Primark, de plofkip in winkelland

Al maanden zat iedereen er op de wachten, de spanning bouwde zich steeds verder op, de halve stad (de vrouwelijke helft welteverstaan) kon nergens anders meer over praten. Er waren zelfs dranghekken en beveiliging nodig om de toestromende massa in bedwang te houden en de eerste weken was een ‘1-persoon-uit-1-persoon-in’-deurbeleid noodzakelijk. Heel Nijmegen kleurde op slag blauw met karton, want….de Primark is geopend!

Ook ik werd de afgelopen weken meegezogen in de Primark-obsessie. Maar liefst drie overvolle verdiepingen met goedkope kleding en accessoires. Het kan bijna geen toeval zijn dat de winkel ook precies drie dagdelen geopend is (‘s morgens, ’s middags en ’s avonds tot 18.30u of 21.00u.), net zoals het geen toeval is dat er precies evenveel bierflesjes in een kratje zitten als uren in een dag. En toch knaagde er iets, wanneer ik al die mensen met overvolle tassen de winkel zag verlaten. Het is al lang geen geheim meer dat westerse kledingmerken onze ‘collega-vrouwen’ in ‘armere’ landen uitbuiten en onder slechte werkomstandigheden kleding laten maken waar ze zelf 3 keer in zouden passen omdat ze geen lunchpauze krijgen en geen geld hebben voor avondeten. Sterker nog, Primark is zelfs als eerste gestart met dit beleid en andere merken zoals H&M zijn pas later gevolgd. En ondertussen kocht ik toch tijdens mijn shopping sprees twee nieuwe pyama’s, nieuwe sokken, een shirtje en twee bolero’s (van die mouwen zonder de rest van het shirt), die ik geen van allen echt nodig had. Wat ben ik eigenlijk een hypocriete trut!

Maar goed, als vrouw wil ik natuurlijk precies weten waar ik me schuldig over moet voelen, dus thuis dook ik het internet op op zoek naar hartverscheurende verhalen. Daar was uiteraard genoeg te vinden over kinderarbeid, veel te lage lonen en onmenselijke werkomstandigheden. Maar ook dat Primark lid is van de Ethical Traiding Initiative (ETI), een samenwerkingsverband van grote commerciële bedrijven voor het verbeteren van werkomstandigheden wereldwijd. Nou ja, samenwerkingsverband…. En nou ja, betere werkomstandigheden… De website van het ETI toont vooral foto’s van blije, lachende, goed verzorgde Aziaten en Afrikanen op schone werklocaties, maar wanneer je de zeer beperkte informatie van de website doorleest, blijft er eigenlijk maar één boodschap hangen: we weten dat het slecht gesteld is met de werkomstandigheden, we zullen het er met onze leden over hebben. Juist. Lijkt me een concreet plan van aanpak, succes verzekerd. Wat zullen ze in India en Bangladesh blij zijn met het ETI.

Tijdens mijn zoektocht kwam ik ook terecht op www.rankabrand.nl, een website waarop je per kledingmerk een korte en bondige samenvatting kan vinden van beleid met betrekking tot klimaatverandering/CO2-uitstoot, milieu en arbeidsomstandigheden/fair trade/duurzame handel. Merken krijgen een keuringslabel van A (perfect) tot E (niets van kopen). Primark scoort een magere C: ze is op weg, maar het kan beter. Helaas scoort ze de meeste van de behaalde punten door haar lidmaatschap van het ETI, die organisatie die vooral onder haar eigen lidorganisaties lobbiet. Verder zijn er nog wat verdragen ondertekend ‘die streven naar verbetering van x’, etc. Ze willen geen lijst publiceren van fabrieken waar kleding vandaan komt, geen informatie geven over milieubeleid, het gebruik van schadelijke stoffen, etc. Het komt op mij vooral over als een hoop lege woorden, die net zoveel waard zijn als hun veel te goedkope kleding.

Nou weet ik dat Primark echt niet de enige is en ook zeker niet de ergste. Maar kom op zeg! Verschuil je niet achter lege organisaties, intenties die je toch niet na gaat komen en beloftes zonder consequenties! Verschuil je niet achter ‘wij verkopen wat onze klanten willen’, neem je morele verantwoordelijkheid! En tot die tijd lijkt het mij best een goed idee een ‘beter-leven-fonds’ in het leven te roepen, waarnaar je als klant na een aankoop bij Primark en consorten een bedrag over kan maken dat direct wordt geïnvesteerd in betere werkomstandigheden en onderwijs in lagelonenlanden (mooi scrabble-woord trouwens). Als de winkelketens het niet doen, moeten wij als klanten onze mede-vrouwen uit de brand helpen.

Sara Struik heeft zelf enkel ooit een carnavalskostuum genaaid en is uit die ervaring extra blij dat de vrouwen in kledingfabrieken het toch een stuk beter kunnen.