Objectiveren en geobjectiveerd worden, is het wel zo erg?

Volgens mij is het een worsteling waar veel beschaafde mensen mee kampen. Je wil mensen professioneel beoordelen, en mannen en vrouwen gelijkwaardig behandelen. Tegelijkertijd ben je een mens van vlees en bloed dat zich aangetrokken voelt tot een bepaald soort medemens. Het is prettig om te kijken of luisteren naar, of te lezen uit werk van, in dat opzicht aantrekkelijke mensen. We zijn biologisch geprogrammeerd en het is ons aangeleerd om bepaalde eigenschappen aantrekkelijk te vinden. Om ons succes in de wereld te vergroten, doen de meesten van ons hun best om – niet per se visueel – aantrekkelijk te worden gevonden.

Wanneer je de objectivering van mensen wil tegengaan is het makkelijk om deze aantrekking te negeren. Of om het af te doen als een zwakte of een zonde. Het is vaak ook onwenselijk, bijvoorbeeld als je in het zoveelste onderzoek leest dat mensen met een aantrekkelijk uiterlijk succesvoller zijn, ook als hun prestaties daartoe geen aanleiding geven.

Of het nou aangeleerd of aangeboren is wil ik even in het midden laten (waarschijnlijk ligt de waarheid daar trouwens ook ergens: in het midden), maar om visueel aantrekkelijk te zijn presenteren vrouwen zich meestal sierlijk waarbij zij hun vrouwelijke lichaamsvormen accentueren, en gedragen zij zich niet te dominant. Mannen daarentegen moeten het volgens de modeboekjes hebben van een statige uitstraling, zijn bij voorkeur gespierd en vooral zelfverzekerd.

Wars van conformisme als ik ben heb ik natuurlijk grote moeite met mode en culturele voorschriften. Hoewel ik denk dat het voor alle genders goed is om zelfverzekerd te zijn, moet iedereen vooral zelf kunnen bepalen wat hem/haar prettig maakt. Alle ongeschreven voorschriften van hoe mannen en vrouwen eruit zouden moeten zien en hoe zij zich moeten gedragen doen mij toch een beetje Saoedi-Arabisch aan.

De verschillen in omgang met mannen en vrouwen worden versterkt door de media. De wijze waarop artiesten vaak worden gepresenteerd en geïnterviewd is vaak minder neutraal. In tegenstelling tot hun mannelijke collega’s worden vrouwen vaak kritisch beoordeeld op hoe zij eruit zien, de hoedjes, kleding en make-up die ze dragen, en vragen die ze krijgen zijn vaak van een weinig verheffend niveau.

Ik baal daarvan. Het is een zichzelf-in-stand-houdende achterlijkheid. Het erge is, als ik er niet bewust op let, valt het me nauwelijks op omdat het zo normaal is geworden. En misschien nog erger is, de marketing van van alles en nog wat richting vrouwen is er grotendeels op gebaseerd! Terwijl jongetjes van de marketingafdelingen interessant met lego en gereedschap mogen spelen, wordt jonge meisjes aangeleerd dat ze oppervlakkige prinsessen met glitterjurken en make-up moeten willen zijn. En ja, er is natuurlijk ook lego voor meisjes, maar ook die blinkt uit in roze oppervlakkig objectivisme, met kapsalons en winkels. En dan begin ik nog niet eens over de kleding, dat legt deze Britse jongedame namelijk veel beter uit dan ik:

Van kinds af aan leren we dus: meisjes moeten mooi en oppervlakkig zijn. Mannen stoer en avontuurlijk, en ook wel wat inhoudelijker. In films en videoclips hebben mannen vaak status (geld, auto’s, dominantie), en zijn vrouwen de ultieme decoratie.

Waar objectivisme tot op zekere hoogte een menselijke behoefte is, gaat het hier soms naadloos over tot ordinaire reductie. Iedereen wil op zijn eigen manier aantrekkelijk zijn, en dat is prima, het is aan niemand anders om jou te vertellen hoe je waardig te presenteren. Maar wat we nu vaak zien is dat vrouwen bewust worden gereduceerd tot oppervlakkige ondergeschikte sekse-rolmodellen.

Volgens mij zullen we het snel eens zijn over de seksistische rolverdelingen. Die zijn niet meer van deze tijd. Toch zullen er altijd nieuwe girl- en boybands en Peter Andre’s zijn, en zullen video’s met schaarsgeklede vrouwen altijd populair zijn.

Vind ik dat erg? Volgens mij hoeven we niet te bestrijden dat mensen graag naar aantrekkelijke mensen kijken/luisteren. Dat de Top40 daardoor iets te veel slechte muziek bevat, die door mooie mensen iets te goed verkoopt, is een ongelukkige bijkomstigheid.

Dat het achterhaalde rolverdelingen in de hand werkt, is minder gelukkig. Zangeres en actrice Ariana Grande, die zich graag sexy en flirterig presenteert, hoorde dat een man oneerbare dingen over haar zei tegen haar vriend, en maakte zich daarover kwaad:

Women’s choice. ♡ our bodies, our clothing, our music, our personalities….. sexy, flirty, fun.
it is not. an open. invitation.

— Ariana Grande (@ArianaGrande) December 28, 2016

Volgens veel commenters onder de video roept ze het over zichzelf af. Een paar voorbeelden:

This would be so much more meaningful if she didn’t make money tapping into that same objectification she’s so ardently opposing. I know it’s ‘old school’ but practicing what you preach would work better.

She literally makes a living being objectified. Dude was a twat, but you are acting like you aren’t a glorified Stripper.

Please don’t take this the wrong way, but if you objectify yourself by wearing clothes and performing objectively, what do you expect. If you dress the part, expect to be treated as such. That’s just my opinion. If you wear booty shorts that are two sizes too small, and a shirt that shows all of your cleavage, don’t expect not to be objectified. Sorry.

Veel reacties komen neer op het type: ze vraagt erom. Als je je auto niet op slot doet is het je eigen schuld als hij wordt gestolen. Alsof we primitieve bavianen zijn, machteloos tegenover verleiding. Die van beschaafde mensen op rokjesdag transformeren in oncontroleerbare geilaards. Die de touwtjes uit brievenbussen van Jan Terlouw niet zien als een gezonde maatschappij, maar als een uitnodiging om de televisie mee te nemen.

Ik woon graag in die wereld waar touwtjes uit de brievenbussen hangen, en waar mannen en vrouwen zich sexy presenteren als ze dat zelf willen. Dat moet gewoon kunnen, omdat we dan misschien wel begerende mensen, maar geen primitieve bavianen zijn.

Afbeelding: door Metropolitan Transportation Authority of the State of New York (Marilyn Monroe Lexington Subway Image) [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons