Regionale vertegenwoordigers horen in de regio
De Tweede Kamer kijkt naar wat goed is voor Nederland en volksvertegenwoordigers komen doorgaans niet op voor een specifieke regio. Kandidaat-Kamerleden die beloven dat zij gaan zorgen dat Den Haag weer naar de Achterhoek gaat luisteren, verkopen echter onzin. Wie op wil komen voor de belangen van een specifieke regio kan zich beter kandidaat stellen voor een plek in de gemeenteraad van zijn woonplaats of de Provinciale Staten.
Toch was het plaatselijke sentiment niet van de lucht tijdens het debat waaraan ik eerder deze week deelnam in Doetinchem. Een aantal politieke partijen riep om het hardst dat het zeer belangrijk was om op een Achterhoeker te stemmen op 12 september. De kandidaat van het CDA beweerde zelfs dat hij de Achterhoek weer op de kaart ging zetten in Den Haag. Maar als hij in de Tweede Kamer zou komen en die bewering zou waarmaken, bewijst hij zijn partij echt geen dienst.
Het eerlijke antwoord is een stuk minder sentimenteel: de Kamer opereert in het landsbelang. Het zou bijzonder onpraktisch zijn als alle 150 Kamerleden zich speciaal gingen inzetten voor hun eigen regio.
Begrijp me goed: ik vind het absoluut relevant dat de Tweede Kamer een representatieve afspiegeling is van de Nederlandse bevolking. Dus graag personen uit verschillende provincies op de lijst. Vooral omdat het belangrijk is dat een vertegenwoordiger weet waar hij over praat. In het centrum van Amsterdam bouwen ze bijvoorbeeld geen megastallen. Daarom is het handig als iemand die de problematiek van dichtbij kent meepraat over dit onderwerp. Randstedelingen kunnen rapporten raadplegen over de voor- en vooral de nadelen. Tegelijkertijd kunnen zij zich nauwelijks invoelen met de regionale bevolking wiens platteland wordt volgebouwd en wordt geconfronteerd met gezondheidsrisico’s voor mens en dier. Ik ervaar de problemen met de onbetrouwbare treinverbinding tussen Arnhem en Winterswijk iedere keer als ik mijn ouders bezoek. Dat wil niet zeggen dat ik de Achterhoekse bevolking ga beloven dat er dubbel spoor komt als ik ooit in de Kamer kom. Kortweg: je moet geen beloftes maken die je niet kunt nakomen.
Natuurlijk snap ik dat mensen zich presenteren als Achterhoekse kandidaat. Het levert meer stemmen op en geeft een ‘dicht-bij-huis-gevoel’: genoeg Achterhoekers willen aannemen dat ‘onze’ vertegenwoordiger het wel even gaat regelen in Den Haag met het Achterhoekse geluid, wat dat ook moge zijn. In de Tweede Kamer kom je echter niet op voor het Achterhoeks belang, maar voor het belang van alle Nederlanders. Wil je echt iets betekenen voor de regio, word dan actief in de lokale politiek.
Dit artikel verscheen eerder op de opiniepagina van De Gelderlander. Maar Lisa is niet vies van een stukje propaganda…
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Helemaal eens. Sinds het schrappen van de staatsrechtelijke ruggespraak is het feitelijke onzin om te stellen dat Usquert het weer helemaal gaat worden in 2013 in Den Haag.
Helaas is het meestal niet de schuld van de kandidaten of hun partijen dat dit soort uitlatingen tot stand komen. Juist regionale journalisten en provinciale praatprogramma’s zijn dol op ‘regionale kandidaten’. Met man en macht zal de kandidaat zijn grootse plannen voor het landsdeel van afkomst moeten tonen; het masterplan hoe noord-west Friesland bepalend zal moeten zijn in ons toekomstig beleid. Met minder komt de -vaak toch al onervaren- kandidaat niet weg.
Ik vergeef het Remko ten Barge (onthoud die naam!) dan ook graag. Met zijn domme opmerkingen.
Ja, ook mee eens. Al is deze manier van jezelf representeren misschien wel een manier om (een beetje) tot die representatieve afspiegeling in de Kamer te komen. Maar ondertussen worden kiezers wel bedrogen. Maar ja, het trekt stemmen dus zullen kandidaten het toch blijven doen ben ik bang.
In grote lijnen ben ik het eens met de auteur, maar…
er is volgens mij wel een onderliggende reden waarom dergelijke beroepen op een regionaal karakter stemmen trekken. Naar mijn idee is er in veel regio’s ontevredenheid over het ‘Haagse’ of ‘Randstedelijke’ karakter van het parlement. Het idee bestaat dat de belangen en problemen van de Randstad prioriteit krijgen over die van andere regio’s. Reacties daarop zijn het vertegenwoordigen van ‘regionale parlementariers’ of de obsessie met een stukje polder in Zeeland.
