Soms is iets opeens mode. U weet wel: legging’s, flippo’s, bontkraagjes en Justin Bieber, allemaal waren ze opeens machtig interessant. Ook opinieland kent zulke modeverschijnselen. Zo verschenen er in de Volkskrant de afgelopen week opeens vijf stukken over ‘generaties’. Het één nog verwijtender dan het ander.

Zelf kan ik niet zoveel met generatiebegrip. Het is te ongedefinieerd en generiek om een zinvolle analyse aan vast te knopen. Dat er een demografisch iets als de babyboomers bestaat wil ik nog wel geloven. Maar voor de rest zie ik weinig heil in het definieëren van een willekeurig leeftijdscohort om daar vervolgens een leuk etiket op te plakken. In mijn geval is dat schijnbaar de iGeneratie of Generatie Einstein. Maar wat mijn generatie te maken heeft met iemand die in 1879 is geboren is me een volslagen raadsel, en zelf heb ik nog nooit een i-apparaat gehad. Nouja, vroeger hadden we een IBM thuis, maar dat telt waarschijnlijk niet.
Blijkbaar is er behoefte om de maatschappij te verdelen in overzichtelijke groepen, en ‘generaties’ voelen vast prettiger dan zoiets naars en ouderwets als een klassenmaatschappij.

Enfin, deze twijfels over het generatiebegrip worden duidelijk niet gedeeld door het bataljon van briefschrijvers. Inmiddels is er een hele strijd losgebarsten of ‘mijn’ generatie te narcistisch is om revolutionair te zijn, of dat het eigenlijk allemaal toch de schuld is van ‘de babyboomers‘. En dan zijn er ook nog mensen die tussen die twee generaties inzitten, en zich nu een beetje voelen als het laffe slablaadje in een goedkope hamburger. De gemene deler is dat er iets mis is met het land, maar dat niemand zin heeft daar iets aan te doen, en dat dat heel erg is. En omdat het aanwijzen van een schuldige veel makkelijker is dan een oplossing bedenken, regent het dus verwijten over en weer. Jongeren zijn te narcistisch, hun ouders waren te hedonistisch, de rest van de familie is inmiddels fatalistisch en de babyboomers waren fascistisch. De score: Verwijten 5 – Oplossing 0. Tot zover het constructieve debat.

Dus doe ik zelf ook een duit in het zakje: Er komt geen revolutie. Dat heeft niets te maken met generatiekloven. We zijn in dit land gewoon zo welvarend, dat revolutie meer kapot maakt dan je lief is. Bovendien heb je voor een revolutie een grote groep mensen en een Idee nodig. Maar in deze postmoderne tijd van individualisme vinden we groepen stom en Grote Ideeën hopeloos ouderwets. We hebben immers de markt, die ervoor zorgt dat als we allemaal braaf onze iPods, kiloknallers en geraniums kopen, alles vanzelf in orde komt. Waar heb je nog idealisme voor nodig als je de wereld kan helpen door lekker uit winkelen te gaan?

En zelfs de idealist uithangen lijkt weinig zin te hebben. Je kan stoppen met vlees eten, maar daarmee verdwijnt de bioïndustrie niet zomaar. En door zelf op de fiets te stappen haal je de CO2-uitstoot van Nederland nou ook niet direct met tonnen naar beneden. Allemaal hebben we last van het Calimero-effect: de problemen zijn groot, en wij zijn klein. In een tijd van mondiale problemen geldt dat voor iedereen, of je nou puber of pensionado bent.

