Klassieke privileges
Ik draag een blikje cola, een zak chips en een diepvriespizza. Ik ben een jaar of 18 en sta voor de kassa in de supermarkt. Ik heb niets gestolen. Nooit gedaan en dat zal ik in ieder geval ook de 14 jaar daarna niet doen. Maar weet de caissière dat? Of twijfelt ze misschien? Hoe moet ik kijken? Lijk ik verdacht? Nog drie mensen voor me… Zal ik nu even naar beneden kijken? Of juist naar het schap met de sigaretten?
Een vreemde kassa-fobie, of herkenbaar? Ik heb het niet zelden gevoeld. Ik was jong en droeg nonchalante kleding. Dat leek me toch wel een verdacht profiel – mijn werkelijke goody two shoes ten spijt.
In Sunny Bergman’s documentaire “Zwart als roet” vertelt een lange donkere man hoe hij oude vrouwtjes ‘s avonds in het donker uit de weg gaat, of in ieder geval zo vriendelijk mogelijk begroet om hen niet onnodig bang te maken. Blanke mannen krijgen hulp van omstanders bij het openbreken van het slot op een fiets. Donkere mensen, in exact dezelfde kleren, worden gefotografeerd of erop aangesproken. Dat aanspreken is natuurlijk goed, we mogen best een beetje op elkaar passen. Het raciale aangeleerde onderscheid is dat natuurlijk niet. Hoe zullen deze donkere mannen zich voelen in de rij voor de kassa?
Eerder op de avond waarop Zwart als roet werd uitgezonden was “Mijn 5000 vrienden” op TV. BNN’er Tim Hofman loopt met een jonge homoseksuele jongen door Veenendaal. Als Tim en deze jongen hand-in-hand door de stad lopen blijkt dat een groot deel van de Veenendaalse jeugd er nogal achterlijke seksuele opvattingen op nahoudt. Normaliter geeft de jongen liever geen blijk van zijn geaardheid. De achterlijkheid van de Veenendaalse jeugd staat waarschijnlijk niet op zichzelf.
Een donkere huidskleur is nog lastiger te verbergen dan een seksuele geaardheid, maar in beide gevallen wordt de gelijkwaardigheid aan de omgeving negatief beïnvloed door statische factoren. Als de 18-jarige ik er echt mee zat had hij ook een nette blouse aan kunnen trekken, en een boekenbal-compatibele bril kunnen dragen. Winkeldieven dragen immers nooit boekenbal-compatibele brillen.
Vooroordelen. Ik ben er zelf duidelijk ook niet vrij van. Het ‘privilege’ om als volwaardig te worden behandeld hoort vaak bij het klassieke Nederlandse plaatje. Maar je zult het pas herkennen en op waarde schatten wanneer je dergelijke privileges mist.
Over de foto ([Public domain], via Wikimedia Commons): In de VS weigerde Rosa Louise Parks-McCauley in 1955 haar plaats in de bus af te staan aan een blanke medepassagier.
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
In principe heb je natuurlijk groot gelijk. Aan de andere kant is het wel handig dat bijvoorbeeld de douane zoveel mogelijk drug onderschept met zo min mogelijk overlast voor onschuldige passagiers. Dat doen ze natuurlijk met een stapel vooroordelen, al zullen ze dat nooit bekennen. Toch vind ik het ergens wel logisch dat een vlucht uit Colombia strenger wordt gekeurd dan een uit Finland..
Het tweede soort vooroordeel is in mijn optiek een heel ander probleem: achterlijke denkbeelden, geen vooroordelen (want ze hebben wel gelijk: ja hij is homo). Die zijn wellicht nog veel moeilijker uit te roeien, ook vanwege bepaalde culturele en religieuze trekjes. Maar in elk geval is het duidelijker dat dat in alle gevallen slecht is.
Een vlucht uit een land met een hoge drugs productie meer mee controleren is logisch. Alleen of voornamelijk de passagiers met een bruin kleurtje eruit pakken is niet logisch.