Nu ben ik het met de auteur eens dat regionale kandidaten niet de oplossing zijn, maar ik denk dat het verminderen van het bevoordelen van Randstelijke problemen, of het wegnemen van de perceptie dat dit plaatsvindt, wel degelijk belangrijk is.
Overigens is de opvatting dat het nationale parlement gescheiden is van lokale problematiek wel een typisch Nederlandse. Het districtenstelsel zoals dat hier in het VK bijvoorbeeld bestaat, is juist ontworpen om parlementariers direct te koppelen aan een bepaalde regio. Van hen wordt ook verwacht dat ze de zorgen en belangen van hun district naar Westminster brengen. Daarmee wil ik niet zeggen dat ik een districtensysteem wenselijker acht, maar alleen illustreren dat de Nederlandse context niet de enige is.
Ik ben het met Frank eens. Regionale kandidaten vergroten de politieke betrokkenheid: “het is onze man in Den Haag”. De focus verplaatst (voor 1/150e) van het randstelijke naar de provincie. Sommige lokale problemen kunnen daarmee op de Haagse agenda geplaatst worden.
Idealiter zitten alle kamerleden er voor alle regio’s, steden, gehuchten, eilanden, etc. De praktijk wijst echter iets anders uit. Ik vind dat niet per se verkeerd. Het is vergelijkbaar met een student sociologie in de facultaire studentenraad sociale wetenschappen: sociologie is zijn referentiekader. Soms is dat wenselijk, omdat een kleine studie het nog wel eens wil afleggen tegen, bijvoorbeeld, psychologie.
Uiteindelijk is het gewoon een electoraal trucje. Kandidaten moeten zich onderscheiden en als je als CDA-er alle boeren in de achterhoek weet te mobiliseren, ben je hard op weg naar een voorkeurszetel.
Op zichzelf ben ik het met Frank eens. Er zou in ons stelsel een goede afweging moeten zijn tussen regionale belangen en landelijke belangen. Daarbij kunnen we enerzijds vaststellen dat Nederland te klein is voor sterke vormen van regionalisme en een districtenstelsel. Anderzijds is het denk ik belangrijk dat partijen in de Tweede Kamer ervoor zorgen dat er een goede regionale spreiding is binnen hun kandidatenlijst.
Een goede spreiding van kandidaten kan er daarbij niet alleen voor zorgen dat mensen zich met een kandidaat identificeren die uit hun regio zorgt, maar ook leiden tot een betere belangenafweging. Uiteindelijk worden er altijd afwegingen gemaakt die op de ene regio een andere impact hebben dan op de andere. Zo kunnen er bijvoorbeeld investeringen in infrastructuur worden gedaan. Als die investering wordt gedaan in een spoorweg in de Randstad kunnen dezelfde centen logisch gezien niet in een busverbinding in Drenthe of Zeeland worden gedaan. Van een kandidaat uit Den Haag mag daarbij niet verwacht worden dat die sterk op de hoogte is van de politiek die in Drenthe of Zeeland speelt. Een kandidaat die uit die regio komt zal daar meer voeling mee hebben.
Een kandidaat uit een bepaalde regio mag zich wat mij betreft binnen zijn fractie dan ook best sterk maken voor bepaalde belangen van die regio. Uiteindelijk dient er echter door een hele fractie die als het goed is uit kandidaten uit verschillende delen van het land tot een afweging dienen te worden gekomen. Daarmee is gegarandeerd dat er een keuze wordt gemaakt dat in het algemeen belang is, maar waarin de belangen van verschillende regio’s op een goede manier is meegewogen.
Het zou goed zijn als de landelijke overheid ook een serieus orgaan zou kennen wat oog had voor de zaken van individuele regio´s. Er is nu alleen een orgaan voor de som der delen en nog een met een politiek eigenbelang ook. Dan verdrinken minder grote regio´s al snel in de massa.
Daarbij delegeert de kamer steeeds meer bevoegdheden en steeds minder geld naar de regio. Ik krijg regelmatig de indruk dat kabinetten liever van die verantwoordelijkheden af zijn. Zij bezuinigen en de regio die wel de verantwoordelijkheid krijgt en niet de middelen mag het gaan verantwoorden naar zijn burgers. Zo van meneer wij zorgde vroeger voor 100 euro zorg voor iedereen. Nu mag u dat doen. Allleen u krijgt maar 50 euro daarvoor. Legt u maar uit aan de bevolking hoe u de zorg op het niveau houdt.