Laten we dus ophouden met zeveren over welke generatie wat heeft misdaan, en gewoon de problemen aan te pakken. Kies een probleem wat je belangrijk vindt, bedenk hoe je iets kan bijdragen en ga dat doen. Verwacht niet dat je gelijk de wereld kan redden, maar lever naar vermogen een bijdrage. Dat gaat als Nederlander nog altijd een stuk makkelijker dan als, pak hem beet, Somaliër. Toegegeven, daarvoor moeten we misschien wel wat ‘ouderwetse’ begrippen uit de kast trekken, zoals ‘solidariteit’ of, hemeltjelief ‘samenleven’. En misschien moeten we zelfs wel toegeven dat de markt niet zaligmakend is en onze problemen dus niet op magische wijze zichzelf zullen oplossen. En wie weet, als we dan beginnen met met elkaar te praten in plaats van over elkaar, kunnen we nog iets van de ander leren. En kunnen we samen werken aan een beter Nederland voor, jawel, volgende generaties.

Tagged with:
 

8 Responses to Generaties, generalisaties en ander gezeur

  1. Nijn says:

    Als je hokjes gaat bedenken zijn er altijd mensen die er niet in passen. Maar ik kan me voorstellen dat er wel ruwe overeenkomsten zijn tussen mensen die in een bepaalde tijd leven, en verschillen met andere generaties. Het lijkt me heel interessant om te zien hoe de tijd en de omstandigheden waarin we leven invloed hebben op mensen (maar misschien had ik dan een andere studie moeten kiezen). Maar wat je daar dan vervolgens mee gaat doen is iets anders, en wat dat betreft heb je een goed punt 🙂

  2. Herman says:

    Wat betreft de generaties ben ik het geheel met je eens. Het ingezonden stuk waar het allemaal mee begon, waarin de babyboomers van alles verweten werd, was natuurlijk de grootst mogelijke onzin en de verantwoordelijkheid afschuiven.

    Je verliest me echter als je stelt dat:
    “Kies een probleem wat je belangrijk vindt, bedenk hoe je iets kan bijdragen en ga dat doen.”

    Als wij allemaal met ons eigen kleine wereldprobleem bezig zijn lijkt me dat toch vooral iets dat wij doen om ons goed te voelen over onszelf. Immers als iedereen met een ander probleem bezig is, waar de rest haar gedrag niet op aan past, zijn er een heleboel individuele probleempjes naast elkaar die allemaal niet opgelost worden.Daarom is een groot verhaal dat probleem X aan probleem Y en probleem Y aan probleem Z koppelt bittere noodzaak. Zodat we die problemen vanuit een coherent wereldbeeld kunnen bestrijden.

    Dat dat Grote Verhaal momenteel enigszins afwezig is geraakt ben ik wel met je eens. Na het falen van het communisme is al vrij snel door onder andere Fukuyama geroepen dat het einde van de geschiedenis bereikt was. Oftewel het einde van de Grote Verhalen. Hij leek daarin gelijk te krijgen. Echter, hij is niet de eerste die het einde van de geschiedenis heeft verklaard. Reeds Hegel deed dat halverwege de 19e eeuw. Steeds is dat te vroeg gebleken. Ook nu met eerst de opkomst van het islamisme en later de crisis van het mondiale kapitalisme lijkt dat het geval te zijn. Een nieuw Groot Verhaal heeft zich weliswaar nog niet aangediend, maar zal zich opnieuw moeten ontwikkelen omdat het einde van de geschiedenis in een liberaal-kapitalistische samenleving toch wel een hele grote leegte op menselijk niveau met zich meebrengt.

  3. Herman says:

    Met mijn excuses voor het wellicht wazig zijn van mijn reactie, maar op een helderder manier lukte het me niet om het te brengen.

  4. Frank says:

    Geen probleem. 🙂

    Echter, ik bedoel niet te zeggen dat iedereen maar individueel z’n eigen ding moet gaan doen. Immers, als jij klimaatverandering het meest relevante probleem vindt, dan staat niets je in de weg om daar vervolgens actie tegen te ondernemen door je bij Greenpeace aan te sluiten. Of het WNF, of nog iets anders. De zin was niet zozeer bedoeld als aansporing om allemaal maar iets anders te gaan doen, maar om heel fundamenteel gewoon iets te gaan doen, in plaats van alleen maar over generaties te zeuren.