Ieder onderzoek naar profilering wat ik ook onder ogen gehad heb wijst uit dat de verhoogde kans op controle niet in verhouding staat met de daadwerkelijk hoger aangetroffen overtredingen bij controle.
In sommige gevallen is er zelfs sprake van dat een compleet willekeurige controle nog betere resultaten zou hebben (bij bv controle bij vluchten is er wel degelijk sprake van marktwerking, worden witte mensen weinig gecontroleerd dan zul je meer witte smokkelaars krijgen), maar zelfs als we die gevallen buiten beschouwing laten is het argument dat dit zo “min mogelijk” overlast veroorzaakt niet correct. Genoegen nemen met een methode die beter werkt dan compleet willekeurig is eerder luiheid dan wijsheid, en helemaal niet optimaal.
Daarnaast lijkt me naast “zo min mogelijk voor onschuldigen” (wat een soort gemiddelde impliceert) “zo eerlijk mogelijk voor onschuldigen” me een veel belangrijker criteria (daarbij scoort profilering zeer slecht). Misschien is dat weer te Kommunistisch 2.0 van me, maar is er een reden dat dit niet in ieder geval even belangrijk is?
Ja natuurlijk moet je nooit alle blanken laten doorlopen.. ik ben ook geen doane-expert, ik kan me alleen voorstellen dat er in zo’n geval een voordeel zou kunnen bestaan bij het maken van onderscheid. Dat mag natuurlijk nooit doorslaan in een 100%-controle voor alle negers en 0% voor blanken.
Een vergelijkbaar voordeel zouden ‘willekeurige’ fouilleringsacties in uitgaanscentra kunnen zijn: natuurlijk controleert de politie dan vaker scooterjongeren, bontkraagjes en kampers en laten ze de gemiddelde hockey-bal doorlopen. Die hebben typisch minder vaak een wapen bij (behalve die hockeystick dan, die volgens mij ook verboden moet worden in de kroeg 😉 ).
Het gaat me dus niet om dat ene voorbeeld, ik wil alleen zeggen dat als in bepaalde gevallen profilering grote (veiligheids)winst oplevert dat belang naar mijn idee voorgaat.
Ik schrijf nergens over een 0%/100% situatie, maar juist over het type profilering waar jij het over hebt.
Als bij een willekeurige controle profilering toepast, zelfs als je dan een beter “resultaat” genegeerd dan pure willekeur,
valt het ongemak disproportioneel bij een bepaalde groep.
Dus stel: je profileert op mensen met criteria A binnen totaal groep Z. Hiermee haal je een hogere scores dan een willekeurige selectie.
Dus de politie vind zichzelf heel slim, en jij moedigt ze aan want de “gemiddelde” veiligheid is verbeterd.
Stel dat A 20% van de totale groep Z is. Laten we verder stellen dat een absurd hoog percentage, bv 50% van hen een wapen heeft, tov 10% in de rest van A.
De politie besluit daarom in 2 van de 3 gevallen iemand uit groep A te pakken. (“ondanks dat deze groep maar liefst 5x zoveel wapens heeft” zegt de politie er dan nog bij als dat naar buiten komt).
Groep A is maar 1/5 van het totaal, maar moet voor 2/3 van de controles iemand voorzien. Stel er zijn 20.000 mensen A, en 80.000 mensen uit Z die niet A zijn.
Stel er zijn 100.000 controles per jaar, 66.666 komen voor rekening van A, 33.333 voor de rest. Per lid van A is dat dus 66.666 / 20.000 = 3,33 controles per jaar. Voor de rest is dat 33.000 / 80.000 = 0,4125 controles per jaar.
Als lid van A wordt je dus grofweg 8x meer gecontroleerd. Ook als je onschuldig bent. Zie de controle als vorm van belasting, iemand van A betaald hier 700% meer. Waarom?
In de praktijk loopt het aantal overtredingen veel minder uiteen dan in mijn voorbeeld (ook hockeyballen hebben nou eenmaal best wel eens een mes op zak). Echter de profilering schiet in de praktijk nog vele malen verder door dan in mijn voorbeeld.
