Oorlogen worden al lang niet meer begonnen door een officiële oorlogsverklaring van het ene land aan het andere – meestal een buurland. Terwijl alternatieve wijzen om een oorlog te beginnen inmiddels redelijk algemeen worden aangenomen geldt dat niet voor het oplossen van conflicten. Zo ook betreffende de op handen zijnde vredesbesprekingen tussen de FARC en de regering van Colombia. In het nieuws wordt enthousiast gesproken over de standaard ingrediënten van de vredesbesprekingen in Oslo. Deze bestaan uit de twee vechtende partijen, een neutralere derde en een aantal symbolische locaties naar goed voorbeeld van het verdrag van Versailles.

Het conflict in Colombia is echter niet te vergelijken met de Eerste Wereldoorlog. Niet alle strijdende partijen zijn betrokken bij de onderhandelingen. Sterker nog; de partijen die voor de meeste onrust zorgen op met name het Colombiaanse platteland worden doorgaans niet genoemd. Het model dat geschetst wordt van een staat en een daartegen strijdende guerrilla lijkt mij veel te simpel. Terwijl de berichtgeving zich in Nederland concentreert op Tanja Nijmeijer die in de onderhandelingsdelegatie van de FARC zit, zou het zich beter richten op uitleg van het complexe conflict in Colombia. Het zou voor de ouders van Nijmeijer leuk zijn haar over een paar jaar bij College Tour te zien in plaats van op jarenoude beelden uit de jungle, maar ik ben bang dat een voor de FARC-leden persoonlijk gunstige uitkomst het conflict in Colombia niet zal oplossen.

Naast de bekendheid die Colombia heeft verworven door de drugshandel en de vele grondstoffen die zij bezit, is het land ook hard bezig hoofdleverancier palmolie te worden. De aanleg van immense palmboomplantages gaat ten koste van vele hectaren regenwoud. Hierbij speelt in Colombia ook dat in de bosrijke gebieden nog talloze gemeenschappen en kleine dorpen liggen. Nadat een internationaal palmolie- of mijnbouwbedrijf de grond heeft opgekocht, huurt zij haar ‘eigen’ paramilitairen in om de grond van haar oorspronkelijke bewoners te ontdoen. Dit gebeurt vaak door middel van intimidatie. Wanneer de dorpelingen niet meewerken worden zij door de paramilitairen aangewezen als guerrillastrijders. Dit leidt ertoe dat het Colombiaanse leger met veel geweld optreedt tegen deze mensen en daarmee dus indirect het belang van de private bedrijven dient.

De betrokkenheid van private bedrijven in het conflict maakt het veel ingewikkelder. Bedrijven hebben de Geneefse conventies die het oorlogsrecht regelen niet getekend en vallen niet onder het internationale recht omdat dit geschreven is voor en door staten. Zoals ook te zien is bij de activiteiten van Shell in Nigeria, is het erg lastig voor de lokale bewoners om dergelijke bedrijven juridisch aan te spreken op de destructie die zij teweegbrengen op het gebied van milieu en mensenrechten. Deze bedrijven schuiven de onrust en de verwoesting van het milieu af op de al heersende chaos in een land terwijl zij deze vergroten voor eigen gewin. Wanneer de FARC de wapens neerlegt, blijven nog genoeg kleine guerrillabewegingen over om het systeem van bedreiging door paramilitairen in stand te houden. Of de vredesbesprekingen nu wel of niet tot een akkoord leiden, het verdrijven van de lokale bevolking ten behoeve van het principe van de hoogste winst zal hier niet onder lijden.

