De Bijbel spreekt van de zondvloed, Jehova’s reppen over het einde der tijden en de Maya’s – of de duiders daarvan – zien hun kalender aflopen met apocalyptische gevolgen. De nuchtere Nederlander haalt zijn schouders op: geen greintje aanleiding om dit alarmisme te geloven. Het is verleidelijk een plaag als klimaatverandering met dezelfde scepsis te onthalen. De parallellen met religie zijn duidelijk, toch?
Volgens Jonathan van ‘t Reve wel. De Volkskrant-columnist met scherpe pen betoogde onlangs dat een organisatie als Greenpeace ‘alle kenmerken van een religieuze groepering bevat’. Geenstijl stelde dienovereenkomstig dat mensen die denken klimaatverandering te kunnen stoppen aan een ‘God-complex’ lijden.
Het lijkt niet gek deze vergelijking te schetsen. Net als in religies lijken klimaatactivisten te beweren dat ons zondig handelen resulteert in een onomkeerbare catastrofe. En net als in religies is er een klein groepje mensen dat doordrongen is van deze trieste uitkomst en de behoefte voelt dit besef te verspreiden om samen het tij te keren.
Maar werkelijk, hier houden alle parallellen op. Het is namelijk veel beter vol te houden dat precies diegene die zich onverschillig tonen tegenover klimaatverandering met een religieus complex behept zijn. Zij geloven namelijk dat menselijk handelen niet tot een destructief resultaat leidt en ook geen menselijk ingrijpen vereist. Of ze klampen zich vast aan het geloof dat de voortschrijdende techniek ons, als in een Amerikaanse sportfilm, in de laatste minuut redt.
Een bijzonder weinig nuchtere voorstelling van zaken, als je het mij vraagt. Waarom zouden we vanzelf gered worden, terwijl dit volgens de koele wetenschap erg onwaarschijnlijk is? Hier lijkt een soort Godsgeloof om de hoek te kijken. Het geloof dat uit de chaos der dingen noodzakelijk een goedaardig patroon ontstaat.
Natuurlijk zijn er ondersoorten in klimaatsceptici en houdt niet iedere scepticus vol dat het veranderende klimaat en de menselijke invloed daarop volstrekt te ontkennen is. Het meest wonderlijk zijn de mensen die de mogelijkheid van door mensen veroorzaakte aardopwarming openlaten, maar menen dat daar geen acties aan hoeven te worden verbonden. Omdat we, als het plaatsvindt, toch al het haasje zijn. Omdat aarde zich wel redt, met of zonder mensheid.
Dit type misantropisch relativisme is in de eerste plaats de dood in de pot voor iedere discussie (vergelijkbaar met: “wat doet het er allemaal toe, over 100 jaar zijn we toch dood”). Daarnaast lijkt het – opnieuw – te werken met kaders geleend uit de godsdienst. Waarom moeten we toestaan dat de aarde zich redt, zonder mensheid? Omdat “we het ernaar gemaakt hebben”? Is dit niet precies het religieuze concept van schuld en boete?
Een beeld dat mensen wellicht voedt in hun cynische houding, is dat klimaatactivisten de wereld willen redden. Ontgoochelde cynici knappen hierop af: dit soort pretentie en maakbaarheidsdenken is onze soort niet gegeven. Maar klimaatverandering tegengaan is géén kwestie van de wereld redden. De enige taak is het behouden van de toevallige omstandigheid dat deze planeet voor mensen bewoonbaar is. Je reinste eigenbelang dus. Wie zich verdiept in de overweldigende ecologische processen die deze leefbaarheid al millennia in stand houden, zal leren dat dit een kwetsbaar gegeven is. We stellen dit op de proef door de atmosfeer te voeden met (te) grote hoeveelheden CO2 en andere broeikasgassen. Een probleem voor en door de mens, dat we ook zelf moeten oplossen.
Deze oplossing moet gezamenlijk plaatsvinden: uitstoot van gassen als CO2 moet – net als gebeurd is met CFK’s, benzine met lood en antipersoonsmijnen – wereldwijd uitgefaseerd worden, bijvoorbeeld via een veilingsysteem. Subsidies op CO2-intensieve productie moet afgeschaft worden, kleinschalige duurzame energie gestimuleerd. Geen gemakkelijke opgaaf, maar het is al meerdere malen becijferd dat het zowel betaalbaar als haalbaar is om op deze manier verdere escalatie van het klimaatprobleem tegen te gaan.
Dat mag in figuurlijke zin missionariswerk worden genoemd, maar NGO’s, politici en burgers die deze oplossingen tot stand proberen te brengen is bepaald geen religiositieit te verwijten. De meeste klimaatactivisten kunnen niet zoveel met een begrip als zondigheid. Ze opereren veel waardevrijer: ze wijzen ons op een heel praktische en concrete situatie die menselijk ingrijpen vereist. Juist omdat er geen externe kracht is die ons straft voor onze spilzucht of ons in de laatste minuut redt, moet de mens het zelf doen. Een door en door profaan wereldbeeld.
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Niks religieus aan.. behalve dat hun waarheid als enige en absolute waarheid wordt gepresenteerd. Geen enkele tegenspraak of nuancering wordt gedoogd en de apocalyps komt! Bezint u op uw zonden, komt tot omkeer en wel snel, of anders…
Iets met knuppels en hoenderhokken..
@Arno: Dat is gewoon niet waar. Het is juist zo dat klimaatsceptici verschrikkelijk overgewaardeerd worden en in de media veel meer kans krijgen om hun skepsis te spuien dan op basis van de wetenschap gerechtvaardigd is. Van de wetenschappers is meer dan 97% overtuigd van man-made-global-warming. Die 3% krijgt juist alle ruimte om hun onzin te spuien.
