De tragiek van het overschatten van het leven
De laatste jaren is er een steeds meer open debat ontstaan over actieve levensbeëindiging, oftewel hulp bij zelfdoding of euthanasie. Over het algemeen wordt in Nederland het debat over euthanasie uitsluitend gevoerd over lichamelijk (terminaal) zieke mensen. Bij dieren is dit eigenlijk al lang geen issue meer, zij worden zonder veel bureaucratische rompslomp uit hun lijden verlost als ze erg ziek zijn of agressief. In bijvoorbeeld de VS is dit laatste in sommige staten ook het geval (bijvoorbeeld bij moordenaars), alleen daar mag het dan weer niet als je ziek bent. Nederland is dan wel vooruitstrevend op het gebied van euthanasie, maar actieve levensbeëindiging zonder medische reden, zoals bij mensen met een psychische stoornis, is nog een groot taboe.
Waarom euthanasie zo ingewikkeld is, heb ik nooit goed begrepen. Als volwassene is het voor iedereen mogelijk eigen keuzes te maken met verstrekkende gevolgen: je kunt je in de schulden steken, zwanger worden, iemand anders verwonden, auto’s in de prak rijden, dieren ‘aanschaffen’, et cetera. Het enige waar je eigenlijk niks over te zeggen hebt is het feit of je leeft of niet. Vanaf het moment dat toekomstige ouders besluiten dat ze kinderen willen en zwanger worden, is de keuze voor het kind gemaakt dat het moet leven. En na de geboorte wordt alles in het werk gesteld om de levenden in leven te houden. Erger nog, de levenden moeten willen leven, en zo niet, dan zijn er medicijnen, therapie en opnames. In mijn ogen wordt het concept van ‘het leven’ behoorlijk overschat. Zolang iemand maar ademt is het goed, ten koste van wat dan ook. En wanneer je dat niet wilt, wordt er een heel legertje deskundigen opgetrommeld om jouw wens te beoordelen. Voor hulp bij een zelfgekozen levenseinde moet vastgesteld zijn dat je ondraaglijk lijdt zonder zicht op verbetering (om eerst maar even iets subjectief te objectiveren), twee artsen moeten onafhankelijk van elkaar toestemming geven en na je gewenste dood komt er nog een onderzoek om te controleren of iedereen het er wel mee eens is. Dat sterven is op deze manier best een hoop gedoe.
Gek eigenlijk dat er bij een baan wordt gekeken of je wel geschikt bent, maar dat iedereen eigenlijk maar mag (of moet) leven, ook als je niet de meest geschikte kandidaat bent. Ik stel mij weleens voor dat ik bij Darwin op sollicitatiegesprek moet komen en dat hij vraagt: “Welke eigenschappen of kwaliteiten heb jij die bijdragen aan de menselijke soort of de samenleving?”. Tja, wat zou ik daar nou op kunnen zeggen? Zelfs een cliché als “ik ben een teamplayer maar kan ook goed zelfstandig functioneren” zou ik niet geloofwaardig over mijn lippen kunnen krijgen. Ik voldoe niet bepaald aan het beeld van ‘the fittest’ en stoot dagelijks ook nog eens een behoorlijke hoeveelheid CO2 uit, ook niet bepaald een pre. Het is alsof je een paar kapotte/lelijke/te kleine schoenen hebt die je weg wilt doen, maar die geweigerd wordt door elk inleverpunt en waar je elke dag weer opnieuw op moet lopen, terwijl anderen maar blijven zeggen hoe leuk hun eigen schoenen zijn. En vervolgens komen er uitspraken als ‘als je er toch aan vast zit, kan je er maar beter van leren houden’. *kots* Er lijkt een soort norm in de samenleving te zijn ontstaan dat het leven zo leuk is. En dat je er vooral alles uit moet halen ‘omdat het maar zo kort duurt’. Yeah, right…
En wat doe je dan, als slaaf van de mening van de meerderheid? Precies, je doet dan maar wat iedereen doet: studie, huisje, beestje….misschien ooit kinderen, omdat die het leven zo verrijken. Tot mijn grote schrik ben ik blijkbaar bereid dat opgedrongen leven zelf op te dringen aan anderen. Ik dwing anderen diezelfde lelijke schoenen te dragen, omdat het dat voor mij draaglijker maakt. Wat een tragische cirkel.
