Houd God buiten de discussie over godslastering
door Willem de Gelder
Ophef in het nieuws, ophef op Twitter. De VVD besloot gisteren [maandag 16 april 2012, red.] afstand te nemen van het wetsvoorstel om het verbod op godslastering uit de wet te schrappen. De discussie lijkt puur om God te draaien, maar dit valt wel mee. Hij draait veel meer om mensen.
De ‘Wet inzake smalende godslastering’ (artikel 147) bestaat al sinds 1932. Een reeks godslasterlijke artikelen en prenten in een communistische tijdschrift zorgde voor veel ophef en onrust waarop Jan Donner, Minister van Justitie én de opa van, besloot de wet in het leven te roepen. Dit deed hij niet om kritiek op God te verbieden, maar om uitingen te verbieden die “een honen van de persoon Gods bevatten.” In het wetboek van strafrecht wordt godslastering geschaard onder misdrijven tegen de openbare orde: voor sommigen is God zo belangrijk dat de openbare orde in het geding is als hij beledigd word, dus daarom is het verboden.
Het verbod op godslastering wordt door sommigen gezien als een inperking van de individuele vrijheid. Het individu mag immers niet meer zijn mening uiten: als hij God maar een klootzak vindt, mag hij dat niet zeggen. Wat men echter vergeet is dat bescherming van de openbare orde het doel van de wet is. Godslastering kán namelijk voor een boel ordeverstoring zorgen. God is voor veel mensen de reden en het diepste doel van hun bestaan. Het lasteren van God is voor veel mensen een directe lastering van henzelf. Probeer dan maar eens niet diepbedroefd of kwaad te worden. Je kunt je voorstellen dat als veel mensen tegelijk diepbedroef of kwaad zijn, dit tot de nodige commotie kan leiden. Je hoeft maar naar de vele incidenten in het Midden-Oosten te kijken.
Daarnaast kun je hieruit opmaken dat het verbod op godslastering geen inperking van het individu is, maar juist een bescherming. Dit vloeit natuurlijk automatisch voort uit de openbare orde (bij verstoring hiervan komen mensen in gevaar), maar er zit meer in. Zoals in de vorige alinea werd gesteld is God voor veel mensen minstens net zo belangrijk als hun individu. Sterker nog: die twee zijn één. God is in de mens, de mens is in God. Hij stuurt hen, geeft hen existentie. Het beledigen van God staat dan gelijk met het beledigen van het individu, iets wat in Nederland ook verboden is. Dit staat los van het beschermen van de openbare orde, maar slaat op bescherming van de waardigheid van een individu in Nederland. Mag iedereen maar nodeloos gekwetst worden?
Hier kan tegenin worden gebracht dat als de bescherming van het individu al gewaarborgd is door de wet die belediging verbiedt, waardoor een aparte wet tegen godslastering niet nodig is. God is echter geen rechtssubject, dus hij valt niet onder de bescherming van deze wet. Het beledigen van God kan echter als grote belediging voelen voor mensen die wél onder deze wet vallen. Een belangrijke vraag in dezen is: valt een dergelijke indirecte belediging onder de wet, of niet? De aparte wet tegen godslastering voorkomt dat deze vraag gesteld hoeft te worden en schept duidelijkheid. Mensen indirect beledigen door hun God te beledigen mag niet.
Door sommigen wordt het beeld geschetst dat de Nederlandse overheid, met de SGP voorop, nu op de bres staat voor God. Hij wil immers niet gelasterd worden, staat in de Bijbel, dus daarom dwingt de SGP handhaving van het verbod af. Ik weet niet wat er in het hoofd van Kees van de Staaij omgaat, maar ik neig ernaar om te denken dat dit beeld slechts een karikatuur is. Kees weet immers dat God de heilige rechter is die zal oordelen en dat hij daar geen Nederlandse staat voor nodig heeft. Voor een goede discussie kan men God het best buiten beschouwing laten. Deze discussie gaat namelijk om mensen: hun gevoelens, hun integriteit. De afgelopen alinea’s laten zien dat er genoeg argumenten zijn om de discussie op basis hiervan te voeren. De Nederlandse wet is er voor het individu, niet voor God, die gaf zijn wetten al aan Mozes.
