Roken kan echt niet meer, maar dat wisten wij eigenlijk al
Met de nieuwe campagne van KWF Kankerbestrijding tegen roken wordt gebroken met de nare beelden van doodzieke longpatiënten, impotente mannetjes en afgetakelde veertigers. Nieuwe ronde, nieuwe kansen?
Wetenschappers hadden al langer in de gaten dat negatieve campagnes een negatief effect hebben, maar nu is die kennis ook daadwerkelijk omgezet in een geheel nieuwe campagnestrategie. Onderzoekers zouden zich echter vooral moeten afvragen of dit soort campagnes überhaupt effect hebben, want dat is ook met deze nieuwe positieve insteek weer zeer twijfelachtig.
De campagne “roken kan echt niet meer” beoogt het roken een suf, achterhaald en gedateerd imago te geven. Vele verschillende spotjes en posters, aangevuld met de nodige aandacht in de social media, tonen ons vooral ‘hippe’ jongeren die de suffe roker minachtend toespreken. De boodschap is in alle gevallen dezelfde: Wie nu nog rookt, leeft in een wereld die al lang achter ons ligt. Strikt genomen, klopt dat overigens wel. Roken is uit, maar blowen is daarentegen hartstikke in! Leven de campagnestrategen dus zelf eigenlijk in het hier en nu? Oftewel: hoe valide is deze campagne?
Mijn stelling is, dat deze campagne vooral de mensen aanspreekt die niet roken. Niet-rokers zullen met veel plezier instemmen, maar de rokers onder ons krijgen spontaan weer last van hardnekkige cognitieve dissonantie: hoezo is roken achterhaald?
Mensen -jongeren- die niet onder de indruk zijn van de tot in den treure bewezen feiten dat hun gedrag ertoe leidt dat ze langzaam hun lichaam aftakelen, een onzalig risico lopen op een vreselijke dood, een ontzettend beslag leggen op peperdure gezondheidsvoorzieningen en hun leefomgeving verzieken met kankerverwekkende stoffen, zullen niet onder de indruk zijn van dit zogenaamde ‘sociale argument’. Bovendien, het sociale aspect is juist het enige gegeven dat het roken (en de verslaving) nog wel lijkt te legitimeren. Dat zal een roker zich niet zo snel laten afnemen.
Maar er is een veel duidelijkere reden waarom deze campagne nauwelijks gaat werken. En dat is nog een veel ernstigere stelling die ik hier zou willen verdedigen. De beginnende roker van deze tijd namelijk -verslaafden moeten we als verloren beschouwen-, moet wel de broodnodige elementaire rationele en sociale kwaliteiten missen. Wie sociaal verleid wordt tot het roken, is sociaal arm en wie niet sociaal arm is maar desondanks wordt verleid tot het roken, is geestelijk zwak.
Daarmee kom ik tot een achterliggende analyse van het feitelijke probleem. Waar eerst een (mislukt) beroep werd gedaan op het gezonde verstand, wordt nu een beroep gedaan op sociale intelligentie. Maar het probleem is juist dat in beide gevallen het een en het ander grotendeels ontbreken. Anders is er namelijk geen enkele reden te verzinnen waarom iemand aanvangt met roken. De campagne versterkt dus op geen enkele manier datgene waar het werkelijk aan ontbreekt.
Het pedagogische probleem waarover hier wordt gesproken, kan niet door de overheid of door particuliere organisaties worden opgelost, maar slechts door de opvoeders. Daar ligt de verantwoordelijkheid om kinderen werkelijk sociaal weerbaar te maken. En dat begint al veel vroeger dan bij het evident weinig effectieve aanspreken van pubers, zoals deze campagne doet.
Bij de ouders ligt de verantwoordelijkheid om alle kennis die we op dit moment hebben over leven en gezondheid, zo over te dragen, dat het kind als zelfverantwoordelijke zelfbepaler in wording, vanuit een gezond ontwikkeld sociaal verstand ‘nee’ kan en durft te zeggen. Dan is (gebrek aan) intelligentie niet eens doorslaggevend.
