Het dilemma van de stembreker
G500 heeft de stembreker gelanceerd. Dit is een nieuw soort stemwijzer waarmee je een voorkeur voor een coalitie kunt vaststellen. De titaantjes van G500 berekenen op de avond voor de verkiezingen alle voorkeuren en op 12 september krijg je ’s ochtends een ‘verbindend’ stemadvies. Het idee: in Nederland draait het om coalities, dus we moeten ook op coalities stemmen.
Sympathiek, dat zeker. Maar werkt het ook? Ik ben bang van niet. Een gedachte-experiment op basis van het prisoner’s dilemma biedt ons een inzicht in de problemen van de stembreker.
Het prisoner’s dillema
Stel je voor: jij en een andere persoon zijn verdachten in een moordzaak. De politie zet jullie ieder in een cel en jullie krijgen –onafhankelijk van elkaar- twee keuzes: bekennen of zwijgen. Aan die keuzes koppelt de politie consequenties: Als jullie beide zwijgen, krijg je slechts een boete voor verboden wapenbezit. Als echter een van jullie bekent, gaat deze vrijuit en de ander verdwijnt tien jaar achter de tralies. Bekennen jullie beide, dan ga je voor vijf jaar de bak in.
| Ik zwijg | Ik beken | |
| Hij zwijgt | Ik krijg een boete | Ik ben vrij |
| Hij bekent | Ik krijg 10 jaar | Ik krijg 5 jaar |
Wat is nu de beste keuze? Geredeneerd vanuit beide verdachten kan het beste gezwegen worden, beiden krijgen dan immers slechts een boete. We zullen echter de voor ons meest gunstige optie kiezen: bekennen. Als je medeverdachte zwijgt, ben je vrij en mocht hij bekennen ga je ‘slechts’ vijf jaar naar de gevangenis. alle waarschijnlijkheid zullen jullie dus allebei bekennen en voor vijf jaar achter de tralies verdwijnen. De moraal van dit verhaal: individuele rationaliteit leidt tot collectieve irrationaliteit.
De stembreker
We zetten het gedachte-experiment voort: stel je voor dat de PvdA de partij is waarop je wil stemmen en na de verkiezingen zie je het liefst een paars kabinet aantreden. Op de ochtend van de verkiezingen ontvang je het stemadvies VVD. Blijkbaar heeft de VVD extra stemmen nodig om Paars mogelijk te maken. Je hebt twee keuzes: VVD stemmen om de coalitie van je voorkeur mogelijk te maken of PvdA stemmen omdat dit nu eenmaal ‘jouw’ partij is. Alle anderen die een stemadvies hebben ontvangen, hebben ook deze keuze: wel of niet stemmen op de partij geadviseerd door G500.
De G500 stelt dat wanneer iedereen zich aan het advies houdt, je feitelijk op coalities kunt stemmen. Zoals in het echte prisoner’s dilemma maak je echter je keuze onafhankelijk. Je spreekt uiteraard met vrienden en je luistert naar politieke kopstukken in de media, maar de feitelijke keuze maak je alleen, in het stemhokje. Je bent bang dat de overige stemmers zich niet aan het advies houden. Als jij nu wel op de VVD zou stemmen wordt die partij groter, terwijl de kans op Paars wellicht niet groter is geworden. Je stemt dus PvdA.
Het gevolg: collectieve rationaliteit (stemmen op een coalitie) wordt de das omgedaan door keuzes die op individueel niveau het slimst lijken.
Consensuspolitiek
We denken in dit land nog te veel in partijen om coalitiekeuze in de stemhokjes mogelijk te maken. Erg jammer, want het idee van de stembreker sluit mooi aan op de Nederlandse consensuspolitiek. Het initiatief van de G500 zal het goed doen in een context waarin politieke kopstukken al voor de verkiezingen een voorkeur voor een coalitie uitspreken. Als kiezer stem je dan op de partij die de streeft naar de coalitie van jouw voorkeur. De realiteit is weerbarstiger. Wanneer ik op de VVD stem in de hoop een paars kabinet te laten aantreden, maak ik wellicht –tegen mijn zin- een nieuw kabinet met de PVV mogelijk.
G500 betreurt het dat er niet op coalities gestemd kan worden en heeft middels de stembreker getracht dit ongemak te tackelen. De vraag is echter of wij erop kunnen vertrouwen dat anderen zich aan hun stemadvies houden. Vervolgens moeten we hopen dat partijen gaan formeren conform onze verwachtingen. Een onverwacht breekpunt kan echter al roet in het eten gooien.
