Sede Vacante

Joseph Ratzinger is sinds een week emeritus paus. Een nieuwe titel, bedacht voor de man waarvan niemand kon vermoeden dat hij aan het einde van zijn carrière een revolutionair zou worden. Eigenlijk is het treurig dat het belangrijkste wat je bereikt hebt, je keuze was om te stoppen. Overigens ook één van de weinige keuzes die op instemmend applaus van het niet-katholieke deel van de wereld kon rekenen – dit terzijde.

Er is veel gezeurd op paus Benedictus XVI. Hij was te conservatief, geen leider, en had geen politiek inzicht. Hij was te veel een denker. Meer theoloog dan monarch. Nu is hij afgetreden en klinkt de roep om een progressieve paus. Vrije en liberale denkers roepen om het hardst dat een nieuwe paus het gebruik van voorbehoedsmiddelen moet stimuleren, dat hij vrouwen moet toelaten tot het ambt van priester en dat het Vaticaan uit de kramp om homoseksualiteit moet komen. De nieuwe paus moet de taal van de moderne wereld spreken. Gekscherend wordt een zwarte lesbische dame (liefst gehandicapt) voorgesteld als de nieuwe papa.

Even was daar de zwarte kardinaal Turkson in het vizier als kandidaat voor het plaatsvervangerschap van God op aarde. Een katholieke Obama. De ‘Yes we can’-gedachte in een pausgewaad. Mensen die al jaren de kerk de rug hadden toegekeerd, of er nooit toe hadden behoord, zagen in Turkson de ideale paus: zwart en uit een derdewereldland, dus inspirerend en hoopvol. De euforie was van korte duur. Turkson wist homoseksualiteit te presenteren als oorzaak van kindermisbruik. Zijn kansen zijn verkeken. De kardinalen sturen aan op minder controverse.

Maar waarom stellen niet-katholieken zulke hoge eisen aan de nieuwe paus? Zij weten dat ze teleurgesteld zullen worden. Bij Benedictus stak zelfs paus Johannes Paulus II progressief af. De lokale herders van de katholieke kerk worden gevormd door oerconservatieven in de traditie van Joseph Ratzinger. De club kardinalen doet er niet voor onder. Het idee dat moderne opvattingen over homoseksualiteit, abortus en euthanasie een eenmalige oprisping zijn in een lange traditie van Bijbelse normen en waarden, leeft sterk. De nieuwe paus zal, op eventuele nuances na, niet sterk afwijken van zijn voorganger.

Het heeft dus geen zin om je op te winden over een toekomstige paus. Niet in de laatste plaats omdat je er niets, maar dan ook niets, over te zeggen hebt. Democratie is de kerk van Petrus, in tegenstelling tot die van Luther en Calvijn, vreemd. Daarnaast werkt het ook bevreemdend dat mensen zich willen uitspreken over een functie die zij normaliter in weinig florissante bewoordingen duiden en als vertegenwoordiger zien van een instituut dat afbrokkelt. Alsof de gemiddelde voetbalantagonist uitspraken doet over de nieuwe trainer van Ajax.

Reageren op belachelijke uitspraken over homoseksuelen die een bedreiging voor de wereldvrede zouden zijn en dergelijke onzinnigheden is prima, sterker nog dat moet. Maar men moet stoppen met het enerzijds afdoen van pauselijke uitspraken als gerommel in de marge en anderzijds om het hardst schreeuwen aan welk liberaal profiel de paus moet voldoen. Zie in dat de katholieke kerk nog tijden geleid zal worden door heren met een, vriendelijk gezegd, traditionele visie op morele zaken en start een debat op basis van inhoudelijke argumenten.

Daar ligt een schone taak voor belangenorganisaties en tegenstanders van de katholieke kerk. Presenteer geen wensenlijstjes voor de nieuwe paus, maar spaar je stem voor het debat en protest dat ongetwijfeld gaat komen.