De vraag is, wat is belangrijker: de vrijheid van meningsuiting of de openbare orde en de waardigheid van het individu? Het is een moeilijke vraag, waar ik niet zo één-twee-drie het antwoord op weet. Afsluitend wil ik echter iedereen oproepen om te onthouden dat deze discussie dus om mensen gaat. Met woorden is veel pijn te doen. Is die pijn jouw vrijheid van meningsuiting waard?
Deze blog verscheen eerder op de weblog van Willem de Gelder
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Ja, die pijn is mijn vrijheid van meningsuiting waard. Waar ligt immers de grens als dat niet zo is? Zou ik, gesteld dat ik een zonaanbidder ben, niet hevig beledigd kunnen worden door iemand die zegt hij hoopt dat het morgen regent? Kan iemand die zich hevig identificeert met haar kat mij de mond snoeren als ik zeg dat dat kutbeest weer in mijn tuin heeft lopen kakken?
Twee mooie filmpjes (als links werken):
http://www.youtube.com/watch?v=fHMoDt3nSHs – Steve Hughes ‘Offended’
http://www.youtube.com/watch?v=ef9Gt_PV4R8 – Hans Teeuwen en de Meiden van Halal
Als een goed liberaal ben ik ervan overtuigd dat het enige criterium van het inperken van vrijheid het voorkomen van schade aan anderen is. En het aantonen van schade in geval van godslastering of de voorbeelden die ik geef is lastig (niet onmogelijk, maar lastig). Beledigd of gekwetst voelen is (op zichzelf) in elk geval niet voldoende.
In discussies over het geloof met strenge christenen heb ik meer dan eens te horen gekregen dat iedereen die niet volgens hun leer leefde het niet alleen bij het verkeerde eind hadden, maar ook nog eens een minderwaardig mens was. Een diepe belediging voor iedereen die mij lief is en daarmee dus ook pijnlijk en kwetsend voor mij. Ik probeer dan ook meestal te voorkomen in zulke gesprekken iets kwetsends over God te zeggen, om mijn gesprekspartners niet op dezelfde manier te kwetsen. Dit is een kwestie van fatsoen, niet van netjes naar de wet leven.
Zeggen dat deze mensen gestraft moeten worden voor deze onfatsoenlijke beledigingen gaat me echter te ver. Niet alleen omdat dit hun vrijheid van godsdienst zou inperken, maar ook omdat we niet iedere fatsoensnorm in de wet moeten regelen. We gaan ook geen mensen beboeten voor het niet groeten van hun buurman of het niet spreken met twee woorden. Nederland zou een politiestaat worden en bovendien is fatsoen mij veel meer waard als je het in onderling contact kunt afdwingen dan wanneer er een rechter aan te pas moet komen. (En ja, er zijn natuurlijk grenzen aan wat je aan het onderlinge contact kunt overlaten, maar net als Huub leg ik die bij pas bij echte schade.)
“Hier kan tegenin worden gebracht dat als de bescherming van het individu al gewaarborgd is door de wet die belediging verbiedt, ”
I die wet er dan? Ik ken een wet tegen discriminatie. Echter als ik alle inwoners van bijvoorbeeld de wijk ondiep compleet de grond in wil stampen. Inclusief hun kinderen leuk stempels op plakken op afzichtelijke wijze. Volgens mij kan ik dan gewoon mijn gang gaan.
Ja Jasper, ik was ook verbaasd toen ik het las, maar hij bestaat echt. Artikel 266 wetboek van strafrecht:
Elke opzettelijke belediging die niet het karakter van smaad of smaadschrift draagt, hetzij in het openbaar mondeling of bij geschrift of afbeelding, hetzij iemand, in zijn tegenwoordigheid mondeling of door feitelijkheden, hetzij door een toegezonden of aangeboden geschrift of afbeelding, aangedaan, wordt, als eenvoudige belediging, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste 3 maanden of geldboete van de tweede categorie.