De oplossing voor het Colombiaanse conflict ligt niet in de nu geplande onderhandelingen tussen de FARC en de regering van Colombia. Onderhandeling met bedrijven lijkt weinig productief omdat zij geen deel uitmaken van de internationale rechtsorde. Ook lijkt het mij weinig productief het internationale recht uit te breiden zodat deze bedrijven er wel onder vallen. Mijns inziens moet het mogelijk zijn bedrijven aan te spreken volgens het nationale recht van het land waar ze ingeschreven staan. Dan gelden de milieu- en mensenrechten zoals vastgelegd in Nederland ook wanneer Shell besluit in Colombia naar olie te boren. Nog wenselijker lijkt mij een situatie waarin bedrijven gebonden zijn aan internationale regels, maar dit lijkt mij in de nabije toekomst geen realistische optie. Het is immers al moeilijk genoeg toe te zien op de naleving van mensenrechtenverdragen door de landen die deze afgesloten hebben. Pas wanneer de private sector niet meer ongehinderd profiteert van de chaos in een bepaald gebied, dan is het tijd om met de strijdende partijen tot een vredesverdrag te komen.

12 Responses to Vrede in Colombia?

  1. jasper s says:

    Leuk dat je hier wat schrijft over Colombia Irene,

    Als het Colombiaanse leger zonder duidelijke procedures guerillastrijders onderkend. En burgers als zodanig aanpakt. Dan lijkt het mij dat je hen ook op basis van verdragen kan aanspreken. Of daar nou verder een bedrijf betrokken bij is, is bijzaak zij het mogelijk een heel belangrijke.

    Ik zou zeggen er zijn 2 mogelijkheden bij overheid. 1. Iemand is burger en heeft mensenrechten.
    2. Iemand is lid van vijandig leger en valt onder geneve. En het is aan de overheid ter plekke om dat vorm te geven, zeker in colombia waar al tientallen jaren min of meer een stabiel regime heerst. En uiteraard kan je niet iedere overtreder van de wet onder geneve zetten. Zegmaar pak hem beet de hooligans in Nederland.

  2. Arno says:

    Pff wat een onzin.. ‘Natuurlijk’ is het niet de FARC, de ooit communistische beweging maar nu niks meer dan een extreem geweldadig drugskartel. Los Zetas zijn er niks bij. Maar nee, het zijn weer de ‘bedrijven’. En ja, bedrijven hebben zich aan de wet te houden, in dit geval de wet van Colombia. En ze vallen dus ook onder de Geneefse conventie.

    En ja, sommige bedrijven zullen vast vaak wat fout doen, maar het zijn geen guerrilla-bewegingen. Ze zijn dus gewoon via de rechter aan te pakken. Dat moeten mensen met problemen dan ook gewoon doen, en niet zoals de FARC met bommen en kogels gaan smijten.

  3. Lisa says:

    Zorgt de oplossing die jij schetst niet voor meer problemen? Het lijkt me nogal raar als een in Nederland ingeschreven bedrijf zich aan NL-se regels moet houden. Wetten en regels over eigenaarschap van grond en arbeidsomstandigheden lijken me toch echt een aangelegenheid van het land waar een bedrijf gevestigd is.

  4. Irene says:

    Deze bedrijven dus ‘heus niet wel eens wat fout’ Arno. Het gaat om geïnstitutionaliseerd geweld, waarbij gebruik wordt gemaakt van de instabiliteit van een land, in dit geval Colombia. Ik ben heel benieuwd bij welke rechtbank jij denkt dat de lokale Colombiaanse bevolking terecht kan zonder dat ze hierbij het risico lopen ontvoerd of vermoord te worden door door het betreffende bedrijf ingehuurde paramilitairen. Overigens ontken ik nergens dat het geweld van de FARC een probleem is, mijn stelling is slechts dat met een vredesverdrag tussen de FARC en de Colombiaanse regering de gewelddadigheden in Colombia niet tot een eind zullen komen omdat er grote private spelers zijn die winst maken door de chaotische situatie. Deze bedrijven is er dus veel aan gelegen om die situatie in stand te houden en dus pleit ik voor manieren om hen aan te spreken.

