Somalische piraterij is legitiem
De overheid moet reders meer bijstaan in het beschermen van schepen tegen criminele Somalische piraten, is de conclusie van een nieuw rapport. Heeft dit echter wel zin, en kunnen we deze piraten wel als crimineel beschouwen?
Volgens de internationale (neoliberale) wereldorde zijn deze piraten domweg criminelen die opgepakt en vervolgd moeten worden. Maar deze orde wordt, voorlopig nog, gedomineerd door het Westen, dat middels economische en militaire macht haar eigen welvaart in stand houdt. Dit gaat ten koste van de anderhalf miljard armen in de wereld die van minder dan 2 dollar per dag moeten rondkomen, en waartoe vrijwel de gehele Somalische bevolking behoort.
Inwoners van Somalië worden geworpen in een internationaal systeem van regels en verdragen waarover zij geen enkele invloed hebben, maar dat desalniettemin grote invloed heeft op hun bestaan. Vanuit het Somalische gezichtspunt is dit systeem inherent onrechtvaardig, omdat het miljoenen mensen in vermijdbare armoede gekluisterd houdt. Het systeem is illegitiem, omdat juist deze miljoenen mensen geen stem hebben om de onrechtvaardigheid van het systeem te corrigeren. Zij zijn machteloos overgeleverd aan de economen in Washington, de vertegenwoordigers in New York en de politici in Brussel die beslissen over handelsregels, intellectueel eigendom en internationaal recht. En ondanks deze onrechtvaardigheid en gebrek aan legitimiteit, wordt van de Somaliërs verwacht dat zij zich zonder meer aan deze orde conformeren. Omdat wij dat willen.
Vanuit moreel oogpunt heeft de Somaliër daar echter geen enkele reden toe. Een internationaal ‘civiel contract’ dat met macht wordt opgedrongen heeft geen geldigheid. Nevens acceptatie is de andere optie dus het ontkennen van deze wereldorde. De Somaliër bevindt zich tegenover ons dus niet als een crimineel binnen de internationale spelregels, maar als een volledig vrij mens in een regelloze natuurtoestand, omdat hij onze orde verwerpt.
In deze natuurtoestand gelden geen rechten of verdragen, behalve het recht van de sterkste. Een vlag op een schip is niet langer een symbool van eigendom en een garantie voor eigendomsrecht, maar simpelweg een gekleurd stuk stof zonder betekenis. ‘Eigendom’ als zodanig bestaat niet, maar is beperkt tot datgene wat men met geweld kan verkrijgen en behouden. Recht en criminaliteit zijn in de natuurtoestand holle begrippen zonder inhoud, omdat deze een sociale orde veronderstellen die niet langer bestaat.
De reactie van de internationale gemeenschap is er dan ook voornamelijk één die in de natuurtoestand begrepen wordt, namelijk (fysieke) macht. Dat wij ons geweld zin geven vanuit onze eigen orde doet daar weinig aan af. Dit is echter een heilloze weg, omdat de geweldsdreiging in de natuurtoestand pas verdwijnt als alle tegenstanders zijn verdelgd of afgeschrikt. En zelfs dan zullen de piraten waarschijnlijk hun werkterrein slechts verleggen, maar dan naar slachtoffers die voor het Westen minder relevant zijn.
Een daadwerkelijke oplossing voor het probleem voorziet erin dat Somaliërs weer kunnen en willen toetreden tot de internationale gemeenschap. Dat zal echter pas gebeuren wanneer deze gemeenschap hen rechtvaardig behandelt. Van deze situatie zijn we echter nog ver verwijderd, zolang duizenden Somaliërs vermijdbaar sterven van de honger. Af en toe wat voedselhulp zal niet helpen zolang de wereldorde het ontstaan van een fatsoenlijke staat in Somalië niet bevordert, maar eerder verhindert.