97% van alle wetenschapper overtuigd van klimaatverandering? Ja dat klopt inclusief deze wetenschapper. Man made? Dat bewijzen is bijzonder lastig zo niet onmogelijk. En daar is zeker niet 97% van overtuigd. Jijzelf blijkbaar wel maar met welk bewijs? Wetenschappers eisen namelijk bewijs voor een stelling alvorens die voor waar aan te nemen.
Er bestaan slechts lichte trends in de data en incomplete klimaatmodellen die steeds niet blijken te kloppen met gemeten temperaturen en dan weer aangepast moeten worden. Dus een beetje scepsis zou geen enkele wetenschapper misstaan.
Let wel: ik sluit het niet uit, maar ik wil wel wat bewijs zien alvorens we onze economie en levens om zeep helpen voor een mogelijke hype.
Over de invloed van broeikasgassen op de temperatuur van hemellichamen bestaat eveneens nauwelijks discussie. Dat de mens verantwoordelijk is voor de grote toename van o.a. CO2 en methaan in de atmosfeer is ook geen “rocket science”. De discussie binnen de overgrote meerderheid van de wetenschappers gaat hooguit over de mate waarin het klimaat verandert. Dat de mens hierbinnen een zorgelijke bijdrage levert wordt breed gedragen.
Juist de wijze waarop populaire media inderdaad onvoldoende in staat blijken de status van de wetenschap met alle nuances voldoende over te brengen, zorgt voor dit vertekende beeld van het wetenschappelijke kader. Dit zorgt op zijn beurt voor de discrepantie van de opvattingen tussen wetenschap en burger.
Kritische geluiden zijn goed, en horen bij een wetenschappelijk klimaat. Als deze consequent niet op hun merites zouden worden beoordeeld is dat alle reden om aan de bel te trekken. De werkelijkheid is volgens mij anders. Rapporten als die van het IPCC worden onder de grootst denkbare loep genomen, terwijl “sceptische” blogs en fop-klimaatwetenschappers als de Nijmeegse emeritus-hoogleraar Peter Bloemers (zie http://vrij-zinnig.nl/wp/2011/10/06/klimaatwetenschap-feiten-geen-religie/), zonder wetenschappelijke controle allerhande populistische onzin verkondigen.
Bij wetenschap horen onzekerheden, dat weet jij als geen ander Arno. Wachten tot er met 99,99% zeker is hoeveel graden klimaatverandering op 2 decimalen na de komma door de mens wordt veroorzaakt maakt iedere preventieve maatregel onmogelijk.
bron: http://climatecrocks.com/2011/01/14/what-if-its-all-a-hoax/
Joep, ik weet inderdaad prima dat 100% zeker niet kan, een bepaalde onzekerheid houd je altijd (behalve in de wiskunde). Dat betekent nog niet dat er geen bewijs moet zijn.
En inderdaad, een betere wereld kan nooit kwaad, maar daar hoort ook een financieel plaatje bij. Daarvan blijven de kosten altijd onduidelijk of ongedefinieerd en wie het moeten betalen zijn altijd ‘de rijken’ of ‘het bedrijfsleven’ zijn. Maar uiteindelijk betalen we alles zelf.
Als het allemaal zomaar kon was niemand tegen die ‘betere wereld’. Maar kan het? Maken wij niet ongelofelijk veel kosten terwijl de rest niks doet? Heeft datgene wat (nog) mogelijk is wel zin, of is het een druppel op een gloeiende plaat? Dat alles dient uitgediscussieerd te worden, niet genegeerd.
Natuurlijk is kritische vragen stellen goed, maar er gaat nog iets aan vooraf. Het kan namelijk ook al een politieke keuze zijn om te twijfelen. Als je per se een afslag niet wilt nemen is het slim zolang met de chauffeur te discussiëren tot je de afslag voorbij gereden bent.
Klimaatverandering heeft weldegelijk een smoking gun. Het aantal deeltjes CO2 in de atmosfeer is de laatste jaren aanmerkelijk toegenomen in gelijke tred met industrialisering, ecosystemen worden ontregeld, de temperatuur stijgt. Als die trend zich doorzet wordt de aarde onleefbaar, alle aanleiding nu het stuur om te zwiepen.
De kans dat de trend zich niet doorzet bestaat wellicht, maar is de gok niet waard.
Wat dat betreft doet de discussie me soms denken aan die kritisch prikken-verenigingen (de seculiere, niet de gelovige). Die hebben ergens een punt – farmaceutische bedrijven kennen hun grote fouten, en er gaat zeker soms wat mis – maar ze brengen zichzelf en hun kinderen veel grotere schade toe dan nodig door bewezen werkende vaccinaties te weigeren.
Ook voor hen kan het doek vallen terwijl er nog kritische vragen open staan.
Voor zover ik weet zet de stijgende trend in de temperaturen al bijna 10 jaar niet meer door. En dan heb ik het over wereldwijd, niet over NL of Europa. CO2 op zich is interessant, maar zegt niet alles. Er is opname door oceanen, er zijn stromingspatronen die we niet kennen en nog veel meer.
Het argument dat twijfelen politiek is en gericht op het missen van de afslag is nou precies wat elke klimaatscepticus te horen krijgt: hij twijfelt niet echt maar wil de afslag missen. Het is overigens een erg dogmatisch argument. Niet religieus an sich, maar wel een methode die gebruikt wordt door religieuzen. Het is wel precies waar het stuk over gaat: elke twijfel aan de eigen theorie wordt niet serieus genomen. Niet religieus als in geloven in een god, maar wel je eigen theorie tot dogma verheffen.