De numerus fixus-loting is zo gek nog niet
Al sinds het instellen van de numerus fixus in de jaren zestig van de vorige eeuw is er gedonder met de selectie van studenten. Loting is een vreemde manier om studenten te selecteren, zelfs wanneer diegenen met hoge cijfers voorrang krijgen. Zoals al vaak is aangetoond is selecteren op andere facetten echter nog minder zaligmakend.
Eerlijkheid
Loting biedt de schijnzekerheid van het lot, de gedachte dat een ieder daardoor eerlijk behandeld wordt. Deze opvatting van eerlijkheid staat echter onder druk in het hoger onderwijs. Selectie aan de poort is geen taboe meer, net zo min als het verhogen van het collegegeld voor bepaalde studies of het wegsturen van tweedejaars studenten omdat zij niet al hun studiepunten hebben behaald.
De oude definitie van eerlijkheid wordt vervangen door een combinatie van motivatie en (in mindere mate) in het verleden behaalde resultaten. Daarmee zou volgens Bussemaker iedere student op de juiste plek kunnen komen. Het is een nogal naïeve gedachte dat een studiekeuzegesprek daarvoor zal zorgen. Twee uurtjes praten met een student zegt minder dan een cijferlijst van het vwo waar resultaten van zes jaar werk op staan. Werkhouding, inzet en doorzettingsvermogen zijn schier onmogelijk te testen in een kort gesprek of met een toets. Dat die gesprekjes kort zijn, is een zekerheid wanneer honderden, zo niet duizenden, scholieren een afspraak zullen moeten maken.
Geen voorspellende waarde
Daar komt nog bij dat nooit is aangetoond dat intelligentie- of persoonlijkheidstests voorspellende waarde hebben wat betreft het studiesucces van studenten. Daar wees ook de Onderwijsraad dit voorjaar fijntjes op. Laatbloeiers zouden zomaar het slachtoffer kunnen worden van dergelijke toetsen, terwijl zij wellicht beter presteren in hun latere studiecarrière.
Ten slotte wordt ook de logistiek een enorme uitdaging. Universiteiten en hogescholen krijgen massa’s studenten op zich af die voor half januari een motivatiebrief moeten sturen. Voor 1 mei moet er – zonder eindexamencijfers – een definitieve selectie worden gemaakt, aangezien studenten zich dan nog kunnen aanmelden voor een andere studie die niet selecteert. Dat betekent dat universiteiten in drie maanden duizend of meer studenten moeten spreken en selecteren; een hels karwei.
Het moge duidelijk zijn: loting is verre van perfect en op het eerste zicht is een inhoudelijke toelatingseis beter. Desondanks is er tot op heden nog geen verband aangetoond tussen persoonlijkheidstests, studiekeuzechecks en intakegesprekken enerzijds en studiesucces anderzijds. De vraag is dan ook of minister Bussemaker met het badwater niet het kind – een zo eerlijk mogelijke toelating – weggooit.
Dit artikel verscheen eerder op FoliaWeb. Henk Strikkers is te volgen via twitter: @HenkStrikkers
De afbeelding is afkomstig van wikimedia commons
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Hier ben ik het niet helemaal mee eens. De schriftelijke examens aan het eind van het vwo zijn momentopnames, als je die week toevallig ziek bent en er met een dof hoofd zit waardoor je resultaten tegenvallen heb je gigantische pech met de loting want je mag niet een paar vakken op de vavo over doen om een beter gemiddelde te halen. Nou ja, op normaal onderwijs maakt het weinig uit want dan heb je schoolonderzoeken vanaf de vierde, dan spreid je het risico meer uit. Helaas oh helaas voor diegenen van wie de school niet aan schoolonderzoeken doet maar daarvoor in de plaats mondelingen geeft (= staatsexamen), ook dan kun je ontzettende pech hebben en al heb je allemaal achten en negens op je tussentijdse rapporten, ze tellen mooi niet mee: voilá weer een momentopname.
Mijzelf als voorbeeld, ik heb allemaal achten en negens gehaald voor wiskunde B toetsen (en praktisch alle andere vakken op het vwo behalve gym), maar door omstandigheden heb ik toch een maar een 6 gehaald op het eindexamen (overlijden van de docent eind 5 vwo waardoor ik de 2 belangrijkste en lastigste hoofdstukken alleen moest doen). En de helft van mijn andere vakken heb ik ook niet fantastisch gedaan want die heb ik afgesloten in 5 vwo i.p.v. 6, dus een jaar eerder dan gebruikelijk. Maar daar heeft de DUO geen boodschap aan want ja, cijfers zijn cijfers.
Met mijn 7,2 vwo gemiddeld heb ik toch mooi mijn P in 1 gehaald op een van de zwaarste technische opleidingen met een 8 voor lineaire algebra 1 en 2.