Wil ik hiermee piraterij goedkeuren en stellen dat we onze schepen maar moeten laten beroven? Geenszins. Maar als dit stuk “We moeten de Somaliërs helpen” had geheten, zouden waarschijnlijk minder mensen het lezen. Dit cynisme is kenmerkend voor de burgers van het Westen. Middels onze regeringen, macht en welvaart houden wij een wereldorde in stand die miljoenen mensen uitstoot en onderwerpt, maar wij spreken vervolgens afkeurend van “gefaalde staten” en criminelen. De piraterij in Somalië, en onze onmacht er een einde aan te maken, is echter een duidelijke vingerwijzing. Als wij de internationale orde waarop onze relatieve vrede en welvaart is gebaseerd, willen handhaven, zullen we ervoor moeten zorgen dat iedereen zich binnen deze orde rechtvaardig behandeld en gehoord voelt. Dit duidt bijvoorbeeld op eerlijke handel, in plaats van het handhaven van handelsbarrière’s in het Westen. Of op het herzien van intellectueel eigendomsrecht, zodat duizenden mensen niet langer aan HIV en malaria sterven om de patenten van de farmaceutische industrie niet te schaden. Zijn wij niet tot dergelijke overwegingen bereid, dan zal voor de uitgestoten vrijwel de enige optie blijven om het verdrag met ons te verbreken en terug te keren naar de gewelddadige anarchie van de natuurtoestand.
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Nu ben ik geen kenner van internationaal recht en dergelijke, maar volgens mij ligt het probleem erin dat de ‘internationale orde’ begrepen wordt aan de hand van soevereine (natie)staten als ‘bouwstenen’. Omdat je nauwelijks van Somalie als staat kunt spreken, ‘past’ dat niet in ons conceptueel kader.
En nu kun je ‘het westen’ van veel dingen beschuldigen (en veel van die dingen zouden in mijn ogen terecht zijn), maar ik betwijfel ten zeerste of je met Somalie daarin een goed voorbeeld hebt gekozen; volgens mij is het gebrek aan stabiliteit en (een basale mate van) welvaart in het geval van Somalie veeleer te wijten aan interne dan externe oorzaken. (Maar ik sta open voor gegevens die het tegendeel zouden bewijzen.)
Hoe de internationale orde wordt begrepen is nogal theorie afhankelijk. Je hebt inderdaad de natiestaat als elementaire bouwsteen, maar er is onenigheid over de mate waarin andere actoren (NGO’s, VN etc.) een rol spelen, evenals de manier waarop de natiestaat ‘begrepen’ dient te worden.
Maar wat ik hier probeer te doen is feitelijk die stap overslaan en kijken naar de interactie tussen (wereld)burger en internationale orde, ongeacht de manier waarop die orde begrepen wordt. Je kan het bestaan van zo’n systeem positioneren, en dan kijken of het voor een bepaald individu zinvol is om aan dat systeem te participeren. Mijn stelling is, dat dat voor een Somaliër niet het geval is, vanwege de hierboven genoemde redenen.
Daarnaast wil ik het Westen ook niet de directe schuld geven van de situatie in Somalië. Mijn stelling is wel dat de huidige internationale orde het moeilijk maakt voor landen als Somalië om zich te ontwikkelen tot welvarende democratieën. Economische bescherming, handelsmaatregelen, intellectueel eigendomsrecht zijn allen manieren waarop het Westen haar macht en welvaart handhaaft, deels ten koste een deels door uitbuiting van de zwakkere landen op deze wereld.
Nu ligt deze relatie bij Somalië misschien minder voor de hand dan bij een Bangladesh of Chile, maar een beschouwing over de wereldorde heeft het risico nogal droog te worden en bovendien tegen het zere been te schoppen vanwege de neiging van velen hier in het Westen om de problemen in de rest van de wereld als volledig onafhankelijk van onze acties hier te beschouwen. Somalië bood in deze een aanleiding vanwege de actualiteit, het extreme breken met de wereldorde en de mogelijkheid om dit artikel wat provocerend op te zetten. (Zie ook mijn opmerking in de laatste alinea).
