“Geen leenstelsels voor TU’s”, zo kopte ScienceGuide(1). De drie technische universiteiten houden een stevig pleidooi voor het belang van duurzame investering in kwaliteit en potentieel in onderwijs en onderzoek met rendement op lange termijn. Ze benadrukken daarin het grote belang van deze investeringen voor de ambitie om Nederland te laten behoren tot de top vijf kenniseconomieën ter wereld. Echter, na een vlammend opbouwend betoog verandert het pleit plots. Ineens legt men de focus op de instroom en het “ontzien van de studenten”.

En dat is eigenlijk heel vreemd. Want moet het financieel aantrekkelijker maken van de instroom van studenten in bèta-opleidingen nu de eerste aandacht hebben? Of is het nu juist ook tijd om de aandacht te leggen op de aansluiting met werkgevers? Een sterk gegeven hiervoor is het feit dat nog steeds het grootste deel van de net-afgestudeerde bèta’s niet(!) in de Nederlandse bèta-technische sector aan de slag komt. En dat is natuurlijk niet de bedoeling bij een dergelijke nationale ambitie om tot de top vijf kenniseconomieën te willen behoren.

Met een dergelijk pleit werd ook direct herinnerd aan het idee om technische opleidingen “gratis” aan te bieden. Daarop kwam toen direct de tegenargumentatie op gang die benoemde dat daardoor weliswaar de instroom zou gaan toenemen, maar daarmee ook de voortijdige uitstroom van studenten zou worden vergroot. Meer studenten, voor wie de bèta-technische richting het toch niet echt is, zouden deze alsnog kiezen uit financiële overweging. Deze vergrote voortijdige uitstroom zou vervolgens nadelig terugslaan op de rendementen van de opleidingen die daar vervolgens hard op zouden worden afgerekend. Tenslotte zou het ook nog maar de vraag zijn of ook meer studenten zouden uitstromen met diploma en bovenal of ze ook in de Nederlandse bèta-technische sector aan de slag zouden gaan.

En dat is nu juist ook hier weer, het punt.

In deze lijn was in 2003 het alternatief geïntroduceerd door Camiel Eurlings(2), dat in plaats van een  instroom tegen “verlaagd” of “gratis tarief”, er beter gedacht zou kunnen worden aan een “uitstroompremie”: een kwijtschelding van studieschulden als zware bèta-technische studies met succes zouden worden afgerond én men in die sector aan de slag zou kunnen gaan.

Ditzelfde heikele punt wordt ook vermeld door het CPB, waar ze onderbouwen (3) dat zo’n 60% van de bèta-afgestudeerden niet aan de slag komt in die bèta-sector (R&D). Aanvullend rapporteerde “Yacht”, detacherings- en wervingsbureau voor hoogopgeleidden, onlangs ook dat  werkende ingenieurs nauwelijks solliciteren, zeer honkvast zijn en buitengewoon lastig te verleiden zijn tot overstap naar een nieuwe baan. (4) Allemaal zaken die bij elkaar optellen, en leiden tot een groot verlies aan potentieel.

En hier is een extra belangrijke kanttekening te maken, zowel voor het pleit van de TU’s als voor de werkgevers in de bèta-technische sector. Want wanneer goed gekeken wordt naar de vacatures bij een bèta-technische werkgever (een snelle blik op de vacaturesite van bijvoorbeeld het Nederlandse bedrijf ASML, een van de grootste chip-machine fabrikanten ter wereld, leert al snel dat er voor de meerderheid van vacatures minimaal vijf jaar werkervaring wordt gevraagd ), dan zijn er opvallend weinig vacatures beschikbaar voor starters. Zelfs ingenieurs die in onderzoekfuncties gezeten hebben komen er vaak niet door vanwege een mis-match met de zeer specifieke gevraagde werkervaring. En dat is funest voor mensen die wel graag willen, ook de capaciteiten hebben, maar een andere werkervaring hebben opgebouwd.