Als we toch bezig zijn mogen we die van mij ook wel afschaffen
Eigenlijk is het een kul-argument: de openbare orde wordt namelijk niet in het geding gebracht door de gene die God een klootzak noemt, maar door degene die zich beledigd voelt en daarom gaat straatvechten/stenen gooien etc. De schuld wordt zo de verkeerde in de schoenen geschoven. Verder is God beledigen iets anders dan iemand beledigen. Je beledigd voelen is iets anders dan beledigd zijn, al denkt de wet daar soms anders over.
Natuurlijk wordt hier vanalles verzonnen, maar uiteindelijk gaat het om de steun van de SGP die nodig is. Zij zien dit als een mooi gebaar zonder dat het in de praktijk iets verandert, de SGP zou ook een verbod op abortus kunnen eisen in ruil ofzo. Het is dus of een verbod op godslastering handhaven, of niet de benodigde (of niet nodig, maar in zijn ogen wel, dat is niet de discussie hier) bezuinigingen uitgevoerd krijgen en de land van faissement redden. Dan is een wet afschaffen die toch al in onbruik is geraakt (‘t Reve, ergens jaren 60) toch echt minder belangrijk.
Reken maar dat Rutte dit niet met veel plezier doet, en dat hij, zodra hij na een eventuele komende verkiezings-overwinning makkelijk zonder de SGP kan, hij dit soort kul uit de wet zou laten schrappen. Naja, als hij het CDA ook zover krijgt.
“Naja, als hij het CDA ook zover krijgt.”
Aha dus hoe liberaal de VVD is, is afhankelijk van het CDA. Lekker geketend die liberaal.
Ja, en zo werkt de democratie. Tenzij in mijn ideale wereld de VVD 76 zetels of meer haalt, maar daar geloof ik niet zo in.
Hoeveel van de punten van jouw favoriete partij, welke dat ook moge zijn, denk je dat er zonder enige concessies worden uitgevoerd mochten die in de regering komen? Of wil je toe naar een 2-partijenstelsel, waarbij ze om de 4 jaar het stokje van elkaar overnemen en elkaars werk omgooien?
Meen je dat, dat ideaalbeeld van 76 zetels? Ik heb ook zo mijn voorkeur qua partij, maar ik heb ernstige bedenkingen bij absolute meerderheden…
Nou nee, natuurlijk chargeer ik hier. Het gaat om het punt dat altijd concessies nodig zijn. Persoonlijk is de VVD me iets te rechts, maar zonder VVD vind ik dat de concessies te ‘links’ uitvallen dus ben ik voor een sterke VVD in een regering zodat het zwaartepunt valt waar ik dat goed vindt.
Als ik eerlijk ben is voor mij de grootste verdienste van dit verder bijzonder zwakke stuk, dat het me in staat stelt het weer eens met Arno eens te zijn. Natuurlijk staat het eenieder vrij voor dit verbod te zijn, maar laten we dan wel man en paard noemen.
Bij het begin beginnend. Ik heb sterke twijfels bij het ‘openbare orde’ argument. Gezien de historische achtergrond (1932) lijkt de invoering van dit verbod me evenzeer een manier van de toenmalige confessionele partijen om anti-communistische wetgeving in te voeren.
Maar belangrijker is dat deze wetgeving, zoals Arno ook aangeeft, niet dient om de openbare orde te beschermen, maar om gelovigen tegen zichzelf te beschermen. De centrale aanname in het betoog van de auteur is dat gelovigen blijkbaar te kortaangebonden zijn om zichzelf te kunnen beheersen wanneer hun favoriete godheid door een ander beledigd wordt. Maar hoewel het verstoren van de openbare orde reeds strafbaar is, is het blijkbaar nodig een extra beperking in te voeren. Niet van de gelovigen zelf natuurlijk, nee. Maar van de goddeloze parvenu’s die het wagen de gelovige aan te zetten tot het verstoren van de openbare orde.
Voor zover ik kan zien is dit argument analoog aan de reden die in de Koran wordt gegeven voor het dragen van hoofddoeken. Te weten: de gelovige kan zich niet beheersen, dus moet de rest van de wereld zich aanpassen opdat de gelovige niet in verzoeking wordt gebracht.
De verdere sofismen van de auteur doen daar weinig vanaf. Natuurlijk kan je de wet verdedigen door te zeggen dat de beperking van meningsuiting uiteindelijk meer vrijheid oplevert doordat de maatschappij veiliger wordt. Maar dat argument kan je geven voor nagenoeg élke wet. Het dóel van wetten is immers het organiseren van de maatschappij. Een verbod op autorijden is dan ook ‘vrijheid’, omdat het ‘bescherming’ biedt.
Nogmaals, het staat de auteur volledig vrij te pleiten voor een verbod op godslastering. Maar laten we dan gewoon eerlijk zijn en erkennen dat het hier gaat om gelovigen die voor zichzelf een exclusief ‘recht’ om niet beledigd te worden opeisen omdat ze te zwak zijn om zichzelf te beheersen.
@ Arno:
Het probleem is natuurlijk dat dit een initiatief was van (mede) de VVD-kamerfractie. Dit is nooit onderdeel geweest van kabinetsbeleid en heeft als zodanig dan ook weinig tot niets te maken met kabinet-Rutte of het CDA ergens toe krijgen.
De VVD-kamerfractie heeft gewoon slappe knieën en gebrek aan ruggegraat, en handelt bovendien ongrondwettig. Immers, de leden stemmen zonder last. Waar het kabinetsbeleid betreft kan ik daar nog inkomen, maar hier gaat het niet om kabinetsbeleid, maar om een initiatief van de Tweede Kamer zelf.
En als die wet toch al in onbruik is geraakt, kunnen we hem net zo goed afschaffen.
Laat ik vooropstellen: ik ben voor afschaffing. Het is een wet die tegen vrijheid van meningsuiting ingaat en ook een wet dit toch al door de hoge raad is ‘afgeschaft’.
Maar om te zeggen dat een partij ongrondwettelijk werkt als ze verwachten van leden dat ze meestemmen, dan is elke partij daar schuldig aan. Sterker nog, dan is het hele idee van partijdiscipline ongrondwettelijk. In principe waarschijnlijk waar, maar het maakt wel dat het systeem functioneert. Of een initiatief uit de Kamer of van de regering komt lijkt me, zeker wettelijk, er niet toe doen.
Dat het initiatief mede van de VVD kwam zou goed kunnen, maar het lijkt me overduidelijk dat het doel is om de SGP te paaien en zo het overige beleid, en in de ogen van de VVD is dat het belangrijkste deel: het op orde brengen van de staatsfinanicien, te kunnen uitvoeren. Hetzelfde geldt voor de repressie van drugsgebruik en koopzondagen. Jammer, maar niet zo belangrijk als de bezuinigingen. Ik zeg niet dat het de schoonheidsprijs verdient, maar ik kan me er wel in schikken.
Als het werkelijk om het puur op orde brengen van de staatsfinancien gaat dan was er al lang een plan geweest voor de HRA, stopten we met de dure JSF en met de dure aanpassingen aan het wegennet die 130km/h rijden mogelijk moeten maken.
Daarmee wil ik enkel aangeven dat het niet primair gaat om het “slechts” op orde brengen van de staatsfinancien, maar om het verwezenlijken van het partijprogramma. Ook dat mag, maar hieruit (en uit de weigerambtenaren, en uit de koopzondagen, en uit het softdrugsbeleid) blijkt gewoon waar de partij echte waarde aan hecht. Als het een generiek begrotingsideaal was dan was er echt al lang een plan voor het aanpassen van de HRA geweest, maar dat is het niet.
