Bussemaker legt knappe koppen aan banden

Stuk nr. 2 gerelateerd aan het voorstel van minister Bussemaker om universiteiten en hogescholen een BSA uit te laten schrijven na het eerste jaar. Dit stuk verscheen eerder in Trouw op 14-03-2013.

Minister Bussemaker van Onderwijs kwam dinsdag met een nieuw plannetje. Instellingen voor hoger onderwijs mogen vanaf augustus niet alleen in het eerste jaar studenten wegsturen als er te weinig punten gehaald worden, maar ook in latere jaren mogen ze hen een bindend studie advies geven. U voelt hem al aankomen: leuk idee mevrouw Bussemaker, maar nee. Zowel op de universiteit als op het hbo schept u nu een nieuw probleem, met een verschillende aard.

Vanuit mijn technische achtergrond herken ik veel in het plan. Efficiëntie gaat boven alles. Als we een bedrijf willen inrichten op een strategische manier, meten we onze potentiële output versus gerealiseerde output, en hoeveel geld het ons kost om die output te genereren. We kijken naar de variaties in onze output en proberen deze tot een minimum te beperken. Zodra we een foutje zien plukken we het product zo snel mogelijk van de lopende band zodat we geen kosten maken voor verdere bewerkingen. Op die manier weten we met grote zekerheid dat ieder product dat van de lijn rolt dezelfde eigenschappen heeft en dus op eenzelfde manier zal functioneren, en dat we geen overbodige kosten maken.

Mevrouw Bussemaker, hebben we het in uw plannen over auto’s of over Hoger Opgeleiden? Kijk eens naar de universiteiten. Termen als ‘ambitieus’, ‘weldenkend’, ‘innovatief’ & ‘breed geïnteresseerd’ willen we hebben! Daar zijn de werkgevers naar op zoek als ze een universitair opgeleide medewerker aannemen! Om het dichtbij te houden: ik zal zeven-en-een-half jaar over mijn studie doen. De reden voor die vertraging zijn vooral mijn nevenactiviteiten, en akkoord, ook een half jaartje ‘luiheid’ waarin ik gedacht heb over wat ik nou verder wil. En als ik een sollicitatiegesprek heb? Negen van de tien vragen gaan over mijn nevenactiviteiten, wat ik bij mijn opleiding heb gedaan zal ze een worst wezen – dat zit gelukkig in Nederland meestal nog wel goed. Mijn vrienden met een vergelijkbare achtergrond worden altijd uitgenodigd voor gesprekken op basis van het CV, maar een vriend die mijn studie deed in de vijf jaar die er voor staat heeft daar wat minder geluk mee.

Juist deze bewegingsvrijheid en ontwikkelingskansen van onze knappe koppen perkt Bussemaker in. Natuurlijk gaan de instellingen de studenten die minder presteren op de meetbare factoren er uit zetten. Ze worden immers betaald per diploma, en niet per ‘weldenkend persoon met een degelijke basis in het vakgebied’. Wat ze na hun opleiding doen zal de instelling (bedrijfsmatig) weinig uitmaken.

Dan nog de situatie voor het hbo. We willen hbo’ers die goed zijn in wat ze doen en misschien wat minder tijd besteden aan reflecteren op waarom ze dat doen. Liefst ook nog dat twee hbo’ers van dezelfde opleiding onderling uitwisselbaar zijn.  ‘Ha,’ zal Bussemaker zeggen, ‘dat is dus precies wat ik ga doen zei die Jelle net!’.

Waar dat mis gaat is bij het ‘wat doen we dan met die mensen die het bsa niet halen’? Laten we een student nemen. Hij begint aan opleiding A, kan het niveau niet aan en wordt er terecht  weggestuurd. Echter dat hbo diploma moet en zal er komen, hij wil een baan op niveau, dus naar opleiding B dan maar – en dat gaat ineens als een speer! Waarom haalt hij opleiding B wel? Zoveel slimmer zal hij ineens niet zijn toch? Simpel: de lat ligt lager. Op de kwaliteit van afgestudeerden van opleiding B valt dus geen pijl meer te trekken.

De resultaten van het plan: minder bewegingsvrijheid voor ambitieuze studenten op de universiteiten, hbo’s van ‘A’ niveau worden door selectie wat beter tegen een flinke verslechtering van ‘B’ opleidingen, en nul winst voor Nederland.

Jelle Veraa, Raad van Advies v.d. Landelijke Studenten Vakbond & student Luchtvaart- & Ruimtevaarttechniek aan de TU Delft