Het Westen gaat militair ingrijpen tegen IS. Een belangrijk neveneffect is dat dit een grote groep orthodoxen in het Midden-Oosten mogelijk opzet tegen democratisering. Om dit ter voorkomen moeten Nederland, de VS en bondgenoten alle niet gewelddadige groepen in de regio steunen. Ook de meest conservatieve moslims.

De Soennitische Islamitische Staat (IS) houdt op barbaarse wijze huis in Irak en Syrië. Het Westen, met de VS voorop, gaan weer militair ingrijpen, met –niet militaire– steun van Jordanië, Qatar, en Saoedi Arabië. Dat garandeert echter niet dat iedereen in het Midden-Oosten opeens staat te juichen en mensenrecht zal omarmen. Sterker nog, militair ingrijpen lijkt op middellange termijn helemaal geen mensenrechten en democratie te brengen. Het valt op dat juist in Irak en Syrië recent nog is ingegrepen door de VS en Europese landen, en dat dit ook de landen zijn waar IS momenteel actief is en waar democratie verder weg lijkt dan ooit.

Uit internationale en wetenschappelijke enquêtes onder de bevolking in het Midden-Oosten blijkt dat bijna de helft van de Iraakse bevolking tot politiek-orthodoxen valt te rekenen. Zij willen bijvoorbeeld Shari’a wetgeving die boven de politiek staat. Zij wensen louter islamitische leiders. Zij zijn weinig tolerant voor mensen met een ander geloof of andere ideeën. Met andere woorden, de potentiële steun voor vrij extreem islamisme is groot.

Islamisten (de politiek-orthodoxen) keuren echter niet een-twee-drie het geweld van de IS goed. Dat is een grote stap. Wel vormt deze grote groep meest orthodoxen een machtsbasis die onder de ‘juiste’ omstandigheden gemobiliseerd kan worden om onderdrukkende islam –zoals die van de IS- te steunen. Militair ingrijpen zal mobilisering van deze orthodoxe massa tegen democratie en mensenrechten waarschijnlijk makkelijker maken. In recent onderzoek vond ik in de eerste plaats sterke aanwijzingen dat de militaire interventies in Irak het antiwesters sentiment onder de bevolking voeden.

De politieke retoriek van het Westen, pro democratie en vol kritiek op de islam, kan juist er voor zorgen dat door de interventies juist onder de orthodoxe moslims steun voor democratisering verder daalt, omdat de interventies het idee versterken dat democratie iets Westers is en niet past bij de islam. In Irak zien we dan ook dat niet alleen de wens voor democratie het laagst is onder de Iraakse islamisten, ook dulden ze aanzienlijk slechter de nabijheid van anders-gelovigen. Ze zijn minder tolerant dan de minder politiek-orthodoxe Irakezen.

Als militair ingrijpen de orthodoxen in de armen van de IS jaagt wordt het democratiseringsproces fors ondermijnd, en zal de mensenrechtensituatie –de reden voor ingrijpen- op lange termijn niet verbeteren. Westerse bommen gooien dan ook het fundament voor democratisering en mensenrechten plat. Echter, de politiek-orthodoxen lijken evengoed te verleiden te zijn om democratisering te steunen. In Egypte en Marokko, waren het juist de islamisten die onder dictaturen van Moebarak en Ben Ali meer democratie wilden. Zij werden onderdrukt en hadden iets te winnen. Democratie biedt een kans op macht aan alle politieke groeperingen. In democratie moeten ook orthodoxe visies getolereerd worden door atheïsten, hervormingsgezinde moslims, en het Westen.

Kortom, als ‘het Westen’ echt wil dat er stabiele en geweldloze democratieën komen in het Midden-Oosten waarin mensenrechten steeds meer gewaarborgd worden, moeten Westerse mogendheden zorgen dat democratie niet als iets ‘anti-islamitisch’ of iets ‘Westers’ gezien wordt. Nederland, de VS en anderen moeten materiële en immateriële steun bieden aan alle geweldloze politieke groeperingen: ongelovigen, hervormingsgezinde moslims én orthodoxe moslims. Niet alleen bommen gooien, maar ook boter geven. Dan geven ze de bevolkingen in het Midden-Oosten echt zelf de democratische regie in handen. Dan wordt de grote groep potentiële Islamisten wellicht niet in de armen van de IS gedreven.