Wat mij betreft mogen komende campagnes tegen roken, waarbij tegelijkertijd serieus iets wordt gedaan aan het prijspeil van de sigaret, dan ook expliciet worden gericht op de ouders. En als het kind dan toch begint met roken? Ouders hard aanpakken, en niet die arme, weerloze rokertjes…
Dit blog verscheen eerder op de site van Stephan
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
“Wie sociaal verleid wordt tot het roken, is sociaal arm en wie niet sociaal arm is maar desondanks wordt verleid tot het roken, is geestelijk zwak.”
Want een rationele verlichting om het langdurige genot van de sigaret te laten prevaleren over relatief kortdurig ongemak aan het eind van het leven is per definitie niet mogelijk?
Overigens valt er over het beroep doen op gezondheidszorg nog wel iets af te dingen. Rokers leven gemiddeld ook weer minder lang, dus als die eenmaal op hun 68e aan longkanker zijn vertrokken, kunnen niet nog twintig jaar lang doormodderen met Alzheimer, dementie en een kunstheup, wat weer geld scheelt.
“Waar eerst een (mislukt) beroep werd gedaan op het gezonde verstand, wordt nu een beroep gedaan op sociale intelligentie. Maar het probleem is juist dat in beide gevallen het een en het ander grotendeels ontbreken. Anders is er namelijk geen enkele reden te verzinnen waarom iemand aanvangt met roken.”
Volgens mij staat deze analyse erg ver van de realiteit. Het feit dat jij geen reden kunt verzinnen behalve de twee genoemde, wil niet zeggen dat er geen andere reden is.
Het is natuurlijk anekdotisch, maar ik ken redelijk wat opgeleide, sociaal capabele mensen die roken. Ik denk dat er wel erg veel redenen te verzinnen zijn waarom iemand zou beginnen met roken. Blowen, zoals je zelf al aangeeft, is bijvoorbeeld ook populair onder hoogopgeleiden, sociaal capabele mensen, en voor velen een reden te gaan roken.
Verder ben je als puber sowieso ontvankelijker voor groepsdynamiek. Zie ook het zuipgedrag van “de jeugd”.
J.,
ik ben wel benieuwd naar die redenen die klaarblijkelijk wel “verstandig” zijn te noemen. Let wel, mijn stelling heeft betrekking op mensen die beginnen. Ik heb lang nagedacht, maar kan geen enkele fatsoenlijke sociale of rationele reden bedenken om aan te vangen met roken. Dan heb je toch klaarblijkelijk ‘iets nodig’ om sociaal geaccepteerd te worden, of erbij te kunnen horen of iets dergelijks.
Daarnaast is het alom bekend dat het zogenaamde genot van een sigaret (zou een reden kunnen zijn, maar is voor de beginnende roker nog onbekend) enkel en alleen gegarandeerd is als men zeer sporadisch een sigaret neemt. Ik heb het hier niet over plezier rokers die enkel in het weekend enkele sigaretten opsteken.
Alle kennis die er beschikbaar is, is of niet bekend, of onvoldoende concreet qua ernst volgens jou, als ik je goed begrijp. Ik ben benieuwd naar de goede en rationele redenen die er zijn, want dat zou in theorie betekenen dat ieder mens op enig moment deze redenen zou kunnen aannemen als volstrekt logisch (ik incluis). Verras ons allen!
Ik zeg nergens dat die redenen verstandig zijn. Natuurlijk is het een onverstandige beslissing om te beginnen met roken.
Maar helaas nemen intelligente mensen niet alleen maar verstandige beslissingen. Was dat maar waar! Dan zouden we in een veel betere wereld leven.
Precies dat is de gedachtesprong die je betoog onrealistisch maakt. Het feit dat iemand een keer iets doms doet, betekent niet dat diegene ook dom is.