Het moet niet gekker worden, een land is intern instabiel, verhongert zijn eigen mensen en het is weer de schuld van ‘het westen’, ons dus?? Naja… En dus mogen ze maar gewapenderhand onze bezittingen en zeelui aanvallen?
Een volk is verantwoordelijk voor haar eigen regering, en daarin is Somalie, vanwege interne problemen, niet bepaald goed bezig. Elke regering wordt weer omver geworpen door de volgende corrupte, extremistische regering en alle geld dat er wordt verdient wordt gestoken in wapens, niet in voedsel. Dat is niet onze schuld maar die van de Somaliers: ze zijn slachtoffer van hun eigen verdeeldheid.
En wat moeten wij dan doen? Voedsel geven en daarmee de problemen in stand houden? De machthebbers in grote delen van Somalie staan geen westerse hulp toe. Binnenvallen en een ‘goede’ regering plaatsen? We weten hoe lekker dat werkt, gezien Irak en Afganistan.. Of niks doen en onze schepen laten aanvallen??
Frank zegt natuurlijk ook in de laatste alinea dat ook hij niet vindt dat “we” onze schepen moeten laten beroven, maar er is meer dan symptoombestrijding nodig om het probleem op te lossen. Overigens neig ik me me wel aan willen sluiten bij de reactie van Thijs, maar dat maakt het stuk gelukkig zeker niet waardeloos 🙂
Arno, heb je je ooit afgevraagd of de internationel spelregels waarin een land functioneert, niet van invloed zouden kunnen zijn op de nationale politiek?
Je stelt dat een volk verantwoordelijk is voor de eigen regering. Gaat dat ook op voor de Syriërs, die momenteel sneuvelen in gevecht met deze regering, voor de Burmezen, of de Chinezen, of om het even welk volk er door hun regering met geweld wordt onderdrukt?
Je stelt het voor alsof de enige opties van het Westen voedselhulp of humanitaire interventie zijn. Maar dat is symptoombestrijding. We kunnen ons beter afvragen, waarom we het toestaan dat dictators uit naam van ‘hun volk’ de rijkdommen van een land aan het Westen kunnen verkopen. Waarom Westerse landen de wapens en surveillane-apparatuur leveren aan die regeringen om hun volk te onderdrukken. Waarom Westerse banken geld lenen aan tirannen om vervolgens nieuwe democratische regeringen te dwingen de schulden af te betalen.
In feite maken een aantal van de huidige internationale ‘spelregels’ het gewoon lucratief in een instabiel land een coup te plegen. En zolang wij deze spelregels actief in stand houden, acht ik ons medeplichtig.
Om maar niet te spreken over ‘eerlijke’ wereldhandel. Hoe ‘eerlijk’ is het als wij van ontwikkelingslanden eisen dat ze hun grenzen volledig open gooien, hun industrie niet beschermen, terwijl wij hier miljarden gebruiken om onze eigen landbouw in stand te houden en de producten daarvan goedkoop elders te dumpen.
Natuurlijk is het lastig in sommige situaties, maar ook in een dictatuur is er geen andere verantwoordlijk te houden behalve de eigen bevolking. In Syrie neemt de bevolking nu het risico dat nodig is om te zorgen voor een eerlijkere, betere toekomst (hopelijk).
Echter, als je daar gaat rondvragen hoeveel van de opstandelingen zouden willen dat de VS, de EU of zelfs Turkije militair zou ingrijpen en de macht zou wisselen, ik denk dat je op heel veel tegenstand zou stuiten.
Verder is het helaas: handel is handel. Zolang een dictator zich niet misdraagt is het erg moeilijk om hem spullen zoals surveillance-cameras, computers, wapens etc niet te verkopen. Al was het maar omdat ze het toch wel kunnen krijgen, ze kopen het wel van de Chinezen oid. Verder zijn we, misschien helaas, zelf als Nederland ook een groot exporteur van wapens, wat zorgt voor een niet te onderschatten deel van onze welvaart. Je wil niet weten hoeveel banen, maar ook onderzoek, er gefinancieert wordt vanuit defensie en de wapenindustrie.