Niels Spierings is Politiek-socioloog aan de Radboud Universiteit. Deze bijdrage is gebaseerd op zijn recentelijk gepubliceerde onderzoek:

  1. http://www.hipatiapress.com/hpjournals/index.php/generos/article/view/796
  2. http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=9308916

 

Afbeelding door Eelco.H (Own work, edit of a banner published under GFDL) [GFDL or CC-BY-SA-3.0], via Wikimedia Commons

Tagged with:
 

11 Responses to Bommen én boter: steun de orthodoxe islamisten

  1. Arno says:

    Goed dat je erkent dat IS islamitisch is. Dat inkoppertje wordt regelmatig ontkend, ook door onze eigen regering! Want stel je voor dat je wat moslims zou beledigen… Wij zijn juist veel te voorzichtig met islamkritiek wat dat betreft.

    Verder grotendeels oneens, want er is geen democratiseringsproces gaande in het Midden-Oosten wat te ondersteunen valt dus dat kan je ook niet ondermijnen. En democratie gaat niet samen met de islam. De islam streeft naar een kalifaat, een theocratie waarbij gods wil wordt uitgevoerd door een dictator/kalief.

    Islamisten wilden alleen maar kort democratie om aan de macht te komen en de democratie direct daarna weer af te schaffen. In ruil daarvoor komt dan hún ideale vorm van dictatuur. Maar als de meerderheid van de bevolking een dictatuur (aka kalifaat) wil, is dat dan ook democratie? Want dat is het best haalbare zolang de islam dominant is in het Midden-Oosten.

    edit: spelfouten

    • Ahja, de welbekende Moslimus Vulgaris Universalis! Waren we bijna vergeten dat de wereld zo strak gedefinieerd is! 😉

    • Thijs den Otter says:

      Weet je Arno, het is misschien een beetje incorrect in een bloedserieus debat, maar je als ik je commentaren over de islam lees moet ik steeds aan de Vliegende Panters denken: http://www.youtube.com/watch?v=7j9WgCsoazQ

      Misschien denk ik er wel veel te licht over hoor, maar jij wekt de indruk dat je met angst en beven langs de Turkse kapper loopt. Ontspan een klein beetje: het is zware kost en in tegenstelling tot wat je op basis van het filmpje zou zeggen neem ik het uiterst serieus, maar hysterie helpt ons echt niet verder.

    • Niels Spierings says:

      a) Islamkritiek moet uiteraard kunnen. Net als kritiek op Islamkritiek.

      b) Natuurlijk is er wel een democratiseringsprocesbezig. De opstanden waren er zeker een voorbeeld van. De verkiezingen in Egypte en Tunesie ook. De veranderingen in Marokko evengoed. Alle lokale organisatie die daar strijden voor democratie. Alle theoretici die laten zien hoe je demcoratie juist op Islam kunt stoelen. Dit mag je niet allemaal negeren omdat er nog geen demcoratie is. Dat is een zwaar proces waar men nog maar 60 jaar aan werkt. En waar het Westen zich ook regelmatig wat negatief tegenaanbemoeit heeft.

      Wat je zegt over ‘de Islam’ is onzin, om de doodsimpele reden dat er vele interpretaties zijn. Genoeg mensen in het Midden-Oosten laten zien dat democratie juist op Islam stoelt. Shura is een consultatieprocedure door Mohammed ingevoerd die de basis van een parlement kan zijn. Ijtihad uit de Islam betekent dat iedere moslim zelf kritisch moet oordelen en is mogelijk een basis van meningsvrijheid. En dat Mohammed in geef opvolger aanwees (zie de Hadith – de tweede heilige bron) deed hij volgens velen omdat er dan een nieuwe leider gekozen moest worden. Dit is ook maar een interpretatie, maar het laat zien dat er vele opties zijn.

      c) De Islamisten deels wel ja. Maar de laatste poging in het Midden-Oosten was omgekeerd: in Egypte waren de orthodoxen gekozen democratisch en lieten de democratie grotendeels intact. Het waren de seculiere en moderne legerleiders die ingrepen.