  5. Irene says:

    Ik ben het gedeeltelijk met je eens Lisa, het lijkt mij ook niet mogelijk om via deze weg overal dezelfde arbeidsomstandigheden etc. te laten gelden. Mijns inziens is dit echter anders voor mensen- en milieurechten en moet het mogelijk zijn een bedrijf aan te spreken op het feit dat zij zich niet houdt aan de regels die haar land van herkomst in verschillende verdragen heeft afgesproken. Doet zij dat niet dan moet dit moederland minstens ruimte bieden om het bedrijf hier in rechte op aan te spreken, en dit bij voorkeur ook zelf doen.
    Ik maak dit onderscheid omdat eigenaarschap en arbeidsomstandigheden typisch nationale belangen zijn waarover over het algemeen (met uitzondering van zee, luchtruim en ruimte) geen verdragen bestaan. Echter het niet zijn van een staat ontslaat een bedrijf volgens mij niet van de verantwoordelijkheid voor de invloed die zij uitoefent op het gebied waar zij actief is. Daarom zou het bedrijf via het land waar zij zich vestigt hierop aangesproken moeten kunnen worden.

    • jasper s says:

      Zodra een land dit instelt zullen een flink aantal bedrijven wellicht gewoon hun inschrijving wijzigen naar een ander land. Dus ik denk dat je de dekkig op zijn minst breder moet maken wil het effect hebben,

      • Frans says:

        Los van de internationale dimensie: hebben de Colombianen vertrouwen in deze besprekingen van twee (2 !) strijdende partijen? Indien na succesvolle onderhandelingen sprake zou zijn van ontspanning, zijn armoede, narco en corruptie nog steeds erg bepalende factoren in het land.

        Het kost me moeite om bij het woord “ontspanning” mijn cynisme te onderdrukken.

      • Anoniem says:

        Precies zoals nu vele financiële instellingen in Liechtenstein of de Kaaimaneilanden ingeschreven staan zullen dan vele paramilitaire organisaties zich in landen met weinig controle op de activiteiten van bedrijven inschrijven, vermoedelijk Hong Kong, Singapore, de Verenigde Staten en Zwitserland.

        • jasper s says:

          Die bedrijven hebben wel acitviteiten en handel in NL. Dus het lijkt me dat verbreding van de dekking een eind kan helpen om dit probleem te tacklen. U wilt olie verwerken en benzine aanbieden in NL. Nou dat moet uw wereledwijd mensenrechten respecteren etc. Of u wordt flink beboet

          • Frans says:

            Geen solo-actie van Nederland. Minimaal een europees verdrag, liefst internationaal (of gaf je alleen NL als voorbeeld).

            Bij uitvoering van een dergelijke (internationale) rechtshandhaving voorzie ik problemen.

            – De gerechtelijke procedures zullen lang zijn (en wie schiet daar iets mee op).
            – Er zal een minimale standaard van de wetgeving geimplementeerd moeten zijn. welke sancties zijn effectief.
            – De economische effecten voor Colombia: heeft het land na de invoerimng van een dergelijk verdrag wel een gunstig investeringsklimaat. En trekken allerlei investeerder zich (strategisch) terug.

            Een aantal van deze zaken zijn impliciet al genoemd door Irene (de referentie naar Duitsland na WO1).

    • Frans says:

      We lopen te veel op de situatie vooruit. Hoe geeft de FARC zijn macht uithanden: afkopen en bepaalde privileges toestaan.

      Het volgende conflict ligt op de loer. Vergeet niet dat de regio waar de FARC actief is erg afgelegen ligt. In het ontstane machtvacuüm daagt al snel een ander spook.

  6. Jos says:

    Problemen die bedrijven in een land veroorzaken kunnen opgelost worden door een goed functionerende overheid en de daarbij behorende instituties. Goede instituties zorgen dat bepaalde strategische keuzes niet meer voordelig zijn (is erg veel over geschreven door economen in de vorm van speltheorieën).

    Als er een vredesverdrag wordt bereikt tussen de Colombiaanse overheid en de FARC zijn we waarschijnlijk weer een stapje dichterbij een overheid die functioneert.

    Als laatste kan je drugshandel moreel verwerpelijk vinden (naar mijn mening paternalistisch), maar legalisatie van de drugshandel in Colombia zou kunnen zorgen voor de juiste instituties om excessen te voorkomen.

Leave a Reply to Frans Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.