Kortom, een sympathiek initiatief dat een probleem in onze politieke bestel durft te benoemen, maar meer ook niet. Ik heb de stembreker uiteraard ingevuld en kwam uit op de Groenearbeidsvolks66-coalitie (zeg maar paars+). Als de G500 mij op 12 september een sms stuurt met daarin de juiste partij, zal ik dat advies zeker opvolgen.
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Inderdaad een probleem in Nederland gezien de grote hoeveelheid partijen. Ik pleit ervoor om de kleine kiesdrempel die er is uit te breiden met een verdeelde stem. Dus bijvoorbeeld 3 naar GL en 7 naar SP. Aangezien niemands ideeen volledig in 1 partijprogramma zitten is dit een betere afspiegelling. Plus er is een ander groot probleem met het G500 project behalve het psr dilemma. Namelijk dat de kiezer niet de coalities bepaald. Dat doen de partijen. En dat Paars mogelijk is zegt niks over andere combinaties.
Bovenop de betere afspiegeling is een verdeelde stem een leidraad voor coalitievorming. Immers als 70% van de stemmen op GL komen van mensen die ook 50% van hun zelfs aan SP geven dan willen die kiezers een SP/Gl coalitie. Bijvoorbeeld. Dus via de verdeelde stem vang je 2 vliegen in 1 klap waaronder een valide draagvlak voor coalitievorming.
Ik zie nog een ander dillema, buiten het feit dat je van elkaar niet weet wat de ander gaat stemmen, weet je ook niet wat de coalitie voorkeur van de ander.
Mooie analogie met het prisoners dilemma! Zo had ik het nog niet bekeken.
En als Siewert nu gewoon zelf een ideaal kabinet en partij in gedachten heeft en iedereen uiteindelijk het advies geeft om D66 te stemmen?
Zonder vertrouwen in de betrouwbaarheid van het systeem, werkt het sowieso niet. Ik denk dat Siewert zeker een ideaal kabinet in gedachten heeft, maar ik verwacht niet dat hij dit via de stembreker aan ons gaat ‘opleggen’.
Maar stel ik wil zoals veel Nijmeegse studenenten een coalitie SP+PvdA+D66+GL, progressief-links dus.
Stem ik op de SP, krijg ik eerder SP+PvdA+CDA.
Stem ik op D66, krijg ik eerder Rutte II.
Stem ik op de PvdA, kom ik wel in elke coalitie.
Stem ik op GL, kom ik wel in elke oppositie.
Maar uiteindelijk is het idee dat ik mijn stem kan opdelen over verschillende partijen? Doet me denken aan het idee om iedereen ‘5 stemmen’ te geven, die hij dan mag verdelen over de partijen. Wat is nu het nut? Je stem telt mee voor 1 op 10.000.000 en dat wil je nog gaan opdelen? Het maakt al practisch niks uit of je thuisblijft of stemt, laat staan of je je stem dan nog gaan opdelen.
Natuurlijk maakt dat wel uit, want het gaat uiteindelijk om het gemiddelde. Pas als niemand er gebruik van zou maken, en ik als enige wel, dan zou het niets uitmaken. Als iedereen zijn stemmen verdeelt leidt dat potentieel tot enorme verschuivingen.
In mijn geval zou ik het zeker handig vinden, sterker nog, ik zou het liefst 150 zetels verdelen. Dan zou ik ook wat zetels geven aan partijen die ik sympathiek vind, maar ongeschikt het land te besturen. Bijvoorbeeld de Piratenpartij en de Partij v.d. Dieren.
Ook al ben je het niet eens met die partijen, je zult moeten toegeven dat dat democratischer is. Want omdat ik maar een stem heb, moet ik een zwart-wit keuze maken; terwijl mijn mening dat uiteraard niet is.
Heb je het nou over mijn voorstel of over de stembreker Arno? Wat mijn voorstel betreft. JE brengt 1 van de zoveel miljoen stemmen uit dus in verhouding veranderd het niet zoveel als je die stem opdeelt. Je krijgt inderdaad niet meer invloed nee en dat lijkt me ook nergens goed voor als je 1 van de zoveel miljoen bent.
Als je je stem opdeelt kan dat over je 2 favourite partijen. 6 op SP en 4 op GL bijvoorbeeld. Wat is het verschil voor jou alleen als je dat alleen doet? Ja geen zak nee. Sorry je bent een kleine speler hoe we het ook aanpakken.
Wat is het verschil als iedereen dat doet? Wellicht een meer transparante afspiegeling van de voorkeuren. Immers de voorkeur voor de 2e of 3e partij gaat nu verloren. (of bij strategische stem zelfs de 1ste) Dit terwijl een partij die bij 90% bijvoorbeeld 2e is, juist zeer waarschijnlijk een fantastische partij kan zijn voor de regering. Uiteraard moet je ook niet teveel opdelen. 1/10 aan 10 partijen dan snij je inderdaad jezelf vermoedelijk ergens in de vingers omdat op het hele spectrum stemt.
