedrijven) met belangen. En dat zit in alle partijen. Bij de een wel iets sterker dan bij de ander.

  6. Arno says:

    Ik neem aan dat het minder radicaal bedoeld is dan dat. Je kan ook regelingen afbouwen in termijnen, zoals met de hypotheekrenteaftrek gebeurt. Maar dan inclusief bestaande gevallen. Dan creëer je geen twee werelden van gelukkigen en verliezers. En geef je mensen wel de tijd zich aan te passen aan een nieuwe situatie.

    • Herman says:

      Maar dat gebeurt bij veel zaken al. Zoals je zelf aangeeft in het geval van de hypotheekrenteaftrek. Verder is in de cultuursector onder het vorige kabinet vrij stevig de botte bijl gehanteerd.

      Wat dat betreft deugt ook het voorbeeld van Wajongers niet. De mensen die nu in de Wajong zitten worden per 1 januari 2015 herkeurd. Als ze dan niet langer onder de voorwaarden van de Wajong komen gaat het inkomen terug van 75% naar 70% van het minimumloon. Bovendien zijn zij in principe verplicht op zoek naar werk te gaan. Ik kan mij zo voorstellen dat de politiek over een aantal jaar besluit dat de mensen die niet langer aan de kwalificaties voldoen naar de bijstand toegaan.

      Natuurlijk zijn er ook gevallen waarin verworven posities beter worden beschermd. Dat zie je bijvoorbeeld bij banken en woningcorporaties. In die gevallen kun je dat echter beter aan te sterke institutionele machtsposities wijten dan aan rekening houden met verworven rechten.

      Dus ja, de machtspositie van bepaalde instituties aanpakken lijkt me zinnig, maar met verworven rechten heeft dat hele debat niet zoveel te maken.

  7. Arjen says:

    Het Wajong vind ik zelf ook niet het mooiste voorbeeld, al was het maar omdat deze groep mensen inderdaad ook getroffen wordt. Het punt wat ik met het aandragen van Wajong wilde maken, is dat de huidige groep bij UWV onder UWV-regime blijft vallen. Net als dat de huidige groep WSW-ers zijn rechten niet verliest.

    Ik geloof niet dat je van de een op de andere dag een systeem moet veranderen. Ik geloof wel dat je – wanneer je beleid maakt – altijd naar het totaal moet kijken. Op het moment dat je voor jongeren de regels mbt studiefinanciering veranderd, valt het te rechtvaardigen om ook naar iedereen te kijken die al een diploma heeft gehaald. Als je de hypotheekregels aanpast (en dat is inderdaad een zeer-lange-termijn-traject), vind ik dat je ook best wel mag kijken naar de huidige groep. En dan zou ik er het liefst voor kiezen om overgangsprocedures e.d. sneller te laten lopen (dan nu met > 0,5% per jaar), zodat je systeem eerder in balans is. De afgelopen jaren heb je echt calculerend gedrag gehad. Sommige mensen kunnen een huis alleen betalen incl. hyptheekrenteaftrek en excl. aflossing. Als je huis niet in waarde stijgt, leef je dan op kosten van anderen…

    Ik kan ook andere voorbeelden geven. Ik heb nergens gesteld dat ik voor radicale ongenuanceerde veranderingen ben. Ik vind dat de nadruk te veel ligt op verworven rechten en vind dat je – bij veranderingen – echt ook de bestaande groep mensen die geen last heeft van die veranderingen stevig mag aanspreken.

Leave a Reply to Arjen Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.