Lessen uit Londen

Het Britse hogeronderwijssysteem staat in brand. Niet alleen zijn er bijna maandelijks protesten en demonstraties tegen de hoge collegegelden die universiteiten sinds twee jaar mogen vragen, ook financieel lijkt het stelsel een ruïne. De Labourpartij, sinds 2010 in de oppositie, becijferde dat het Britse stelsel van hoger onderwijs het duurste ter wereld is. Daar komt nog eens bij dat voor elke pond die de Britten uitgeven aan onderwijs, ze er zes afschrijven op leningen die studenten niet kunnen terugbetalen.

Laat dat maar eens bezinken. Voor elke euro die daadwerkelijk nuttig wordt besteedt aan hoger onderwijs staan er zes waarmee schulden van studenten worden afgekocht. Jaarlijks krijgt het Ministerie van Onderwijs voor al haar taken ruim 97 miljard euro, waarvan ongeveer 7 miljard naar hoger onderwijs gaat. 4,2 miljard daarvan gaat naar schuldsanering en slechts 700 miljoen euro wordt daadwerkelijk aan onderwijs besteed. De overheid pompt simpelweg geld rond zonder dat er iets mee gebeurt.
De verwachting is bovendien dat de helft van de huidige eerstejaarsstudenten haar schuld niet of niet volledig kan terugbetalen. Voor de verhoging van de collegegelden was dat ‘slechts’ 28 procent. Daarmee barst de onderwijsbegroting waarschijnlijk binnenkort uit haar voegen en worden verdere bezuinigingen noodzakelijk. Ben ik de enige die een vicieuze cirkel ziet aankomen?

Gevolg van de collegegeldverhoging is dat het leenstelsel dat er al tijden bestaat een wel erg vreemde vorm heeft aangenomen. Immers, bij aanvang van de studie wordt studenten een gigantische schuld gegeven, na de studie worden enorme terugbetalingen geëist en daarna wordt bij de helft van de studenten de schuld weer kwijtgescholden. Het ministerie geeft sinds twee jaar met andere woorden minder geld aan universiteiten, maar geeft studenten nu indirect geld omdat ze het collegegeld niet meer kunnen betalen.

‘It’s not how progressive parents bring up their children and the state shouldn’t do it either’, aldus Labour-Kamerlid John Denham. Denham deed onderzoek en vond dat wanneer de overheid het geld dat daadwerkelijk aan onderwijs wordt besteed van 700 miljoen naar 4,8 miljard verhoogde en de collegegelden gehalveerd worden, er nog maar 2,2 miljard voor schuldsanering nodig zal zijn.

Het zijn feiten die ook in Den Haag in de oren geknoopt moeten worden. Het simpelweg invoeren van een leenstelsel betekent namelijk niet per definitie dat er voor exact hetzelfde bedrag geïnvesteerd kan worden. Dat verdieneffect wordt ook nog eens beperkt door de hoge jeugdwerkloosheid die de komende jaren aanhoudt. Bovendien betekent na invoering van het leenstelsel dat iedere collegegeldverhoging ervoor zorgt dat studenten minder zullen terugbetalen. Bovendien leidt een ‘te sociaal’ leenstelsel ertoe dat er alleen maar geld zal worden rondgepompt en daar zit in tijden waarin investeringen nodig zijn niemand op te wachten.

Dit artikel is ook gepubliceerd op FoliaWeb en Henkstrikkers.nl