Een andere rede dat meer regionale verantwoordelijkheid goed zou zijn is dat het individuele belang verdrinkt in 16 miljoen belangen. Hoe kleiner de groep hoe rechtstreekser de vertegenwoordiging. Je hebt iemand waarbij je terecht kan. De schrijver heeft echter gelijk dat kamerleden die rol momenteel lastig kunnen vertegenwoordigen. En ook kan worden ingebracht dat de belangen van de veel Nijmegenaren ver af kunnen staan van de belangen die bijvoorbeeld een Nijmegenaar zou gaan vertegenwoordigen. Een die tegelijk een partij pet op heeft.
Ik ben het ermee eens dat regionale belangen soms te weinig gehoord worden in Den Haag. Denk aan het schrappen van de Hanzelijn (zou gebouwd worden van de aardgasbaten) zonder enige compensatie voor het noorden. Maar in de meeste gevallen is het niet zo eenduidig: wat is een regionaal belang?
Het is niet alsof de hele achterhoek CDA stemt, dus die CDA-er uit de achterhoek komt heus niet voor alle achterhoekers op. Ik verwacht niet dat veel groenlinksers uit de achterhoek zich gerepresenteerd zullen voelen door een CDA-achterhoeker.
Dat is ook meteen het grootste bezwaar tegen een districtenstelsel: als jouw partij in jouw district niet de grootste wordt, ligt jouw stem bij het vuil. Al zijn er natuurlijk ingewikkeldere districtenstelsels nodig, maar dan valt het district-afhankelijke deel er weer uit.
Regionale diversiteit is zeker belangrijk, maar zoals nu is niet de manier. Zo zijn het loze beloften, zoals gewoonlijk tijdens verkiezingstijd.
Je bedoeld de Zuiderzeelijn? De Hanzelijn gaat het einde van dit jaar in gebruik.
En voor het niet realiseren van de Zuiderzeelijn hebben de noordelijke provincies 2 miljard euro compensatie ontvangen, voor het uitvoeren van lokale infrastructuur projecten.
Ja, ik bedoelde de Zuiderzeelijn. 2 miljard compensatie is niet niks maar nog minder dan wat origineel was begroot voor de aanleg (2.73 miljard en 15 jaar inflatie). En dat terwijl het geld uit de aardgaswinning nog met miljarden uit het noorden naar den haag stroomt.
In Spanje kent men als ik me niet vergis een districten stelsel met brede vertegenwoordiging. Er zijn een aantal personen per district met ieder hn eigen achterban. Iets van Catalonie 5, Castile 7, Andelusie 4 en baskenland 3., maar dan naturlijk veel complexer. De kiezers kunnen hun stemmen dus verdelen naar politieke voorkeur.
Er is in een dergelijk stelsel minder het ´winner takes all´ probleem waar jij op wijst. Toch worden de districten wel vertegenwoordigd.
Ja, maar wat is dan practisch nog het verschil tussen dit systeem en gewoon landelijke verkiezingen met gevarieerd samengestelde kieslijsten? Als de aantallen per regio eerlijk zijn en de verdeling van de zetels ook, zitten de voordelen alleen in de afronding. Je komt verder op exact dezelfde zetelverdeling uit. Of gaat het alleen om het gevoel?
Het verschil is dat je dan regionale verkiezingen voor mensen die deels namens de regio komen. Inplaats van mensen die toevallig op een kieslijst staan en vooral een partij mandaat hebben.
En verder is er nu toch geen enkele regel dat kieslijsten gevarieerd moeten zijn. En wat is gevarieerd met 30 VVD ers.Daarbij gaat nu hget merendeel van de kiezers naar de lijsstrekker of de nummer 2. Dus verschil zat lijkt me.
Je kadert de organisatie zodanig ddat de collectieve actie niet in chaos achter de eerste paar nummers aanhobbelt.
Als je in Nederland een gemengd districtenstelsel in zou voeren zoals bijvoorbeeld in België en Zweden (met meerdere zetels per kiesdistrict) en we nemen voor het gemak even provincies als kiesdistricten krijg je (bij benadering) de volgende verdeling. Caribisch Nederland en de buitenlandstemmen voor het gemak maar even achterwege gelaten.
Beschikbare zetels per provincie:
Zuid-Holland: 32
Noord-Holland: 24
Noord-Brabant: 22
Gelderland: 18
Utrecht: 11
Overijssel: 10
Limburg: 10
Fryslân: 6
Groningen: 5
Drenthe: 4
Flevoland: 4
Zeeland: 4
De nadelen worden ook meteen duidelijk. Als jij in Zeeland op D66 of in Limburg op de Partij voor de Dieren wil stemmen, dan is dat gelijk al vrij kansloos.
Als je dan kijkt naar de uitslag per provincie van de Tweede Kamerverkiezingen 2010 kan je de fictieve zetelverdeling bepalen van de TK2010 met een provincie-districtenstelsel. Uiteraard gaat een deel van de mensen anders (lees: tactischer) stemmen, daar is uiteraard geen rekening mee gehouden.