Nu ja, een analyse onrealistisch noemen op grond van één stelling is evenzeer het kind met het badwater weggooien :-). Dat is overigens in het geheel niet de bedoeling van de (natuurlijk welbewust scherp geformuleerde) stelling! Het is uiteraard vanzelfsprekend dat iemand met een enkele gedraging of een enkele keuze, daarmee niet in zijn geheel een bepaalde kwalificatie verliest (al kun je dat in heel veel gevallen natuurlijk wel zeggen; voorbeelden te over.)
De geestelijke zwakte zit dan vooral in de houding tot de verleiding. Hoe zie jij dat bijvoorbeeld voor je bij een drugsgebruiker? Of wat zou jij zeggen tegen een hoogzwangere vrouw die een sigaret opsteekt en nog een flesje wijn openmaakt. Ik denk: wat een domme gans ben jij zeg! Maar misschien doet ze wel politicologie en is ze best ‘slim’. Dat is niet dus mijn pointe.
Wat is zeg –bedoel-, en dat heeft vooral te maken met mijn voorstellingsvermogen, dat wie zich om niet sociale redenen laat verleiden tot het roken (waarbij je van een slim iemand mag veronderstellen dat hij alle kennis heeft omtrent de negatieve effecten van het roken voor zichzelf en omgeving), mentaal toch wel heel erg zwak in zijn schoenen staat (en let wel: zelfs als je ‘af en toe’ rookt en niet dagelijks twintig of meer sigaretten, is de kans groot dat je wel een rookverslaving ontwikkelt).
Ook zijn er wel degelijk sociale sterke mensen die beginnen met roken, vooral omdat het gezellig gevonden wordt. Of omdat ze de gezellige rook-pauzes (waar ook nog eens contacten gelegd en beslissingen genomen worden) niet willen missen.
Hier liggen wellicht toch kansen voor deze campagne, al ben ik het met je eens dat het waarschijnlijk net zo kansloos is als de negatieve campagnes. De laatsten die overblijven zijn altijd de fundamentalisten, zo ook bij rokers, en die zijn niet met argumenten te overtuigen: “Reason is not automatic. Those who deny it cannot be conquered by it.”
Ennuh, hoezo is blowen in?? Ik heb toch echt het idee dat dat een marginaal gebeuren is, voor af en toe een keertje, en hooguit echt populair binnen bepaalde subculturen.
Ehm…..dus om erbij te horen in de rookpauzes en dan te gaan paffen is sociaal sterk? Kom op zeg! Dan acht ik je theoretisch tot alles in staat om er gezellig bij te horen.
Dus een vraag vervolgens: hoeveel medisch en financieel slecht nieuws moet er volgens jou bekend zijn, wil je gezonde verstand (of respect voor je lichaam) prevaleren ten opzichte van het erbij willen horen in de pauze?
Tja, het ligt aan je omgeving, het kan ook sociaal zwak zijn om in je eentje (of met de andere ‘losers’) niet mee te doen en alleen in een hoekje te gaan zitten. Ikzelf vind het ook niet verstandig maar je bent niet meteen sociaal zwak als je in zo’n geval ervoor kiest te roken.
En inderdaad, als je 15-16 bent maakt het je typisch weinig uit hoeveel medische kennis er over wat dan ook is. Je wilt bij de groep horen, dat is vele malen belangrijker. Als in jouw omgeving je de pech hebt dat dat betekent dat je moet roken, dan ben je echt niet meteen een sociale zwakkeling als je gaat roken.
@J.
Ik heb opzich wel het idee dat roken gebonden is aan opleiding. In de stad/dorp waar ik opgegroeid bent stond ieder cafe voor hte verbod grijs van de rook. In Nijmegen op de studenten avonden was dat echt anders daar was het een enkeling die er ook een opstak.
@Jasper: Dat denk ik ook zeker wel. Ik denk dat dat inderdaad deels met intelligentie te maken heeft, maar ook deels met de cultuur binnen opleidingsniveaus. (Op het vmbo is roken stoerder – is mijn inschatting.)