    Overigens, heb je Fukuyama gelezen? Mijn ervaring is dat zijn argument een stuk complexer en vooral ook minder finaler is dan men over het algemeen doet voorkomen. Hij baseert zich ook erg sterk op Hegel inderdaad. Echter, het verdwijnen van de Grote Verhalen is volgens mij niet alleen op het conto van Fukuyama et al. te schrijven, maar deels ook een gevolg van het kritische postmodernisme vanaf de jaren ’70, waar juist ‘links’ veel mee ophad. Met volgens mij als ironische uitkomst dat postmodernisme en neoliberalisme elkaar hebben gevonden in het soort decadente nihilisme waar Nietzsche al tegen ageerde. En dat waren genoeg -ismen in één zin 🙂

  5. Herman says:

    Nee, ik moet toegeven Fukuyama vooral te kennen van horen zeggen. Evenals Hegel trouwens. Voor een filosofievak heb ik me wel eens aan een primaire tekst van Hegel moeten zetten. Dat kan ik echter iedereen sterk afraden.

    Wat betreft die groepen uiteraard kan dat in groepsverband, maar dan nog steeds is het zo dat als 10% van de mensen lid is van Greenpeace of de doelen ondersteunt en 90% dat niet doet, dat weinig zoden aan de dijk zet. Datzelfde geldt voor andere doelen. Uiteindelijk hebben we iets nodig dat bindt, waardoor die 90% ook in gaat zien dat verandering inderdaad nodig is (of minstens een substantieel deel van die 90%) en dat de ene verandering met de andere samenhangt en dat dus een oplossing van de milieuproblematiek niet de oplossing van bijvoorbeeld de mensenrechtenproblematiek uitsluit, maar dat die twee dingen juist hand in hand gaan. Zolang de ene groep bezig is met de milieuproblematiek, de andere met de mensenrechtenproblematiek en een derde met de armoede in de wereld, maar die groepen geen belang stellen bij elkaars doel en ze niet in samenhang met elkaar zien blijft het toch vooral navelstaarderij imho. Een dergelijke samenhang kan door een nieuwe algehele kijk op samenleving oftewel een Groot Verhaal worden blootgelegd.

    Het postmodernisme beschouw ik dan ook als een welvaartsziekte.

  6. Lotte says:

    Wat betreft de discussie omtrent Grote Verhalen: het is misschien wat flauw, maar volgens mij is het belangrijk je af te vragen wat je precies onder zo’n Groot Verhaal verstaat. Volgens mij is een enorm verschil tussen de tijd waarin wij leven en de eeuwen hiervoor dat wij nu allemaal vreselijk eenvoudig met elkaar kunnen communiceren en ons dus overal mee kunnen bemoeien. Dat is mijns inziens vooral een hele positieve ontwikkeling, niet in het minst omdat we nu allemaal onze bijdrage kunnen leveren aan het denken over oplossingen voor (wereld)problemen. Het is niet meer exclusief zo dat een aantal mannetjes vanuit hun studeerkamer, al lurkend aan een pijp, coherente en allesomvattende ideologieën in boeken optekenen; en daarmee is het ook niet meer zo dat ‘de rest van de mensen’ zich min of meer achter de visie schaart die hem of haar het meest aan staat. Oftewel: het is mijns inziens een illusie om te denken dat we, als we maar hard genoeg ons best doen, zomaar een nieuw Groot Verhaal aan de man kunnen brengen. Is het bovendien niet een beetje overdreven om te stellen dat we ‘de problemen vanuit een coherent wereldbeeld moeten bestrijden’? Je zou ook minder fatalistisch kunnen denken en proberen in te zien hoe tegenwoordig mensen meer zelfstandig bepalen welke problemen hen op welk moment het meest na aan het hart gaan. Ik beschouw dat zelf als kracht van onze zogenaamde-generatie-die-niet-echt-bestaat: we zijn niet traditioneel georganiseerd of geneigd ons achter breed gedragen ideologieën te scharen, maar kunnen ons in no-time organiseren. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik me er wel zorgen over maak of door deze manier van ‘maatschappelijk of politiek betrokken zijn’ de nadruk niet te veel komt te liggen op ad hoc-beleid of individuele gevallen. Maar aan de andere kant: daar doe je als mens-in-je-eentje nou eenmaal niet zo veel aan, net zo min als het ‘zin’ heeft om de fiets te pakken of geen vlees te eten. Maar iedereen moet zelf de keuzes kunnen maken waar hij of zij zich prettig bij voelt. Volgens mij is dat het allerbelangrijkste beginsel, maar ik denk dat we de tijd wat dat betreft mee hebben.