Restzetels worden bepaald met de methode van de grootste gemiddelden (aantal stemmen gedeeld door reeds behaalde zetels plus één, zoals nu ook gebruikelijk is). Er gelden in deze provincie-districten geen kiesdrempels meer.
Zetelverdeling per provincie:
Zuid-Holland: 32 (VVD 8, PvdA 6, PVV 6, CDA 4, SP 3, D66 2, GrL 2, CU 1)
Noord-Holland: 24 (PvdA 6, VVD 6, PVV 4, CDA 2, D66 2, GrL 2, SP 2)
Noord-Brabant: 22 (VVD 5, PVV 4, CDA 4, PvdA 4, SP 3, D66 1, GrL 1)
Gelderland: 18 (VVD 4, PvdA 4, CDA 3, PVV 3, SP 2, GrL 1, D66 1)
Utrecht: 11 (VVD 3, PvdA 2, PVV 2, CDA 1, D66 1, GrL 1, SP 1)
Overijssel: 10 (CDA 3, PvdA 3, VVD 2, PVV 1, SP 1)
Limburg: 10 (PVV 3, CDA 2, PvdA 2, VVD 2, SP 1)
Fryslân: 6 (PvdA 2, CDA 1, VVD 1, SP 1, PVV 1)
Groningen: 5 (PvdA 2, VVD 1, SP 1, PVV 1)
Drenthe: 4 (PvdA 2, VVD 1, CDA 1)
Flevoland: 4 (VVD 2, PvdA 1, PVV 1)
Zeeland: 4 (VVD 1, PvdA 1, CDA 1, PVV 1)
Zetelverdeling Tweede Kamer 2010:
VVD 36 (31) +5
PvdA 35 (30) +5
PVV 27 (24) +3
CDA 22 (21) +1
SP 15 (15) =0
D66 7 (10) -3
GrL 7 (10) -3
CU 1 (5) -4
SGP 0 (2) -2
PvdD 0 (2) -2
Tja als je 1 district 4 zetels geeft en de ander 32 dan is dat inderdaad vragen om problemen. Dat je zetels ietwat evenredig verdeeld kan ik inkomen. Dat je gelijk aanneemt dat provincies regios zijn en er een hele conclusie opbouwd heeft vrij weinig met het systeem te maken.
Zeker als je kijkt hoe oud die grenzen zijn. Noem me een vreemde nijmegenaar maar ik voel me echt niet verbonden met Apeldoorn, Barneveld, of Doetichem dan met Den Bosch.
Het is inderdaad wel ietwat in het nadeel van kleine partijen,. dat punt klopt. Hoe he spectrum en dan na 30 jaar uitziet als het allemaal is uitgerkistaliseerd lijkt me lastig te voorspellen.
Gelderland is volgens mij wel een van de uitzonderingen, in provincies als Friesland en Limburg voelen mensen zich volgens mij veel meer “Fries” of “Limburger” dan de meeste Nijmegenaren zich “Gelderlander” voelen. Gelderland blijft toch een beetje het samenraapsel van Betuwe en Veluwe (bible belt), Nijmegen en Arnhem (stedelijk) en Achterhoek (reserve-Twente). 😀
Dat ik in mijn voorbeeld voor de provincies als kiesdistricten heb gekozen is gewoon omdat het een makkelijke verdeling is, waarvan bovendien de inwonerscijfers en stempercentages kant- en klaar te vinden waren. Het is natuurlijk ook wel mogelijk om meer gelijke kiesdistricten te nemen, bijvoorbeeld 10 districten van 15 zetels per stuk, maar dan krijg je enerzijds dat het niet meer te doen is om even voor een blogreactie de nieuwe virtuele zetelverdeling uit te rekenen en anderzijds dat je toch een soort gekunstelde geografische eenheden krijgt. Toch even een poging:
Noord-Nederland: 15
Utrecht + W-Z-Holland: 14
Groot Amsterdam + Gooi: 14
West-Brabant + Zeeland: 14
Groot Rijnmond: 13
Den Haag + Leiden: 13
Veluwe + Flevoland + Salland: 13
Arnhem/Nijmegen + Rivierenland: 12
Oost-Brabant: 12
Limburg: 10
Overig Noord-Holland: 10
Twente + Achterhoek: 10
Met een stelsel van kiesdistricten lijkt me dat ook het werk van de huidige Tweede en Eerste Kamer behoorlijk zal veranderen. Moet nog even nadenken wat ik daarvan vind.
Mijn betoog hierboven is natuurlijk vooral gericht op de huidige situatie. Waarin landelijke vertegenwoordigers niet als taak hebben om regionale problemen op te lossen. En dus moeten kappen met zichzelf te presenteren als ‘de regiovertegenwoordiger’.