Tevens zijn bèta’s ook  mensen die juist sterke analytische en probleemoplossende capaciteiten hebben, en dus ook zeer goed in andere sectoren aan de slag  kunnen. Als je dus de instroom in de bèta-technische sector wil vergroten, en die 60% wilt wegwerken, is hier nog een flinke slag te slaan. En het is dus zeer opmerkelijk om te zien dat de TU’s opnieuw de focus op de instroom willen leggen.

Zou daarom, in het kader van de nationale ambitie, om te willen behoren tot de top vijf kenniseconomieën, een ander pleit hier niet veel interessanter kunnen zijn? Namelijk een pleit voor een effectievere ketenbenadering in samenwerking van overheid, TU’s en bedrijfsleven om die 60% verlies van potentieel aan de uitstroom-zijde aan te pakken? En waar men het voor afgestudeerde bèta’s aantrekkelijker wil maken om ook in die sector aan de slag te gaan. Het grote verschil met het pleit van de TU’s,  die op de instroom-zijde focussen, is natuurlijk dat je aan de uitstroom-zijde juist die mensen te pakken hebt die de capaciteit en interesse hebben gehad om een zware bèta-technische opleiding af te willen ronden.

Gedacht kan worden aan ingroei-functies of instroom-trajecten voor mensen die wel de capaciteiten hebben, maar die nog niet die zeer specifieke werkervaring hebben opgebouwd. Een samenwerking met de TU’s, werkgevers en detacheringsbureaus die hun bestanden nog eens afstoffen en doorlopen, om zoveel mogelijk de juiste mensen op de juiste plaatsen te krijgen en die 60% aan verlies van potentieel, weg te werken.

De drie TU’s pleiten voor consistente en meerjarige aanpak op onderwijs en onderzoek, en hechten daar veel belang aan. En dat ís ook zeer belangrijk. Met zo’n 7 S&E (scientists and engineers) pas-afgestudeerden per 1000 inwoners scoort Nederland veel lager dan landen als het Verenigd Koninkrijk (3). Dus is het waarschijnlijk zeer verstandig om juist zo effectief mogelijk om te gaan met de uitstroom van pas afgestudeerde bèta’s. En wellicht is het daarom beter om nu de focus te leggen op de uitstroom dan enkel de focus te leggen op de instroom.

En, als je inderdaad die ambitie voorstaat, om dan tenminste evenzo een pleit te maken voor zo’n ketenbenadering in samenwerking met overheid, TU’s, detacheringsbedrijven en werkgevers, al dan niet in combinatie met zo’n “uitstroompremie”.

Zo dat je echt werk kunt maken van het terugdringen van die 60% verlies aan uitstroom-zijde. Zodat je echt effectiever gebruik gaat maken van het waardevolle potentieel. En, omdat je hier een sterke groep te pakken hebt die ook in andere sectoren veel keuze heeft, juist hier ambitie getoond gaat worden om de bèta’s voor je te willen winnen.

 

Ernstjan van Doorn, afgestudeerd technisch natuurkundige, werkzaam in een niet-bèta-technische functie. Dit artikel verscheen eerder in aangepaste vorm op www.scienceguide.nl

 

(1) http://www.scienceguide.nl/201209/geen-leenstelsel-voor-tu’s.aspx

(2) http://www.scienceguide.nl/201205/b%C3%A8ta-studie-voor-niks.aspx

(3) “scarcity  science and engineering students netherlands’, CPB Document no 92

(4) “Trends en Ontwikkelingen op de Technische Arbeidsmarkt 3e kwartaal 2012”

Tagged with:
 

16 Responses to Waarom geen focus op de uitstroom, als zoveel bèta’s juist daar in grote getalen weglekken?

  1. jasper s says:

    Uitstroom bevorderen. Gaaaf. Hoe???
    Of heb ik die aliniea gemist. Leuk dat je dromen hebt. Hoe kan het en is dat een haalbare eis aan een opleiding. De Beta student maakt uiteindelijk zijn eigen keuzes op de markt.
    Nouja vooruit ik ze een paar regels. Maar als zo structureel veel kritiek hebt op beleid. Dan zou ik toch beginnen met een helder en duidelijk alternatief.