@ Arno:
Wat betreft ongrondwettelijk ben ik het met je eens. Daarom is het wat regeringsbeleid ook niet zo kwalijk wat mij betreft.
Het onderscheid tussen Tweede Kamer-initiatief of regeringsbeleid doet er voor mij wel degelijk toe. Rutte/het kabinet heeft namelijk de SGP te paaien, met het te voeren kabinetsbeleid. De VVD-kamerfractie moet vervolgens besluiten of dat een voldoende basis is om het kabinet te (blijven) steunen. Nu is de VVD-fractie bezig de SGP te paaien, volgens mij is dat een kwalijke zaak, dat is namelijk helemaal niet haar taak.
Ik zou graag zien dat Tweedekamerfractie meer onafhankelijk opereren tov ‘hun’ kabinet. Zij zijn gebonden aan kabinetsbeleid op basis van het regeerakkoord. Alles wat daarbuiten valt (en dan wil ik coulant zijn en veel ad-hoc zaken die aan het regeerakkoord raken toestaan) niet en dan heeft de fractie te handelen volgens haar verkiezingsprogramma, principes en ideologie.
Als een Tweedekamerfractie een voorstel indient dat niet raakt aan het regeerakkoord, kan het mijns inziens niet zo zijn dat de coalitiepartijen hun oordeel af laten hangen de opvatting/reactie van het kabinet.
Voor mij is dat dualisme namelijk de kern van ons parlementaire systeem.
@Hwb: In principe heb je gelijk, dat zou mooi zijn, maar zo werkt het al 100 jaar niet meer, als het al ooit zogegaan is. Dat is in elk geval niet iets van dit kabinet. Verder heeft de VVD-fractie, maar ook CDA en PVV wel eens een amendement ingediend aan voorstellen van de regering en zijn ook plannen teruggestuurd. Zie de 130 km/h die het CDA heeft tegengehouden voor plekken waar dat ‘onveilig’ is. Daarnaast is de grens die je trekt nogal kunstmatig: regeerakkoord en kabinetsbeleid wel, maar andere zaken niet. Zo’n grens is nogal ondergedefinieerd en er zullen heel veel randzaken zijn.
Dat de VVD-fractie de SGP paait, is misschien niet hun taak maar ik zie er ook geen (politiek) bezwaar in. Als de fractie dat wil doen, dan mogen ze dat.
@Joep: ja, natuurlijk gaat het om verkiezingsprogramma’s en partijprogramma’s. Daarop is het regeerakkoord gebaseerd en zullen ook tussentijdse beslissingen gebaseerd zijn. Alleen dit kabinet ziet het op orde brengen van de staatsfinancien als zijn hoofdtaak, dat was tijdens de verkiezingen al duidelijk. De rest zijn bijzaken. Dat op orde brengen gaat natuurlijk op een manier die de regeringspartijen goed vinden, en zij zoeken daarvoor de steun die zij nodig hebben. Punten als drugsbeleid, verbod op godslastering en koopzondagen zijn nooit speerpunten van de VVD geweest, maar zijn zaken waar zij, in andere coalities, best in mee kunnen gaan. Dat die nu, in samenwerking met CDA en PVV, daar niet op hameren is logisch, want het zijn geen VVD-speerpunten maar D66-GL-achtige punten.
Pompidompidom
Dat het niet zo gaat, is mij volstrekt duidelijk. Ook bij andere coalities heb ik mij er geregeld aan gestoord. Dat coalitiefracties amendementen indienen of (onderdelen van) wetten afkeuren juich ik alleen maar toe; Dualisme for the win! Het verschil is dat dat dualisme bevordert, terwijl deze beslissing tegen dualisme ingaat.