Dus: het gemiddelde eindcijfer van het vwo zegt niet alles en het is jammer dat het mensen met ambities op deze manier moet beperken in hun mogelijkheden. Het is toch puur demotiverend om met een 7,2 een kans van weet ik veel 30 % te hebben om ingeloot te worden op een studie als Geneeskunde zonder enige mogelijkheid om na het vwo met hard werken er met 100% zekerheid in te komen omdat je vwo cijfers allesbepalend zijn: enige optie, een nieuw vwo diploma halen, ook al heb je je P in 1 bij een zwaardere opleiding, wat m.i. meer zegt. Al in al vind ik loting dus niet zo geweldig.
In dat opzicht zou ikzelf dus juist wel pleiten voor een aantal toetsen verspreid over een bepaalde periode, zoals in België; dit geeft mensen die het op het vwo minder hebben gedaan toch een kans om zich te bewijzen door hard te werken in plaats van vast te zitten aan het label van hun vwo cijfers. En de toetsen zijn lastig genoeg om een schifting te maken tussen de mensen die wel gemotiveerd zijn om zich voor te bereiden / alles al weten en de mensen die dat niet zijn, zeker met de gokcorrectie die erbij komt. De mensen die wel gemotiveerd zijn om hard te werken voor de toets zullen ook gemotiveerd zijn om de opleiding te doen, waarom zouden ze anders moeite doen? Ook kun je de testen herkansen, terwijl de loting bijna random is zonder enige mogelijkheid tot verbeteren, hoe zou dat een extra impuls moeten geven?
@Alexia, ik begrijp niet helemaal wat je punt is. Waarom is het eindcijfer van het vwo een momentopname, maar geeft jouw voorstel (een aantal toetsen verspreid over een bepaalde periode) wel een goed beeld van hoe geschikt iemand is voor een studie?
Het vwo is algemeen, het bereidt je voor op studies in een spectrum, afhankelijk van het profiel dat je hebt gekozen. Zo zou je kunnen stellen dat uit de vwo resultaten niet direct kan worden afgeleid hoe je het op een bepaalde opleiding zal doen. Met een opleidingsspecifieke toets daarentegen kunnen vaardigheden worden getoetst die je op de opleiding en daarna nodig zult hebben en dan kan e.v.t. in combinatie met een gesprek met een studieadviseur o.i.d. daaruit worden opgemaakt of de opleiding bij je past en of je het daar goed zult kunnen doen.
Mijn probleem met het lotingssysteem is meer dat het vwo eindcijfers als een label plakt op mensen die het op het vwo wat minder of “gemiddeld” hebben gedaan en hen daarmee beperkt in hun mogelijkheden: hun kansen zijn aanzienlijk kleiner om de opleiding van hun keuze te doen / in het beroep terecht te komen dat bij ze past / waar hun hart ligt (mits dat een lotingsopleiding is). Het kost ontzettend veel tijd om al je vwo eindexamens te herkansen en een nieuw diploma halen alleen om je gemiddelde op te halen om dan de opleiding van je keuze te kunnen doen. Voor de diehards onder ons: het kan wel. Of je gaat naar het buitenland.
Ik vind het eerlijker om iedereen aan dezelfde toegangseis te onderwerpen dat onafhankelijk is van eerder gehaalde resultaten omdat je capaciteiten gewoon kunnen groeien met training en voorbereiding (daarom: attitude vs. aptitude – willen leren > veel weten/kunnen), ondanks eerder gehaale cijfers, en het halen van een 8 gemiddeld zegt niets over of een bepaalde opleiding bij je past en of jouw specifieke karaktereigenschappen en vaardigheden passen bij de opleiding (z.g.n. “excellente studenten” kunnen ook een verkeerde keuze maken en het cliché dat wel klopt: in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst). Zo hebben mensen de kans om zich te verbeteren en boven hun eerdere resultaten uit te stijgen zal ik maar zeggen en blijft mobiliteit gewaarborgt.
Dus daarom: een opleidingsafhankelijke toets die op een objectieve manier wordt beoordeeld en die je wel kunt herkansen in plaats van de resultaten op het vwo, wat helemaal niet bedoeld is als scheidingsmechanisme maar als voorbereiding op de universiteit, het vergaren van kennis. Het is toch belachelijk dat een kind van 14/15 al moet nadenken over zijn/haar vervolgopleiding om erachter te komen of al dan niet een bepaald gemiddelde moet worden gehaald? Ik wist zelf toen niet eens dat het lotingssysteem überhaupt bestond. Een voldoende op het vwo zou toch gewoon moeten betekenen dat je in principe een opleiding waar je gemotiveerd voor bent kunt halen?
M.i. is het belangrijker dan cijfers of iemand geschikt is en het met zijn/haar unieke combinatie van karakter en vaardigheden goed zal doen op en na afronden van de opleiding en nee, er is niet één perfecte, ideale combinatie, dat is een mythe. Maar dit vraagt wel om een meer persoonlijke aanpak dan simpelweg selecteren op cijfers: dat kost wat meer moeite en geld en daar zit ‘m denk ik het probleem en o.a. daarom bestaat het hele crappy systeem überhaupt. Besides, als je alles al weet hoef je toch niet meer naar de universiteit?