Verder is het inderdaad zo dat een land schulden heeft, niet de regering van het land. Als er dus een regeringswissel is (of revolutie) dan blijft de schuld staan. Zou wat worden anders, dan leent nooit meer iemand een cent uit aan een ander land.
Verder is wat mij betreft ‘eerlijke’ wereldhandel niet veel meer dan openstellen. Ik ben dan ook tegen subsidies op landbouw, maar ook tegen handelsbarrieres. Betaal voor iets wat de markt er als prijs voor bepaalt. Niet minder, maar ook niet meer (zoals Max Havelaar enzo). Als de prijs ergens voor te laag is, ga dan wat anders maken. Niet altijd even practisch en niet altijd snel toe te passen, maar wel het enige dat op de langere termijn werkt. Als in een heel land iedereen koffie verbouwt, gaat de prijs omlaag. Ga jij over op iets als kruiden/palmolie/cacao oid, iets waar tekort aan is, kan je er een mooiere prijs voor krijgen.
Blijft staan, als iemand ‘vals speelt’: een bazooka ter hand neemt en schepen gaat enteren, ja dan vind ik dat die fout zit. Wij stellen onze regels dan van toepassing: oppakken en opsluiten (en na vrijlating krijgen ze asiel). Als we hun regels zouden toepassen dan zouden er snel geen piraten meer over zijn..
Wat betreft eerlijke handel zie je helaas over het hoofd dat de onderbetaalde boeren deze keuze niet kunnen maken en worden uitgebuit door de eigenaren van de plantages. Dat niet 1 van beide marktpartijen in staat moet kunnen zijn om nagenoeg alle handelsvoorwaarden voor beiden te bepalen is noodzakelijk voor een goed functionerende markt, zo beschreef Adam Smith dit al in zijn Wealth of the Nations. Omdat de onderbetaalde boeren (en dan bedoel ik de arbeiders) daar zelf geen land beschikken hebben ze totaal geen onderhandelingspositie willen ze overleven.
Keurmerken leggen deze plantage-eigenaren minimumvoorwaarden op, volgens mij is dat niet alleen broodnodig om de economische positie van arbeiders daar te verbeteren, maar is het ook een kwestie van fatsoen dat we dat in Nederland verlangen van onze zakenpartners.
Ik ben het dus niet met je eens dat alleen de eigen bevolking verantwoordelijk te houden is. In feite is een dictatuur namelijk niet veel anders dan een bezetting, maar dan door een binnenlandse mogendheid. Een gedachtenexperiment:
Situatie 1: Nederland wordt bezet door Duitsland. 1% van de bevolking collaboreert, de overige 99% wordt hardhandig onderdrukt.
Situatie 2: Met behulp van geweld grijpt 1% van de Nederlanders de macht, en onderdrukt de overige 99%. Van buitenlandse bezetting is geen sprake.
Vind je nu, vanuit het perspectief van de onderdrukte, dat er een duidelijk verschil in ‘verantwoordelijkheid’ is m.b.t. de situatie?
Het argument ‘handel = handel’ is natuurlijk een prima manier om de ethische discussie volledig te ontlopen. Waarom zou het onmogelijk zijn om een ‘preventief wapenembargo’ tegen een dictatuur in te stellen? Als de Ghadaffi’s van deze wereld geen tanks kunnen kopen, hoeven we die vervolgens ook niet kapot te schieten. Dat een eventuele derde partij die wapens wel zou willen verkopen, doet weinig af aan onze eigen morele verantwoordelijkheid. Bovendien zouden we op z’n minst naar een situatie toe kunnen werken waar dergelijke ‘preventieve embargo’s’ internationaal geregeld en gehandhaafd worden.