Meer relevant voor het topic het biedt ook dat je inzicht krijgt in de achterban van de kiezer voor samenwerking onder elkaar.
De ene D66 wil Rutte 2 met CDA de andere D66 wellicht juist liever Paars plus met wieweet zelfs Samson als Primier. Is de stem opgedeeld met zelfs maar 1/10 naar PvdA (en 9 bij d66) dan weet je heel goed waar zijn voorkeur ligt, namelijk bij een PvdA, D66 coalitie. Dus vermoedelijk minder bij VVD en CDA. Deel je zijn stem niet op dan makt hij wellicht het meeste kans op Kunduz 2 of nog rechtser.
En Arno als je verhoudingsgewijs veel invloed wil verhuis je maar naar Liechtenstein. Andere oplossing heb ik niet. We kunnen wel een meer transparant beeld geven van wat er leeft bij de kiezer.
Dat mijn stem niet zwaar meetelt vind ik geen probleem, ik denk alleen niet dat het zin heeft om dat nog verder op te delen. Nu moet je kiezen, dat lijkt me ongeveer het idee achter ‘verkiezingen’.
Belangrijker: meer transparantie ontstaat alleen als de partijen ook weten op welke andere partijen hun stemmers nog meer gestemd hebben. Hoe moeten ze dat weten? Registreren lijkt me onverenigbaar met het anonieme stemrecht. Of we moeten accepteren dat een instituut als G500 de partijen gaat vertellen op wie hun kiezers nog meer stemmen? Zoveel vertrouwen heb ik niet in Siewert.
En dan nog: stel dat D66 weet dat 60% van hun stemmers Paars+ willen, en 40% een centrum-rechts (met VVD en CDA). Wat moeten ze daar dan mee?
Het idee achter verkiezingen is lijkt mij dat de bevolking aan de politici laat weten wat hij wil. Althans van Democratische verkiezingen.
“Belangrijker: meer transparantie ontstaat alleen als de partijen ook weten op welke andere partijen hun stemmers nog meer gestemd hebben. Hoe moeten ze dat weten? Registreren lijkt me onverenigbaar met het anonieme stemrecht. ” Zelfde als dat we nu stemmen registreren. Stempas afgeven en naar de machine danwel het hokje lopen.
Je kiest op basis van een stempas, de stempas is volgens mij als ik hem zo voor me zie voorzien van een 11 cijferig registratienummer onder anderen tegen dubbelgebruik.
Net als dat je 1 partij aan dat getal kan koppelen kan je er denk ik nog wat meer aan koppelen. En anders versturen we gewoon 10 passen(of enkele minder). Moet te doen zijn. Niet door G500 nee dat klopt. Gewoon ouderwets wat mij betreft.
Enige nadeeel met Siewert is dat we dan moeten wachten op de politiek. Maarja het probleem van het vertrouwen in combinatie met het dilemma van stemmen op een geheel andere partij hakt volgens mij hoe dan ook te hard in op de werkbaarheid.
“En dan nog: stel dat D66 weet dat 60% van hun stemmers Paars+ willen, en 40% een centrum-rechts (met VVD en CDA). Wat moeten ze daar dan mee?”
Tja zich niet richten op een Breed linkse coalitie lijkt me. De kans dat 1 van bovenstaande wegvalt als keus na de stembusgang is ook zeker aanwezig trouwens.
En daarbij kan het verschil veel groeter zijn dan 40/60.
En ja je moet kiezen daarom zeg ik ook dat je verstandig genoeg moet zijn om niet teveel op te delen. En ook niet tever af te wijken. Siewert vraagt om je hele stem en niets dan je hele stem aan zijn systeem. Verdeel je volgens mijn plan de stem over SP en PvdA dan stem je nog steeds links, en die keus maak je zelf, Verdeel je tussen D66 en VVD dan stem je nog steeds rechts liberaal en je maakt zelf de verdeling. Verdeel je hem tussen CU en CDA dan stem je gematigd Christelijk en je hoeft niet iemand van G500 te vertrouwen.
En uiteindelijk kom je hoe dan ook in een coalitie en heeft geen enkele partij je complete voorkeur dus inleveren op je keus doe je toch wel.
Dat een stempas een nummer heeft klopt, maar de uitgebrachte stem mag absoluut niet gekoppeld worden aan dat nummer. De stempas geeft je recht op een stemformulier, dat niet gekoppeld is aan je stempas. Anders kunnen we het anonieme stemmen wel vergeten. De anonimiteit van het stemmen vind ik vele malen belangrijker dan het opsplitsen van stemmen of het aangeven van een coalitie-voorkeur. Via de stempas kan dus ook geen coalitie-voorkeur worden aangegeven.