  2. Arno says:

    Ten eerste wil ik benadrukken dat beta’s niet (alleen) studeren aan TU’s. De echte beta’s zijn geen ingenieurs en andersom ook niet. Verder is het inderdaad zo dat bedrijven wel heel hard klagen dat er te weinig hoogopgeleide technici zijn, maar ze bijzonder weinig vacatures hebben (nu).

    Maar: hou er wel rekening mee dat slechts een klein percentage van dit soort banen via gepubliceerde vacatures gaat, zeker in deze sector. Pas als het echt niet lukt om een vacature in te vullen, intern of via via (netwerk), dan wordt een vacature gepubliceerd.

    Verder is er nog steeds een flinke crisis, en zijn dit soort pleidooien vaak bedoeld voor na de crisis. Of dat ooit gaat gebeuren is wat anders, maar bijna alle bedrijven stellen nog steeds investeringen uit.

    @jasper: uitstroom bevorderen kan inderdaad niet, ik denk (en hoop) dat dit een misformulering is. Men (overheid & bedrijfsleven) zou echter wel best kunnen doen om die schaarse afstudeerders dan wel binnen de R&D-wereld te houden. Dat vergroot de fractie van de uitstroom beschikbaar voor R&D wel, maar de absolute uitstroom natuurlijk niet.

  3. Ernstjan says:

    De 3TU’s kwamen met het voorstel om de studenten in de instroom te ontzien aan de beta-technische opleidingen. Natuurlijk geldt dit voor veel meer opleidingen. Maar dat is niet de essentie hier.

    De essentie is dat van die pas-afgestudeerde beta-technici er 60% te niet te werk gaat in de beta-technische sector, maar in andere sectoren. Dit, terwijl men anderzijds wel steen en been klaagt dat er een groot tekort is, en men ook nationaal de ambitie te wil onderschrijven om te behoren tot de top 5 kenniseconomieen ter wereld.

    Dit is dus juist ook een pleidooi voor nu. Om juist nu te werken aan een verbeterd rendement. Om die beta’s voor je te kunnen winnen om voor die sectoren te gaan. En ik geef daarin niet een kant- en klare oplossing in, maar schets wel een oplossingsrichting. En, dat als je meer rendement wil halen uit je opleidingen, dat je mensen niet financieel moet stimuleren aan de instroom-zijde. Ik geef daar ook argumenten voor, waarom niet. Maar dat het nu ook tijd wordt dat men handen ineenslaat om echt werk te maken van het rendement aan de uitstroom-zijde: als ze de opleiding afronden, en werk gaan zoeken. En dat dat ze ook in de beta-technische sector aan de slag willen gaan. Dat kun je best stimuleren, meer organiseren, en sterker laten concurreren met de andere sectoren.

    Hier is nog een wereld te winnen, om dit georganiseerd aan te pakken. Maar men heeft het steeds over de instroom-zijde, en dat moet naar mijn idee maar eens anders.

    • Frans says:

      @ Ernstjan: Het CPB rapport gelezen en daar zit volgens mij een vreemde twist in. Allerlei afgeleide initiatieven (TU’s en FME) en in opiniestukken – zoals dit – gaan hiermee vrijelijk aan de loop. Laat me dat toelichten. Overigens reken ik het je niet zwaarder aan dan spelers in dit nationale (?) debat.

      1) Het rapport stelt dat 60% van de opgeleidde mensen “weglekt” naar andere dan R&D functies. Dat impliceert dat zij geschiedenisleraar of boekhouder zijn geworden. Maar het grensvlak van allerlei beta-diciplines met andere (niet beta-)vakgebieden opent een heel breed terrein voor afgestudeerden. Bij dergelijke vacatures speelt ervaring een belangrijke rol en vaak wordt in dat verband “het schaap met 5 poten” genoemd. “Weglekken” zou ik dit verschijnsel niet willen noemen.

      2) Als R&D de top van de piramide zou vormen dan moet dat in een organisatie gedragen worden door medespelers: uitvoerend en ondersteunend werk. Bij het wegvallen van ervaring in het werken met oudere technieken is er geen onderhoud van het bestaande mogelijk. Als denktanks en adviesgroepen zich te veel op R&D te concentreren ontstaat er juist een ongunstig klimaat voor R&D.