      Goede vraag over of een dictatuur van de meerderheid democratie is. Nee. In dit stuk definieer ik democratie als een rechtstatelijke democratie waarin bepaalde mensenrechten incl. gelijkheid en vrijheid van godsdienst zijn vastgelegd in een Grondwet en niet door democratische besluiten kunnen worden opgeheven. Daarom beschermt democratie juist ook de conservatieven tegen de onderdrukking die zij vaak ervaren. En juist daar is hoop uit te putten. Het wegzetten van twee kampen zal zeker niet tot democratisering leiden.

  2. Hwb says:

    Een van de problemen is dat Westerse partijen tot nu toe de uitkomst van democratische processen niet accepteren. Eerst langdurig aandringen op verkiezingen onder de Palestijnen, maar vervolgens Hamas niet als gesprekspartner accepteren als zij verkozen worden. De omwenteling in Egypte toejuichen, maar de Moslimbroeders nooit omarmen en Sisi na de staatsgreep als leider van Egypte erkennen, zij het wat schoorvoetend.

    Ik ben het met de strekking van het stuk eens. Dat betekent echter ook dat de banden met Saudi-Arabië een stuk minder innig zullen moeten worden. Een van de meest anti-democratische en verschrikkelijke regimes die er te vinden is, waar bijvoorbeeld onthoofdingen als publiekelijke terechtstelling plaatsvinden.

  3. Arno says:

    Dat zijn precies twee perfecte voorbeelden: verkiezingen in Gaza en Egypte en wie winnen er met overmacht?? Twee terroristische organisaties die in barbaarsheid niet onderdoen voor ISIS. Dat er een veel kleinere groep bestaat die minder voor de hand liggende passages uit Koran en Hadith aangrijpen als basis voor democratie is mooi, maar voorlopig niet kansrijk.

    En nee, ik ben niet bang voor de Turk of andere moslim: ik ben een regelmatige klant van zowel toko als Turkse slager en supermarkt. Wel ben ik zeer bevreesd voor menig moskee en de oorlogszucht die gepredikt wordt. Ik heb zowel Koran als Hadith bestudeerd en dat maakt niet vrolijk. Ja dat geldt ook voor de Bijbel (in mindere mate) maar ik ben niet voor niks ook geen christen.

    En dat Saudi Arabie net zo slecht als ISIS is is duidelijk. En wat is weer de gemene deler?? Orthodoxe islam. Nee steunen die hap, goed idee!

    • Niels Spierings says:

      Arno, dat is simpelweg incorrect wat je zegt. Die organisaties kun je qua daden (onthoofding) en doel (het vestigen van een islamitische staat) niet gelijkstellen aan IS.

      En volgens jou logica kan een Islamitische partij nooit in een democratie functioneren, omdat het proces wordt gesloopt door anderen zodra Islamisten winnen. Geeft ze een kans. In Egypte ging het helemaal niet direct bergafwaarts democratisch gezien. En in Tunesia, won islamistisch Enhadda dik en zei kozen er voor samen te werken met andere gematigde partijen. Het lijkt wel degelijk te kunnen.

      Daarnaast, met alle respect, jouw interpretatie van de Koran and Hadith is er echt maar een op velen, en er het zijn echt niet een paar uitzondering in het Midden-Oosten die de Koran juist gebruiken voor positieve verandering.

      Juist alle Moslim en alle Islam over een conservatieve kam scheren werkt in de hand dat er geen democratieen ontstaan. Dat moeten we ons hier nou eens eindelijk realiseren.

  4. Ids Braam says:

    Niet allen is de IS islamitisch, maar het heeft ook nog banden met de favo terror groep van de VS. http://www.antipope.org/charlie/blog-static/2014/09/a-brief-bitter-quiz.html

    tl;dr:
    ISIS/IS is Al-Qaeda.

    • Ids Braam says:

      En waarom het relevant is. Die organisatie proberen ‘we’ (de westerse wereld) al tijden kapot te bombarderen. Lijkt ze alleen maar sterker te maken.

  5. annie4020 says:

    Now this is just what I call an easy to follow posting. Straightforward as well as the point. I will have to definately watch out for more posts like this.

Leave a Reply to Hwb Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.