Op het criteria “eerlijkheid” is dit dus slecht en lui politie werk.
En dan hebben we het alleen over ‘oneerlijk’ voor de onschuldigen. Een crimineel uit A zal in mijn voorbeeld wel bijzonder slim moeten zijn om niet gepakt te worden. Een ander iemand uit Z heeft zelfs een grote kans nooit gecontroleerd te worden.
Dit heeft weer tot gevolg dat er een disproportioneel groot aantal mensen uit Z opgepakt wordt, wat weer verder gebruikt zal worden om profilering van groep Z te rechtvaardigen.
Dit zie je ook in de praktijk, bijvoorbeeld in de VS waar de politie uiterst racistisch is een veelvuldig proliferatie mee laat wegen in hun werk. Daar worden mensen met een kleurtje massaal de gevangenis in gegooid voor lichte vergrijpen die niet dermate proportioneel meer (of zelfs helemaal niet meer) door mensen met een kleurtje begaan worden. Vervolgens verwijst men weer doodleuk naar het aantal veroordelingen of zelfs verdenkingen (met name in NL worden wordt vaak “verdacht worden van een crimineel feit” als basis voor statistieken gebruikt!) om profilering te rechtvaardigen.
Dus kies maar, een eerlijke samenleving of een “veilige”.
Tja, je hebt het aardig ingewikkeld verwoord maar uiteindelijk is het dezelfde afweging: accepteer je een groter risico of accepteer je ongelijke behandeling?
Ik durf zeker te beweren dat het strenger controleren van een groep waarvan bekend is dat die vaker de fout in gaat zin heeft. Óf ze leren het af, óf ze draaien vaker de bak in. Maar om daar dan de politie de schuld te geven (want die zijn dan te succesvol?) vind ik toch echt de wereld op z’n kop. En dat het oneerlijk is voor criminelen in de criminelere groep zal me echt een zorg wezen.
Ik weet niet in hoeverre de situatie in de VS echt zo slecht is als jij schetst. Ik hoop van niet, maar ook in de VS is wel bekend dat ernstige criminaliteit vaak voorkomt onder ‘gangs’ en meer onder armere groepen (helaas vaak de zwarten). Toch zie ik dat als een probleem van de VS, iets waar ik vanuit hier weinig invloed op heb.
Arno. Het probleem is natuurlijk niet de veroordeelde schuldige, maar dat je als onschuldige ,tot een bepaalde minderheid behorende groep, bovengemiddeld overlast ondervindt. Ik zou het in de supermarkt van dit voorbeeld uiterst onwenselijk vinden als er profilering plaats vindt. Of nouja vrouwen mogen vaker worden gecontroleerd omdat ze nou eenmaal bijna altijd hun tas bij zich dragen 😉
Jasper, hierboven werd weldegelijk gezegd dat het oneerlijk is dat bijvoorbeeld gevangenissen in Amerika volzitten met criminele zwarten. Dat zou oneerlijk zijn mede omdat voor hun de pakkans hoger is (al simplificieer ik het hier vast wel een beetje). Daar ben ik het dus niet mee eens: elk van hen is (in principe, ik vertrouw nog een beetje op de rechtspraak) individueel schuldig. Dat zijn er veel van die groep en daarmee is het logisch dat die groep weer intensiever gecontroleerd wordt.
Dat is bijzonder lullig voor de onschuldigen in diezelfde groep. Het alternatief is negeren dat criminaliteit vaker voorkomt in die groep wat resulteert in eerlijkere behandeling voor de onschuldigen in de criminele groep maar ook een lagere pakkans voor criminelen in het algemeen. Dat laatste vind ik onacceptabel, maar die afweging is zeker individueel en afhankelijk van je eigen prioriteiten. Ik heb liever wat meer onterechte fouilleringen (duurt ongeveer 5 seconden) dan meer overvallen/inbraken/schietpartijen etc.
Vrouwen moeten inderaad altijd gecontroleerd worden, vooral de meest onschuldig ogenden… want reken maar dat die de pilletjes van de groep meedragen en niet de grote brede man met tatoos’s.