      3) Is het een gebrek aan inzicht of gemakzucht, dat meestal uitsluitend gerefereerd wordt aan “Veldhoven”: de fabricage van chipmachines.

  4. Arno says:

    De 3 TU’s zijn wat dit betreft gewoon vaak beter in het verwoorden van hun belangen. Ik wilde dit toch noemen, omdat bij de algemene universiteiten dit geluid veel minder te horen is. Ook omdat beta’s bij hun slechts een klein deel van hun studenten uitmaken. Echter lijkt het me van belang beide (zeer verschillende) groepen te bekijken.

    Ik ben het met je eens dat financiele belangen bij de instroom niet leidend zouden moeten zijn. En als technische bedrijven zien dat hun potentiele werknemers door andere partijen worden weggekaapt, dan moeten ze zichzelf aantrekkelijker maken. Oftewel: de beurs trekken. Want waarom kiezen veel beta’s/technici voor een baan buiten R&D? Dat zal vast vaak ook een financiele keuze zijn. De beloning van schaarse technici staat vaak toch in schril contrast met financiele sales-mannetjes waar toch weinig tekort aan is.

    Echter vind ik dat minder een taak voor de overheid (waarom dus schulden kwijtschelden op kosten van de belastingbetaler) als die schulden zo terugbetaald kunnen worden met een beter salaris. Nogmaals: als ze die technici echt willen, dan moeten ze ze maar lokken. Met zeer goede arbeidsvoorwaarden en nog veel belangrijker: interessant werk.

  5. Ernstjan says:

    @Arno, het gaat ook om beter matchen. Als je goed leest in mijn stuk, zie je dat het niet zo makkelijk is om binnen de beta-technische sector van honk te kunnen wisselen. Veel ingenieurs komen er ook vaak niet door. Als je nationaal de ambitie formuleert om tot de top 5 kenniseconomieen te willen behoren, moet je niet achterover gaan zitten als overheid en wijzen naar de werkgevers.

    Maar juist als overheid het initiatief ondernemen om samen met werkgevers en detacheringsbureaus te komen tot een goed plan om beter gebruik te maken van bestaand potentieel. En daar mogen die 3TU’s ook eens voor gaan pleiten!

  6. Lisa Westerveld says:

    Maar eigenlijk is het toch heel raar dat we inderdaad telkens het geluid horen dat we technische mensen nodig hebben, terwijl die er kennelijk genoeg zijn, maar te weinig aan het werk gaan in de technische sector. Of hebben we stiekem best voldoende afgestudeerden aan technische opleidingen, maar wordt om de een of andere reden de mythe in stand gehouden?

  7. Ernstjan says:

    Grote probleem is, dat je hier een heel sterke groep te pakken hebt. Beta’s kunnen dus ook makkelijk elders een baan vinden en zijn overal interessant. Als je een nationale ambitie hebt om tot de top 5 kenniseconomieen te willen behoren, en daarin wilt investeren, moet je ook goed kijken naar de uitstroom, en hoe je kunt stimuleren dat meer mensen daar ook willen gaan werken. En dat probleem blijft steevast onderbelicht.

  8. Arno says:

    @Lisa: volgens mij zijn er extreem weinig hoogopgeleide technici werkloos, dus er is wel degelijk veel vraag naar deze mensen. Dat er weinig vacatures zijn, heeft vooral te maken met de wervingscultuur: pas als een plek echt niet te vullen is (intern of via-via), wordt een vacature gepubliceerd. Het aantal vacatures zegt dus weinig over de werkgelegenheid.

    Verder heeft Ernstjan wel een punt: als we als maatschappij een tekort hebben aan deze mensen en ze weinig opgeleid (kunnen) worden, dan doen we er goed aan degenen die wel afstuden in de sector te houden. Dat moeten we natuurlijk niet op zijn Chinees doen, maar bedrijven en overheid kunnen wel hun best doen om de sector aantrekkelijk te maken. Want ook andere sectoren dan de techniek hebben graag analytisch-sterke mensen, en geef ze eens ongelijk.

