Rechtzinnig sinterklazisme

“Er is niet één Sinterklaas”, wist mijn zoon (7) onlangs te melden. Met drie kinderen in huis – van wie twee in de leeftijd zijn dat het Sinterklaasjournaal qua ernst, urgentie en statuur gelijkstaat aan CNN – is Sinterklaas momenteel gespreksonderwerp nummer één bij ons. De kwestie die mijn zoon tot voorgenoemde uitspraak bracht, was de immer prangende vraag hoe oud Sinterklaas eigenlijk is. Anders dan zijn zusje (4) meende hij dat de Sint “gewoon een oude man” was, en niet 300 of 500 of een andere belachelijk hoge leeftijd. “Als Sinterklaas te oud wordt, dan kiest hij gewoon een nieuwe Sinterklaas.” Hoe hij daar bij kwam? “Dat heeft de juf verteld.”

Mijn vrouw en ik hadden er aardig de pest in dat hij uitgerekend op school zulke ketterse praatjes te horen kreeg. Er is niet één Sinterklaas… tss! Je reinste polysintisme! Net als die onuitroeibare heterodoxie van de ‘hulpsinterklazen’ – een gruwel, waar wij als rechtgeaarde sinterklazianen niet aan meedoen.

De ellende is natuurlijk dat er geen centraal sinterklaziaans leergezag bestaat dat dergelijke zienswijzen toetst op hun orthodoxie. Iedereen kletst maar wat. Daardoor leeft er een breed spectrum aan valse opvattingen, zoals het reeds genoemde polysintisme, maar ook het sintcretisme (“Sinterklaas en de Kerstman zijn één en dezelfde.”) en het verfoeilijk nihilistische asintisme (“Sinterklaas bestaat niet.”), soms zelfs culminerend in een militant antisintisme. En dan zwijg ik nog maar over de hele reeks fundamentalistische waandenkbeelden die zich concentreren rond de figuur van Zwarte Piet. Mijn punt is: als juf van een openbare basisschool heb je je in dergelijke gewichtige geloofszaken niet te mengen, en moet je er al helemaal niet je eigen abjecte vrijzinnigheden aan toevoegen. Punt.

Onder deze kwestie steekt een dieper probleem, dat volgens mij hier op neerkomt. Ouders, leerkrachten en andere opvoeders benaderen het hele fenomeen van Sinterklaas veel te veel vanuit hun eigen ongeloof. Zij geloven zelf (om onduidelijke redenen) niet in Sinterklaas, en menen daarom ook dat kinderen het ongeloofwaardig zullen vinden dat één en dezelfde stokoude man op dezelfde dag aankomt in Roermond, in Nijmegen, in Amsterdam, in Groningen, in Tuitjenhorn, in Vroomshoop, in Reusel, enzovoort, en dat hij nog diezelfde nacht per paard de schoenen vol stopt bij 7,47 miljoen huishoudens verspreid over een landoppervlakte van 37.354 vierkante kilometer. Daarom bedenken ze de meest belachelijke smoezen, bijvoorbeeld dat er een leger hulpsinterklazen bestaat. Ze geloven (om nog onduidelijkere redenen) niet in onsterfelijkheid, en verzinnen daarom dat ‘Sinterklaas’ een soort overerfbare eretitel is. Ze voelen zich zelf ongemakkelijk bij de racistische bijklanken van de zwarte pieten, en komen daarom met allerlei even krampachtige als ongeloofwaardige apologieën op de proppen; dat hij zwart is van de schoorsteen, of dat hij van origine een zwartgeblakerd duiveltje is, of andere quatsch.

Kinderen daarentegen zijn helemaal niet bezig met etnische of geografische vraagstukken, noch met fysische of metafysische knelpunten in de Sinterklaas-mythologie. Die ondergaan het gewoon zoals ze ieder verhaal ondergaan. Een film of een boek of een theaterstuk is voor kinderen ook ‘echt’, daar hoef je niet veel voor te doen. Je hoeft daarvoor als volwassene niet te doen alsof het echt is, en je hoeft je al helemaal niet in allerlei bochten te wringen omdat je zelf de naïeve mening bent toegedaan dat het niet echt is. Wie een goed verhaal te vertellen heeft, gelóóft in dat verhaal. Als je er zelf niet in gelooft, is het geen goed verhaal. Dan kun je het beter helemaal niet vertellen.

Deze tekst werd geschreven door Anton de Wit en verscheen eerder op zijn weblog