The Last Ocean

Deze week ben ik, na enkele maanden in Nieuw-Zeeland te hebben gewoond, met twee lange vluchten vanuit Sydney via Taipei teruggevlogen naar Nederland. Tijdens één van deze vluchten kon ik in het vliegtuig de film The Last Ocean kijken – een documentaire-achtige film over de Rosszee, een zee bij Antarctica. Deze zee is een van de laatste overgebleven ‘natuurlijke’ ecosystemen ter wereld, maar wordt nu bedreigd door overbevissing. Vooral de dissostichus, een ijskabeljauw (in het Engels: toothfish), is bij de vissers erg in trek. Dat is niet zonder problemen omdat deze vis een roofdier is bovenaan de voedselketen; verdwijnen van deze vis uit de Rosszee zou ingrijpende gevolgen hebben voor het ecosysteem als geheel. De populatie potvissen, orka’s, pinguïns en andere vissen zal direct worden beïnvloed door een dalend aantal toothfish. Iets wat direct mijn interesse wekte, door de verscheidenheid aan zeedieren die ik in Nieuw-Zeeland heb mogen zien.

Antarctica an sich is relatief onaangetast door mensen en is door verschillende landen tot beschermd natuurgebied verklaard. De Rosszee behoort uiteraard niet tot het vasteland en is dus niet beschermd. Nadat Nieuw-Zeeland begon met de vangst van toothfish, volgden daarom vele andere landen met een ratrace als gevolg. Wie kon de meeste toothfish vangen? Hoewel de landen aangeven dat de vangst duurzaam plaatsvindt (dat wil zeggen: volgens enkele criteria), is er in de praktijk nog bijzonder weinig bekend over de toothfish waardoor deze zogenaamde ‘duurzaamheid’ sterk in twijfel kan worden getrokken. Immers, er is überhaupt nog onvoldoende informatie over de populatie toothfish om iets te kunnen zeggen over duurzame vangst.

Toch wordt op de vis gejaagd, waardoor wetenschappers nu aan de bel trekken. Wetenschappers die op Antarctica werkzaam zijn en de Rosszee als belangrijk onderzoeksobject hebben namen het initiatief, maar daarna zijn ook andere wetenschappers het project ‘The Last Ocean‘ gestart om bewustwording wereldwijd te creëren en de toothfish (en daarmee ook het ecosysteem van de Rosszee) te redden. Vooralsnog zonder succes, want de visvangst in de Rosszee is nog geen halt toegeroepen. Maar de indrukwekkende film, die als resultaat van dit project is gemaakt, verdient het om gezien te worden. Niet alleen om te leren over de fascinerende natuur van de Rosszee, maar vooral ook om de dramatische gevolgen van menselijk handelen in de wereldzeeën te leren kennen en dit goede initiatief te steunen.

Ik geef toe dat na bovenstaande informatie de verwachting wordt gewekt dat ‘The Last Ocean’ vergelijkbaar is met ‘An Inconvenient Truth’ en in zekere zin is dat ook zo. Beide films luiden de noodklok over de gevolgen van menselijk handelen voor oorspronkelijke, natuurlijke processen. De grote verschillen zijn echter dat ‘The Last Ocean’ een project is dat draait om minder grootschalige gevolgen dan de gevolgen van de klimaatverandering (zonder de dramatische gevolgen van overbevissing te willen bagatelliseren – dit blog schrijf ik immers niet voor niets) en daarnaast, en dit telt voor mij heel zwaar, is opgezet door wetenschappers. Consensus is in de wetenschap meer uitzondering dan regel en het is dan ook indrukwekkend dat meer dan 450 wetenschappers hun naam hebben verbonden aan ‘The Last Ocean’. Op de website van The Last Ocean staan bovendien niet alleen populaire teksten, maar ook wetenschappelijke artikelen om het gelijk van de wetenschap te bewijzen.

Het roept bij mij de vraag op waarom (vooral) de Nieuw-Zeelandse regering geen gehoor geeft aan de oproepen van de wetenschappers. De Rosszee moet beschermd worden, eerder vandaag dan morgen, en ik vermoed dat de meeste lezers van dit blog dat met mij eens zullen zijn. Economische belangen wegen mee, maar is de toothfish echt zo belangrijk voor de economie van de vissende landen? Uit de film blijkt van niet. Het is dan ook tijd dat een stukje bewustzijn ontstaat bij de overheden die vissen in de Rosszee. Anders verwoest de mensheid ook de laatste overblijfselen van de natuur zoals die vóór de komst van de mens functioneerde. ‘The Last Ocean’ is dus een film die precies op tijd is gemaakt – en misschien zelfs wel al iets te laat. Laten we dat echter niet hopen.

Dit artikel is eerder verschenen op het weblog van Mart Waterval