    Echter vraag ik me af of het wel kan. Je kan technici niet verbieden elders te gaan werken, maar de vraag is of het mogelijk is om ze anders binnen de technieksector te houden. Geld is meestal niet de grootste drijfveer voor deze mensen, maar dat is wel de standaard-methode om mensen te lokken. Daar moet dus wat creatiefs op verzonnen worden. Ideeen?

  9. Frans says:

    @Arno: Als ik de bijdrage aan deze en andere threads op dit blog lees dan zijn er hier weinigen die een beeld (en de ervaring) hebben van de complexiteit van onze samenleving. De meesten van jullie kunnen goed debateren, maar inhoudelijk stelt het weinig voor.

    De misvatting waarvan in deze blog-thread sprake is wordt veroorzaakt doordat het FME-rapport spreekt over het aandeel technici dat kiest voor o.n.d.e.r.z.o.e.k. Maar de wereld (ook voor tecnici) is groter dan alleen het deelgebied onderzoek. Lees dat rapport eens en verbaas je er over dat het een heel erg drammerig en kortzichtig rapport is dat geen recht doet aan de samenleving.

    Het weglekken van technici (of welke term je er ook aangeeft) is een onjuiste voorstelling van zaken. Ze lekken niet weg. Daar waar ze terecht komen/zijn gekomen is:
    a) meestal niet een kwestie een aanzuigende werking van het “grote” geld.
    b) vervullen de meesten een min-of-meer technisch beroep (door verdere specialisatie vaak in een ander vakgebied).
    Het zijn juist die interessante grensvlakken tussen vakgebieden.

    Bij jullie aan de Waal zijn vele bedrijven (niet alleen technische) en instellingen (zoals het academisch ziekenhuis) die technici uit alle mogelijke studierichtingen in dienst hebben.

    Ze zijn misschien minder zichtbaar maar zonder chemisch analisten, laboranten, milieukundigen, energietechnici, de gassenspecialisten, ict-ers, radiologen etc is het in deze omvang niet mogelijk medische zorg te leveren. Deze mensen hebben een technische opleiding met de nodige specialisatie (= ervaring). Ze zijn niet weggelekt en dragen op een waardevolle manier bij aan de samenleving.

    Wil Nederland daarnaast ook innoveren, dan is ook het instandhouden van het bestaande noodzakelijk. In dat ziekenhuis wordt onderzoek gedaan door een kleine groep (die echter niet kan zonder een grotere groep die faciliteert.) Uitbreiding en in standhouden van technisch onderwijs is een must.

    En ajb geen theatertechnici !

  10. jasper s says:

    Hm ik moet me hier allicht wel of niet mee bemoeien. Maar iemand die zich samenleving expert noemt komt niet echt serieus op mij over. Althans niet als je zo begint. MAareuh veel plezier mensen.

  11. Arno says:

    @Frans: Ik heb geen idee hoe je hierop komt, en als je het allemaal zo dom vindt waarom reageer je dan wel? Wat doe je dan uberhaupt op dit forum?

    • Frans says:

      Punt is : Er lekken geen beta’s weg. Ja, 60% van de afgestudeerden gaat iets anders doen dan onderzoek. Nee, men kiest niet voor het grote geld.

      Het bovenstaande artikel en het commentaar doen alsof beta’s alleen maar worden opgeleid voor onderzoek. Een dergelijke wens/eis wordt niet verwacht van jurist, econoom, bedrijfskundige.

      Dus de vraag is: waarom wordt hier gesproken over weglekken.

      • Het lijkt me ook helemaal niet zo slecht als er nog wat meer beta’s in het parlement (liefst zelfs kabinet) zouden zitten, maar tja, we kunnen ons de uitstroom niet permitteren he 😉

  12. jasper s says:

    Was jij dan blij met onze laatste Beta min. onderwijs etc.
    Al gun ik jou wel en politieke carriere hoor

  13. Arno says:

    Beta?? Dat was toch die bioloog?

Leave a Reply to Joep Bos-Coenraad Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.