Verder snap ik het idee wel, maar ik denk dat het in de praktijk weinig uithaalt. Een coalitie maken is nu al lastig zat. Ik neem aan dat een beetje politicus of lijsttrekker wel een beetje weet wat de voorkeuren van hun achterban zullen zijn. Daarvoor is geen coalitie-stem nodig.
Wat je koppelt is anonieme formulieren met een partijvoorkeur niet personen. Voor mijn appart gaan we lootjes trekken bij de stemlokatie.
Sterker we kunnen we gewoon 1 formulier geven met een stel hokjes waarop jij 10x kan aankruisen. Ik zie het probleem echt. Beetje vergezocht zo om direct een middel af te kraken.
Verder kan de lijstrekker wel wat hulp gebruiken om niet nodeloos onderhandelingsdagen te verspelen en coalities te vormen met weinig draagvlak. En kan hij nu heel makkelijk een loopje nemen met de voorkeur. Onder het mom van ik ga voor zus en de kiezer vind zoiets.
Het argument ‘je moet maar keuzes maken’ gaat volgens mij niet echt op. Waarom zou ik het 100% eens moeten zijn met een partij die volgens mij soc.econ. het beste beleid verzint, maar een stelletje conservatieve chr*stenh*nden zijn, die liever de doodstraf dan abortus legaliseren?
Maar, volgens mij geef je met je stem al een impliciet coalitie-advies: Alle partijen die er voldoende overlap mee hebben. Stem je GL, dan zul je een coalitie met PvdDieren en PvdA nog wel trekken, en de SP en D66 en misschien zelfs ChrUnie ook nog wel. Je kijkt dus ongeveer naar de dimensies “links/rechts (soc.econ.)”, “progressief/conservatief” en misschien nog een derde dimensie zoals religie of duurzaamheid ofzo. Als een partij dichtbij genoeg bij jouw partij komt op één of meer van die dimensies, dan is dat een coalitie-optie voor jou. Toegegeven, het coalitie-advies is niet heel duidelijk, maar die schijn wekt het dan ook niet. Het is aan de partij om hun eigen stemmers te duiden.
Vooruit, een gedachtenexperiment. Als er 10 partijen deelnemen aan de verkiezingen, zijn er ruim 150 coalities mogelijk. Elf partijen? 220 opties. Een twaalfde? 280. Dan lijkt het alsof je heel veel keus hebt – whoa wat een luxe, lekker nauwkeurig stemmen. Maar van geen enkele van die coalities weet je precies wat ze gaan doen. Ja, ongeveer wel, maar voor een ongeveer-keuze wil je geen 150 opties hebben. Want wat is het exacte verschil tussen een VVD-CU-GL-Piraten-coalitie en een CDA-D66-GL-Piraten-coalitie?
Een schijn-nauwkeurigheid dus. Niet in de laatste plaats omdat grofweg 80% (gok ik) van die coalities waarschijnlijk helemaal niet mogelijk is. Oh, en als de overweldigend favorietste coalitie geen meerderheid haalt, en maar een klein deel van de mensen zit te wachten op het enige mogelijke, hoe werkt dat dan?
Bovendien, ik denk dat ik ueberhaupt niet op een coalitie zou wíllen stemmen. Dat zou betekenen dat ik bij voorbaat al een compromis moet overwegen. Maar bij een compromis is het altijd zo dat je opofferingsgezindheid samenhangt met wat je kunt winnen. Zegmaar, als ik er achter kom dat mijn partij een megapartij is, ben ik minder geneigd te offeren dan wanneer ik een margepartij stemde. En ik kom er pas achter of mijn partij mega- of marge- is, als ik al gestemd heb. Hoe moet ik nou zonder informatie, een onderhandelingsadvies gaan meegeven?
Het coalitie-stemmen zou dan op z’n best ná het reguliere stemmen moeten plaatsvinden. Dan is het mogelijk om niet-bestaande opties weg te snijden (blijven er nog steeds flink wat over) en dan heb je een beeld van de invloed van je partij.
Misschien zou ik nog wel het meest voelen voor een score-systeem: Verdeel 3, 5, 10, 15, 50, 150 punten over de partijen van jouw voorkeur. Hoewel ik dan nog steeds niet kan aangeven WAAROM ik 100 punten aan X en toch nog 50 punten aan Y geef, heb ik in ieder geval een duidelijk afgebakende taak die ik kan bevatten, waarin ik keuzes kan maken én kan prioriteren, en waarin ik ook meteen stiekem wat coalitiepartners te zien zijn. (Mijn suggestie zou om het bevatbaar te houden, voor 15 te verdelen punten te gaan.)