Hetzelfde met de leningen. Ik snap het economisch argument, maar het is wat mij betreft duidelijk onethisch. Het zal niet de eerste keer zijn dat een voorheen onderdrukte bevolking door het Westen wordt gedwongen om de leningen af te betalen waarmee de wapens zijn gekocht om hen te onderdrukken.
Een analogie: Ik neem met geweld bezit van jouw huis, en neem daarop een hypotheek. Met dat geld koop ik wapens om jou in bedwang te houden. Nadat je me eindelijk hebt verdreven, komt de bank je dwingen de hypotheek af te lossen, aangezien deze op jouw huis is afgesloten. Is dat rechtvaardig?
Een manier om dit op te lossen is overigens om in het Westen wettelijk in te voeren dat leningen aan dictaturen niet op een democratie gevorderd kunnen worden als de dictatuur omver wordt geworpen. Dan weet een bank zelf waar die aan toe is, en mag je het ‘risico’ in een democratische revolutie verdiscontiëren in de rente. Als niemand vervolgens meer wil lenen aan een dictatuur, lijkt me dat geen enkel probleem.
W.b. eerlijke handel verwijs ik naar het punt wat Joep maakt. Het rest mij slechts op te merken dat er in het Westen veel meer gesubsidieerd en beschermd wordt dan in ontwikkelingslanden, wat ons dus een oneerlijk voordeel geeft over exporteurs uit die landen en de economische ontwikkeling van ontwikkelingslanden schaadt.
In internationaal recht geldt enkel: Might is right!
Rond 1600 was dat Spanje, rond 1900 het UK, rond 2000 de VS, wie is de volgende? China? Zo de macht is, wordt het spel gespeeld, oorlog is daarbij de noodzakelijke voedingsbodem om de eigen dominantie te handhaven.
Oftewel als je niks te verliezen hebt, kan het je weinig schelen wie je berooft om in leven te blijven. Terecht? dat blijft altijd te bezien vanuit welk oogpunt je het aanschouwt.
Dat is een nogal cynische blik op de internationela orde, die voornamelijk door zgn. realisten wordt aangehangen.
Natuurlijk is het internationale systeem anarchistischer dan een samenleving in een land, maar dat wil niet zeggen dat internationale instituties niet kunnen helpen het ‘might makes right’ verder terug te dringen. Laten we dat zien als een vorm van vooruitgang.
Het is een cynische blik die wel deels klopt, denk ik. De wereld is wat ingewikkelder geworden, nu we continu met elkaar aan het communiceren en onderhandelen zijn, maar uiteindelijk is er een soort ‘iedere natie voor zichzelf’ trend te bespeuren. Iedereen lijkt eigenlijk alleen maar aan de VN mee te werken als ze er iets uit kunnen halen.
Voor kleinere, zwakkere landen is dat positief, want zij kunnen zich in een internationaal orgaan beklagen over het gedrag van grotere sterkere landen, waarbij we uiteraard hopen dat de regeringen van deze landen niet worden omgekocht door die andere landen, om maar een eerste zwakte in het systeem te noemen.
De grotere, sterkere landen gebruiken de VN volgens mij meer als een legitimatie van hun eigen, dominante gedrag. “Nee, we buiten de Derde Wereld helemaal niet uit, we volgen precies de regels.” Frank kaartte al terecht aan dat dat dan wel hun eigen regels zijn, die ze zelf bedacht hebben. En zodra het uitkomt, wordt de VN volledig in de wind geslagen. Denk aan de inval van Afghanistan en Irak door de VS.
Ik vind dat Frank een goed punt heeft, en het verbaast me niets dat een land als Somalië de regels van de internationale gemeenschap in de wind gooit, als consequent blijkt dat zij alleen maar slechter worden van die regels. Als overleven als piratenstaat je betere opties geeft dan als Derde Wereldland, dan maar piratenstaat.
Twintig minuutjes relativeren… check http://www.southpark.nl/episodes/1307/
[…] meest recente blog over piraterij in Somalië heeft veel commentaar ontvangen, instemmend en sterk afwijzend. Daarmee […]