Je betoog gaat op een belangrijk punt mis: die opleidingsonafhankelijke toets die op een objective manier wordt beoordeeld en die bedoeld is als voorbereiding op de universiteit. Deze toets bestaat namelijk niet.
Er wordt echt wel onderzoek gedaan naar betere manieren van bepalen of iemand geschikt is, maar daar is geen eenduidig antwoord op. En daarom kennen we nu het eindexamen, dat een globaal beeld geeft van in hoeverre iemand bepaalde vakken beheerst. Behalve dat is zo’n toets natuurlijk ook gewoon een momentopname.
Natuurlijk is de toets/situatie die ik heb geschetst op dit moment puur hypothetisch. Het zou een optie kunnen zijn om de toegankelijkheid van het onderwijs te verbeteren. Inderdaad, het VWO eindcijfer geeft een *globaal* beeld van iemands kunnen: het is dus niet *helemaal* relevant aan de eisen van een specifieke opleiding en dat is een gat wat een toets speciaal voor die opleidingen waar bepaalde vaardigheden voor nodig zijn of waar veel interesse in is zou kunnen opvullen. Je kunt mensen hiermee testen op specifieke vaardigheden en eigenschappen, helemaal gericht op de opleiding en zo de juiste personen aannemen, en het motiveert ook om goed na te denken over waar je je voor in wilt zetten, of je die studie ook echt wil doen en of je weet wat het inhoudt: het voorbereiden van een toelatingsexamen mag namelijk wel wat moeite kosten. Dit doet het huidige systeem nog nauwelijks.
Overigens wordt je in het WO onderwijs over het algemeen gewoon toegelaten met een VWO diploma, dus vaak is het helemaal geen probleem. Ik had het over de paar numerus-fixus opleidingen, en hoe je de juiste student daadwerkelijk op de juiste plek krijgt (zoals ze dat in de politiek zo mooi verwoorden). Ik vind het VWO te algemeen om je capaciteiten, ambities en talent (gerelateerd aan een bepaalde opleiding, werkveld of beroep) te bepalen en om dan maar cookie cutter te zeggen van “ja de mensen met een 6.5 die hoeven we niet” terwijl dat prima capabele professionals / artsen / wetenschappers / you name it kunnen worden met de juiste ambitie, begeleiding en inzet vind ik nogal cru. Immers, je hebt de eerste stap al gezet door het VWO af te ronden. Ik zou het zo jammer vinden als het hier zo wordt dat je alleen kunt studeren als je een 9 gemiddeld staat met allemaal extracurriculaire activiteiten en vervolgens alleen een baan kunt vinden als je summa cum laude afstudeert. Nogmaals, als je alles al weet heb je niets te zoeken op een universiteit, de bedoeling is dat je er dingen leert.
Het probleem zit hem er voor mij niet in dat een toelatingsexamen of het VWO een momentopname is, dat zijn toetsen, gesprekken, etc. namelijk altijd, maar in het feit dat je in het huidige numerus-fixus lotingssysteem geen enkele kans hebt om door hard te werken en met inzet te stijgen qua kansen als je eenmaal een VWO diploma hebt. De enige optie is om opnieuw een VWO diploma te halen met een hoger gemiddelde en dat is ontzettend omslachtig (1 of 2 jaar werk) en qua kennis schiet je er ook weinig mee op. Wat dat betreft kan je beter ergens een Propedeuse halen, daar leer je veel meer van, maar daar heb je niets aan in de loting. Dát is iets wat ik zo oneerlijk vind. Je hebt maar 1 kans en dan ben je ook nog afhankelijk van of je in 4/5/6 VWO überhaupt weet dat zo’n systeem bestaat én of je eigenlijk wel een lotingsstudie wilt doen en dus extra inzet moet geven bovenop je normale inzet; dus of het op jou wel van toepassing is, misschien heb je besloten van niet en verander je later (na het VWO) van gedachten en wil je het toch doen maar sta je een 6.7 gemiddeld, bummer: categorie D. Het VWO cijfer kan voor langere tijd zowel een vloek zijn als een zege en die angel zou ik er graag uit willen halen door iedereen een gelijke kans te bieden om zich te verbeteren en/of te bewijzen over de kennis te beschikken waar dat nodig is. Vandaar dus dat hypothetische toelatingsexamen.
En nog steeds heb ik een algemene hekel aan eisen in de trant van hoger dan gemiddelde x of y, ook als ik er zelf wel aan voldoe. Eisen aan de inhoud van de vakken die je hebt gevolgd fair enough maar de rest blijft in mijn optiek [voor het grootste deel] ordinaire bezuinigingsmaatregelen en afstudeerstoppen omdat het vechten is voor studieplekken, investeringen en subsidies. Ja dan is het logisch dat je wilt selecteren op de “besten” maar eerlijk is anders, het hoger onderwijs zou van en voor iedereen moeten zijn met het vergaren en overdragen van kennis op no. 1. Helaas: not always so in reality.