Pesten is dé angst van iedere ouder
Pesten is hot. Qua gespreksonderwerp dan. Na de geschokte reacties op de rouwadvertentie van Tim Ribberink volgden vele verhalen in de media, zoals dat van Arthur Japin in de Volkskrant en Marijn de Vries bij HP/De Tijd. En dan vandaag in het nieuws een vijftienjarig meisje uit Meppel dat voor de trein sprong en drie jaar geleden dit gedicht schreef:
Op mijn vorige school
Ben ik erg gepest
Ik was anders dan de andere, …
Anders dan de rest.Ik weet niet waarom,
Het begon als een spel.
Het liep uit de hand
En eindigde voor mij in een hel.Het ging drie jaar door,
En niet alleen schelden
Wat ik ook elke dag hoor.Ik had er genoeg van,
Het zat me tot hier.
Nu ben ik daar weg,
met heel veel plezier.Diep van binnen ben ik bang,
want straks herhaalt het zich weer,
dan voel ik die pijn weer,
en dat wil ik nooit meer.
Ik denk dat ik zonder twijfel kan stellen dat het dé angst is van iedere ouder: dat je kind wordt gepest, dat het pest, of dat het meeloopt met de rest. Als het om pesten gaat, is eigenlijk niets goed. Behalve het niet doen, maar daar lijkt de mens niet toe in staat. Arthur Japin zegt daarover: “Ik vind dat we een keer voor onszelf moeten toegeven dat pesten hoort bij het groepsproces: zodra je mensen bij elkaar plaatst, komt het op gang.”
Waarom, vraag ik me dan af. Waarom? Iedereen keurt het af, niemand zegt dat het goed of leuk is. Scholen stellen en masse pestprotocollen op, en toch gebeurt het dagelijks.
Het is ook míjn grote angst dat mijn kinderen vroeg of laat worden geconfronteerd met pesten. Afgelopen week kreeg mijn zoon een brief mee naar huis van een stagiaire Pedagogiek die onderzoek doet naar pesten. Een A4-tje met vijf vragen, zo ingevuld zou je zeggen. Maar ik kom niet eens voorbij de eerste vraag: “Waaraan zal u bij uw kind kunnen merken als hij/zij gepest wordt?”
Ik weet het niet. Natuurlijk: ik ken mijn kind, maar hoe vaak gebeurt het niet dat kinderen ten koste van alles verbergen dat ze worden gepest? Om Arthur Japin weer te citeren: “De gepeste zelf zal nooit iets zeggen, misschien bij hoge uitzondering. Je ouders zijn de aller, allerlaatsten aan wie je iets vertelt. Ze zijn de laatsten die nog in jou geloven. Je bent doodsbang dat zij het ook gaan zien, dat wat ze op de wereld hebben gezet er eigenlijk niet mag zijn.”
Mijn hart breekt als ik dit lees. Als ik eraan denk hoe alleen op de wereld je bent als gepest kind. Ik kan me dan alleen maar aansluiten bij de oproep aan ouders en kinderen: Stop Pesten!
Tefke van Dijk publiceerde bovenstaande tekst eerder op Ouders Onderling
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Tijdens een gastles op een middelbare school stelde ik om het onderwerp te openen de vraag: ‘Steek je hand op als je nog nooit met pesten te maken hebt gehad (dwz: gepest worden, zelf pesten of getuige zijn van). Niemand stak zijn hand op. De aanwezige lerares was zo geschokt dat ze moeite moest doen haar tranen te bedwingen. Sorry hoor, maar dat vond ik wel een beetje erg. Als docent heb je denk ik wel een beetje een bord voor je kop (of een roze bril op, watdanook) als je niet doorhebt hoe wijdverbreid pesten is.
Er schijnt een methode te zijn die, mits goed toegepast op een nieuw samengestelde groep, pesten kan voorkomen. Ik weet niet wat hier van waar is, want als dit echt bestaat zou je toch zeggen dat het allang overal wordt toegepast! Helaas is dat niet het geval en sluiten ook veel betrokken volwassenen nog de ogen voor het probleem ‘omdat het zo lastig op te lossen is’. Want dat is het. Maar een begin kunnen we maken. Maak het bespreekbaar, maak duidelijk dat de gepeste ten alle tijden onschuldig is (daar is soms ook nog een verschil in mening over!) zodat diegene het ook durft te vertellen als het gebeurd en zorg dat elke middelbare scholier in zijn schoolcarrière minstens één keer een over-de-streep achtige middag heeft gevolgd. Daarnaast moeten leraren leren hoe ze met het probleem om moeten gaan, zodat ze het niet meer uit handelingsverlegenheid laten liggen, of zeggen ‘stel je niet aan’ (want ook dat gebeurd nog te vaak). Zal pesten vast niet uitbannen, maar haal het uit dat donkere hoekje. Daar begint het mee.
Ik (h)erken het probleem van pesten en toch wantrouw zo’n over-de-streep dag omdat de nieuwigheid er af is en de leeringen het al “kennen”. Maar ik moet bekennen dat ik het niet zeker weet, het is meer een gevoel dat het tot huichelachtige praktijken leidt.
Zelf heb ik vele “zwarte dagen” gekend, vaak niet wetend hoe het verder moest. Springen was toen echt iets uit een andere wereld (hoe wel de onbewaakte overgangen talrijk waren in het dorp). Die periode laat wel bepaalde gevoeligheden achter, als je het niet erg vindt, hier geen nadere toelichting.
Goed dat je aandacht vraagt voor pesten. Bedankt voor de links naar de stukken van Japin en de Vries, die zijn de moeite waard om te lezen. Ondanks de vele overeenkomsten zo verschillend.
Je oproep om te stoppen met pesten is sympathiek, maar naar mijn mening te simpel. Daarmee ontken je de complexiteit van het fenomeen. Je haalt zelf Japin aan: “Ik vind dat we een keer voor onszelf moeten toegeven dat pesten hoort bij het groepsproces: zodra je mensen bij elkaar plaatst, komt het op gang.” Ik ben het met Japin eens. We moeten er van uitgaan dat pesten in een groep aanwezig is. En altijd in een groep aanwezig zal zijn. Wanneer je dat vaststelt, en het fenomeen serieus neemt en onderkent wat de gevolgen van pesten zijn, wordt het misschien mogelijk om er iets mee te doen. Wat mij betreft richt de aandacht zich vooral op wat pesten precies is, hoe je er tegenaan kan of zou moeten kijken en wat je ermee kunt doen. Dat vraagt om een genuanceerd beeld zonder schuldigen en slachtoffers. Kennis over pestgedrag. Kennis over de effecten. Methoden om pesten tegen te gaan. Methoden om gepesten weerbaarder te maken (gevoel voor eigenwaarde/ relativeringsvermogen?). Gepesten achteraf helpen. Etc.
Angst is een slechte raadgever. Oproepen pesten te stoppen wordt ingegeven vanuit die angst. Het plaatst ook het pesten buiten jezelf. Misschien vergt het moed te erkennen dat pesten erbij hoort, te erkennen dat we er allemaal deel van uit maken en te erkennen dat het een voortdurende aandacht vraagt.
Ik ben zelf gepest als kind. Als twaalfjarige heb ik mezelf beloofd bij het ouder worden nooit te vergeten hoe ik mij voelde als kind. Ik mocht de problemen van een kind nooit bagatelliseren. Nu, de 40 gepasseerd en met een dochter van één, herinner ik me de opdracht die ik mezelf gaf, en voel ik de verantwoordelijkheid. Wat kun je doen als het fout gaat? Wat mij sterkt heeft gemaakt is de onvoorwaardelijke liefde van mijn ouders. Mijn eigenwaarde heb ik in eerste instantie daaruit geput.
In veel van wat Jelle zegt kan ik me herkennen. Op de basisschool ben ik ook (licht?) gepest, slimste jongetje van de klas en suffe kleren was meer dan voldoende reden. En dan ook nog een bril.
Maar wat vaak gebeurt, is dat een gepest kind zelf weer een ander kind pest, en ik moet toegeven dat dat zeker gebeurd is. Je voelt je dan voor één keer stoer, geaccepteerd door de kinderen die normaal jou pesten.
Pesten en gepest worden liggen dus zeer dicht bij elkaar. En het pesten uitbannen, dat zou super zijn, maar ook een utopie waar ik niet in geloof. Mensen zijn mensen, en daar horen helaas ook negatieve groepsprocessen bij. Ik geloof dan ook meer in bespreekbaar maken en helpen naderhand, niet in voorkomen.
Dank voor alle reacties. Ik realiseer me dat de wens al het pesten te stoppen onrealistisch is en ik weet ook dat angst een slechte raadgever is. Als ouder blijft het een zoektocht hoe je je kind kunt behoeden voor kwaad in de wereld, zonder ze teveel af te schermen van de werkelijkheid (want dat is niet gezond en kan bovendien niet voor altijd). Ik doe mijn best met onvoorwaardelijke liefde en besef van normen en waarden. Mijn kinderen zijn nog vrij jong, naarmate ze ouder worden kom ik vast voor nieuwe uitdagingen te staan.
Enfin, lees vooral ook het stuk van Lisa: http://vrij-zinnig.nl/wp/2012/12/17/slachtoffers-maken-pesten-mogelijk/