    • Herman says:

      “Je zou ook minder fatalistisch kunnen denken en proberen in te zien hoe tegenwoordig mensen meer zelfstandig bepalen welke problemen hen op welk moment het meest na aan het hart gaan.”

      Maar is dan niet juist het probleem dat ik hele andere problemen belangrijk vind dan jij? Het behoeft geen groot denker dat als jij bijvoorbeeld bezig bent met het klimaat te redden, maar ik vervolgens ‘s ochtends m’n Hummer eerst een half uurtje laat warm draaien voor ik op pad ga, ik jou inspanningen redelijk teniet doe. Of dat als ik de conflicten in Congo belangrijk vind, maar jij bloeddiamanten om je vinger mooier vindt, het conflict in Congo voortduurt. Dus zal er iets nodig zijn om ons met z’n allen aan een project te binden dat leidt tot vooruitgang, in plaats van dat we allemaal elkaars pogingen om iets te veranderen in de weg lopen.

      Bovendien als we kijken naar de geschiedenis van sociale vooruitgang, heeft die vooruitgang bijna altijd plaatsgevonden doordat een groep onderdrukten zich samen achter een Groot Verhaal hebben geschaard en op die manier hun vooruitgang bevochten. Hadden zwarte Amerikanen niet geloofd in ‘a nation where they will not be judged by the color of their skin but by the content of their character’ (Martin Luther King) en allemaal hun eigen kleine dingetje opgepakt, dan had het er voor de burgerrechtenbeweging een stuk beroerder uitgezien. Hadden vrouwen niet samen geloofd in een samenleving waar man en vrouw op gelijke voet met elkaar staan en daarvoor gestreden dan was het feminisme een ideetje van één persoon gebleven dat waarschijnlijk weer uitgewaaid was.

      Natuurlijk is het geloof in zoiets niet iets dat even door een filosoof op een studeerkamertje voorgeschreven kan worden. Dat is het ook nooit geweest. Karl Marx zelf heeft zijn wortels in de materiële en historische omstandigheden van zijn tijd. Het kost tijd, leiders met overtuigingskracht en de juiste attitude om tot een samenleving te komen waarin we weer samen ergens voor gaan, in plaats van ons schuldgevoel af te kopen door met ons eigen kleine projectje bezig te zijn. Maar ik denk dat dat niet iets is dat geheel onmogelijk is.

      De links-liberale visie van ‘zelf de keuzes maken waar hij of zij zich het prettigst bij voelt’ werkt dus gewoon niet. Dan blijft het bij dat prettige gevoel, maar heeft het geen effect op de wereld om ons heen. Problemen kun je alleen met z’n allen vanuit een gemeenschappelijke visie tackelen.

  7. Arno says:

    Maar zoals bij elk ‘groot verhaal’ zijn er ook velen die niks ophebben met het nieuwe verhaal. Volgens veel mensen is de wereld zo slecht nog niet, op wat kippen en mensen die heel ver weg wonen na. Veel mensen zijn dus niet bereid om op te geven wat ze hebben voor een nog te verzinnen nieuw systeem, waarvan we maar moeten afwachten of het ook 7 miljard of meer monden kan voeden, innovatie afdwingt en luiheid afstraft. De problemen die over zijn zijn Doe mij dus maar geen nieuw ‘groot verhaal’. Kapitalisme heeft z’n ruwe kanten maar is over het geheel genomen zo gek nog niet.

Leave a Reply to Nijn Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.