Maar ik denk dat binnen een bepaald opleidingsniveau roken niet correleert met sociaal zwak en dom zijn.
waarom pubers beginnen met roken, is omdat natuurlijk al jarenlang het roken gepromoot is al de verboden vrucht. Interessant dus om te doen, stoer. Deze campagne zal daar niet veel aan veranderen ,behalve dat de partijen scherper tegen over elkaar komen te staan en de intolarantie grens alleen maar groter maakt.Een niet gewenste ontwikkeling waarbij KWF niet rokers voor haar karretje spant. Overigens is al lang bekend dat negatieve waarschuwingen eerder jeugdigen stimuleren dan afremmen, in Belgie is in 2005 gestopt met foto’s op pakjes sigaretten te plaatsen omdat er niet minder mensen gingen roken.
Waarom wij ( lees Brussel) toch weer door gaan op dit heilloze pad is mij een raadsel. Overigens een ouder academie waarbij gezondheid ( ruim begrip) wordt onderwezen, en wellicht gestimuleerd met een financiele prikkel door de overheid een betere optie, daar zou men geld aan moeten gegeven..niet aan campagnes..waarbij het effect al bij vooorbaat is gedoemd te mislukken.
@ Frank: Ja, wat zou het gezondheidszorgtechnisch gezien fijn zijn als iedere roker op zijn 68e zou overlijden aan kanker zodat daarna geen kosten meer gemaakt kunnen worden. Ik denk niet dat het zo eenvoudig ligt. De gezondheidszorg is zo goed tegenwoordig dat je al op tijd aan de astma (lees: COPD)medicatie gaat (á minimaal €50 per maand) en daarmee nog prima een tijd kan aanmodderen. Als het dan toch zo ver komt dat je kanker krijgt, dichtslibbende aderen krijgt of wat dan nog meer, dan kunnen ze je nog wel oplappen zodat je nog een jaar of tien door kan modderen. En stel nou dat je tóch op je 68e overlijdt aan kanker, dan ben je nog zo jong dat ze nog wel hun best voor je gaan doen en ben je een aantal behandelingen en wellicht tienduizenden euro’s verder. Die kosten hadden ook prima over 20 jaar uitgesmeerd kunnen worden door een niet-roker die een kunstheup nodig heeft of een dotterbehandeling en een staaroperatie om vitaal zijn of haar oude dag in te gaan.
Ja, waarom begint een mens met roken? Het is lekker schijnbaar, al heb ik dat deel zelf nooit begrepen. Waarom begint een mens met drinken (vaak rond dezelfde leeftijd)? Ook een sociaal aspect denk ik? Want zoals zoveel rokers hun eerste sigaret niet lekker vonden, vonden denk ik ook de meeste drinkers hun eerste biertje of wijntje niet lekker. “Dat moet je leren drinken” is een veelgehoorde uitspraak. Waarom zijn er veel minder drankverslaafden dan rookverslaafden? Van drank ondervind je snel genoeg de negatieve consequenties. Je bent 16, 17 rond die leeftijd en gaat eens een paar keer stevig aan de zuip. Je doet dingen die het daglicht niet kunnen verdragen en schaamt je de volgende dag de ogen uit je nog van de kater nabonkende kop. Als je een paar jaar van dat soort feestjes hebt gehad vind je het ook wel een keer prima geweest en gaan de meesten vanzelf matigen. Zelfde verhaal: waarom worden hele volksstammen kinderen opgevoed met (minimaal) één keer per week friet eten? Dat is net zo min gezond. Mensen passen hun gedrag niet aan tenzij ze op korte termijn negatieve consequenties ervaren. Ervaren ze die, dan pas doet de noodzaak zich voor om een beroep te doen op intelligentie en zelfbeheersing.
Toch vreemd dat de onderzoeken die ik hoor niet sugereren dat rokers na betaling van de Accijns duur zijn. dit komt natuurlijk ook door uitsparing van AOW e.d.
Verder betaal je ook eigenrisico en dat is de afgelopen jaren niet minder geworden. Het zou kunnen dat men niet voldoende kan aantonen wat de schade is voor de schatkist en dat het gezond verstand gelijk heeft. toch zou het handig zijn als we die feiten ook hadden als we een dergelijk betoog afsteken.