Subsidie faciliteert wildgroei aan stages

Afgelopen dinsdag stond in de Volkskrant een stuk over startersbeurzen voor werkloze jongeren, een initiatief van onder andere FNV Jong en CNV Jongeren. De werkloze (tussen 18 en 27 jaar, met minimaal een mbo-2-diploma) gaat zelf op zoek naar een werkgever en kan vervolgens bij de gemeente aankloppen voor subsidie. Het klinkt als een mooi plan om jeugdwerkloosheid tegen te gaan, maar er zit een addertje onder het gras. Het gaat namelijk om stages van maximaal 6 maanden. Alsof er nog niet genoeg wildgroei is aan stageplekken.

Ik verbaasde me over de enthousiaste toon waarop het artikel over de startersbeurs berichtte. Alleen de inleiding al: ‘Met een stage vergroot je als jongere de kans op een baan. Tientallen gemeenten bieden ze aan. Betaald.’ Er is in mijn ogen zoveel mis met die paar zinnen, dat ik eigenlijk niet eens weet waar ik moet beginnen. Maar soit, laat ik een poging doen.

Allereerst dat ene woordje aan het eind: ‘betaald’. We hebben het hier over een stagevergoeding van 500 euro per maand, waarvan 400 euro uit het subsidiepotje van de gemeente komt en 100 euro door de werkgever wordt bijgelegd. Dat ligt mijlenver onder het minimumloon. Voor een stage is het misschien een mooi bedrag, maar feit blijft dat het geen volwaardig salaris is. Terwijl de meeste afgestudeerden in de praktijk wel als volwaardig werknemer functioneren. Je bent niet voor niks afgestudeerd. Natuurlijk moet je ingewerkt worden en jezelf vertrouwd maken met je werkomgeving, maar dat gebeurde vroeger – toen er nog startersbanen bestonden – gewoon in de proeftijd. En natuurlijk komt werkervaring door te doen. Maar we kennen niet voor niets het gezegde ‘ervaring komt met de jaren’. Een stage van hooguit zes maanden is dan nog steeds vrij mager. Tegenwoordig lijkt dat in veel vakgebieden echter de enige manier waarop starters aan de bak kunnen.  

Want het idee om na je afstuderen stage te lopen is niet bijster innovatief. En dat is het tweede bezwaar dat ik tegen het plan wil maken. Fijn dat tientallen gemeenten ervaringswerkplekken aanbieden aan jongeren, zoals de hierboven geciteerde inleiding van het artikel het zo optimistisch stelt, maar het is niks nieuws onder de zon. Sterker nog, ook zonder die subsidie gebeurt het al volop. Ikzelf deed een paar jaar geleden al als pas afgestudeerde werkervaring op via een stage. En een vriendin die geen werk kon vinden, loopt momenteel stage. Ze zit daar samen met een andere stagiaire, ook een afgestudeerde.

Ik heb geen cijfers of onderzoek om mijn theorie te staven, maar ik verdenk organisaties er steeds vaker van dat ze bezuinigen door een extra stagiair aan te nemen in plaats van een nieuwe werknemer.* En ik vermoed ook dat steeds meer afgestudeerden zich melden voor die stageplekken, nadat ze voor de zoveelste keer voor een baan zijn afgewezen vanwege gebrek aan werkervaring. Mooi meegenomen voor de werkgever, die er een goedkope kracht bij krijgt die doorgaans prima zelfstandig kan werken. En waarschijnlijk extra zijn best doet om zich te bewijzen, in de hoop dat hij er een echte baan aan overhoudt. Wat waarschijnlijk slechts sporadisch gebeurt. Natuurlijk is het fijn als een stage je voor een aantal maanden van de straat houdt, maar daarna heb je weer alle tijd om een gat in je cv op te bouwen. Of zou ‘stagehoppen’ een begrip worden?

En zo ben ik aangekomen bij nog een probleem met de inleiding van het Volkskrant-artikel, namelijk de zin ‘Met een stage vergroot je als jongere de kans op een baan.’ Misschien heeft de crisis mij cynisch gemaakt, maar ik betwijfel of die kans zoveel groter wordt. Als steeds meer jongeren stage gaan lopen om werkervaring op te doen, wordt dat steeds minder bijzonder. En dus moet je nóg meer extra’s op je cv hebben staan om eruit te springen.

Volgens mij is investering in stages verspilde moeite. Organisaties hebben geen stimulans nodig om afgestudeerden aan te nemen voor een stage. Dat doen zij al meer dan genoeg op eigen initiatief. Beter kan de overheid geld en energie steken in het zoeken naar manieren om de arbeidsmarkt voor starters weer open te breken. Ze zouden organisaties moeten stimuleren om meer pas afgestudeerden aan te nemen. Gewoon, als volwaardig werknemer met een normaal salaris.

Anouk Broersma

Die overigens absoluut geen spijt heeft dat ze stage is gaan lopen na haar afstuderen. Nee, het leverde niet direct een baan op. Maar het stimuleerde haar wel te blijven doen wat ze leuk vindt: schrijven. En dat doet ze bijna drie jaar later nog steeds, als zzp’er.

*Micha Wertheim voelde dit een jaar geleden trouwens ook al haarfijn aan, getuige deze visuele column.