Juultje heeft het grootste deel van deze blog geschreven zonder schoenen, niet uit idealistisch oogpunt, maar vanwege het warme weer.
De afbeelding is afkomstig van wikimedia commons
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Heel goede column, Juultje. Heel goed!
Het leven hoeft niet alleen maar leuk te zijn, volledig mee eens. Maar de stelling dat euthanasie niet zo moeilijk zou hoeven zijn, dat zie ik anders.
Tijdens mijn werk als arts zie ik dagelijks mensen die, vanuit mijn eigen kader bekeken, een leven hebben dat uit vrijwel niets bestaat, zoveel beperkingen hebben ze. Toch willen de meesten door; ze hebben gaandeweg hun verwachtingen dusdanig weten bij te stellen dat ze hun leven wel degelijk nog de moeite waard vinden, en ook nog kunnen uitleggen waarom. Voor mij levert dat de conclusie op dat ik als arts niet voldoende kan inschatten of iemands leven nog de moeite waard is.
Ben daarom dankbaar dat mij nog nooit gevraagd is euthanasie uit te voeren, want verlos ik dan iemand, of pleeg ik een moord? Wellicht het eerste, maar in ieder geval het laatste… Want euthanasie is en blijft moord, zij het met verzachtende omstandigheden. Voor zowel patienten als artsen voldoende redenen om dat uitsluitend heel, heel zorgvuldig te doen.
Het leven onderschatten is minstens zo tragisch als het overschatten ervan.
Natuurlijk is het een semantische discussie, maar bij moord denk ik vooral aan iemand van het leven beroven die daarmee niet instemt. Ook zelfmoord past wat mij betreft niet onder die noemer. Wanneer je dat allemaal op één hoop gooit reduceer je “moorden” wat mij betreft eenvoudig tot “doden”…
Dat neemt niet weg dat zorgvuldigheid altijd geboden bij dit soort beslissingen. Mensen, en misschien in het bijzonder jonge mensen, moet je beschermen tegen overhaaste conclusies. De kans is groot dat iemand op een later moment toch weer waarde uit het leven gaat halen.
Tegelijkertijd durf ik niet voor mijn rekening te nemen te beoordelen hoe waardevol het leven van een ander is. Complex is het dus zonder meer, en ik wens de auteur van dit stuk dan ook vooral veel geluk toe. Ze verdient het dat het leven haar wat vaker toelacht.
De overwegingen van de auteur snap ik. Het leven is niet altijd leuk, fijn en plezierig. Voor sommige mensen kan het leven juist erg moeizaam zijn. Toch denk ik dat als mensen om die reden dood wil er iets mis is met onze maatschappelijke waarden.
De laatste decennia is, zeker na de secularisering, de nadruk steeds meer komen te liggen als geluk als maatstaf voor een goed leven. Dit lijkt me echter geen juiste maatstaf, omdat het te individualistisch is. Niet de waarde van jouw leven voor een ander, voor je familie, je gemeenschap etc. staat voorop, maar of jouw leven als individu fijn genoeg is om geleefd te worden.
Nu zou je kunnen betogen dat anderen niet van jou mogen verlangen om door te leven als dat leven voor jou niet fijn is. Maar daar zit ook een keerzijde aan. Als het alleen nog om de waarde van de levens van mensen alleen nog om hun eigen geluk draait zullen mensen zich ook minder verplicht voelen om te investeren in elkaars geluk en welzijn. Dat terwijl de mens toch in de eerste plaats een sociaal dier is.
Uiteindelijk zou die individualisering op die manier wel eens tot veel minder geluk kunnen lijden. De vraag moet dus minder centraal staan wat je leven voor jezelf betekent, maar ook wat jouw leven betekent voor de mensen om je heen.
Stel jezelf de vraag waarom leef ik eigenlijk ?
Je hele leven ellende zien en dan zelf ellendig sterven, wat is de zin ervan.
1 ding is zeker: ‘de mens’ red het niet.
We zijn niet in staat vrede te bereiken en zullen uiteindelijk onzelf vernietigen.
Iedereen moet dat kunnen zien als je eerlijk bent tegenover jezelf.
Neemt niet weg dat ik daarom maar mag meewerken aan de ondergang van onze wereld, in tegendeel.