Natuurlijk heeft de VVD-fractie het recht dit te doen, maar ik vind het een kwalijke zaak. Zij hebben namelijk de taak om het volk te vertegenwoordigen op basis van de standpunten die zij in de verkiezingen hebben verkondigd. Dat daar in een regeerakkoord concessies aan gedaan moeten worden: soit. Maar buiten het regeerakkoord zo omgaan met jouw standpunten, vind ik strijdig met die taak. Ik zie er dus wel een politiek bezwaar in.
Nu is het in deze kwestie natuurlijk geen halszaak, het gaat vooral om symboolpolitiek, maar het handelen van de VVD-fractie in dezen vind ik principieel verkeerd. Zij zijn aangaande deze kwestie niet gehouden aan afspraken met het kabinet, dus hebben ze te handelen overeenkomstig hun uitgangspunten, standpunten, verkiezingsbeloften en ideologie.
Ik bedoel: nu is het maar een wet die neerkomt op een dode letter, straks is het een amnestiewet 😉
Dat groepen niet onnodig gekwetst dienen te worden en dat er een bovengrens zit aan wat dat betreft acceptabel is lijkt me niet meer dan normaal. Alleen door elkaar als mensen die respect verdienen te behandelen kunnen we in het sociale verkeer met elkaar omgaan. Echter, er is ook al een artikel dat groepsbelediging verbiedt. Wat dat betreft is het artikel dat Godslastering verbiedt op zijn best overbodig en op zijn slechtst creëert het wettelijke ongelijkheid door mensen die in een God geloven meer bescherming te geven dan zij die dat niet doen.
Dat ben ik helemaal met je eens (komt niet vaak voor..) maar dat is ook precies de reden waarom de hoge raad, al ergens in de jaren 60, deze wet buiten gebruik heeft gesteld. Dat maakt dat hem afschaffen slechts een symbolische daad is en als je daarmee de SGP tegen de schenen schopt is dat nu gewoon niet tactisch. Dat kan dan geregeld worden in een volgende kabinetsperiode, met een wat minder kleine meerderheid als de 76 (at best) zetels van nu.
Het heeft ook niet bepaald haast. Het CDA voelt nu ook de gevolgen van de ontkerkelijking en SGP en CU zullen nooit groot genoeg worden om die op nonactief gestelde wet weer actief te krijgen.
Zoals Henk ten doeschate al meldt in de commentaren op de originele website is een verbod op godslastering eigenlijk een verbod op godsdienst.
De islam ontkent de goddelijkheid van Jezus en lastert daarmee het christendom. Het christendom ontkent de profetieën van Mohammed en lastert daarmee de islam.
Consequent de wet op godslastering handhaven zou betekenen dat praktisch alle religies verboden worden.
Net als David probeer ik vrome christenen te ontwijken. Het feit dat ze zeker weten dat ik in de hel kom vind ik afdoende en dat doen ze ook vaak op een vrij nuchtere manier. Het zijn daarmee zeer onbeschofte mensen naar mijn mening.
Veel gelovigen hebben ook commentaar op mijn woordgebruik. Uit Noord-Brabant komende gebruik ik vaak het woord godsakker. Vreemd ook eigenlijk dat het gebruik van het woord godsakker (ofwel kerkhof) als godslastering wordt gezien, want als ik het heel rustig en beheerst uitspreek zal het niemand kwetsen lijkt me. Het woord zelf heeft namelijk geen negatieve lading, maar als ik het in geval van onvrede uit mijn mond laat glippen en daarbij ook mijn stem verhef (doe ik trouwens in alle gevallen :)) is het ineens godslastering.
Ik ga me dus niet inhouden met godsakker. Wellicht denk ik er over na als christenen laten zien dat ze over de ondergelopen Hedwigpolder kunnen lopen. Maar ja, eerst zien dan geloven….
Weetje over vloeken: Als je in Turkijke bent moet je niet tegen een ober zeggen dat je een Icetea Peach wilt hebben, want dan zeg je eigenlijk Icetea klootzak!
(edit: dit is overigens een andere Bart dan de auteur op deze blog)