Op vier oktober jongstleden presenteerde de KNAW een aardige brochure: “Klimaatverandering, wetenschap en debat”. Een genuanceerde opsomming van de meest relevante zaken in het klimaatdebat. Wat weten we en wat zijn nu werkelijk de onzekerheden?
Het klimaatdebat is een verhit debat (hihi), en in feite brengt de brochure zelf geen nieuwe informatie. Het is slechts een uiteenzetting van wat reeds bekend is. Toch is het erg waardevol dat een gerespecteerd nationaal instituut als de KNAW zich hier helder over uitlaat, want voor “de gewone man”(m/v) is het lastig de diverse uitingen in de media op waarde te kunnen schatten.
De bekendste Nederlandse klimaatscepticus is waarschijnlijk Hans Labohm, maar deze man is een econoom, geen klimaatwetenschapper. Ook de Radboud Universiteit kent haar eigen scepticus: Peter Bloemers. Hij is emeritus hoogleraar Biochemie en een biochemicus is evenmin een klimaatwetenschapper. Bloemers sluit zijn sceptische brieven in kranten standaard af met “emeritus hoogleraar Peter Bloemers”. Deze ondertekening wekt de schijn van kennis van zaken – want afkomstig van een wetenschapper – maar iedere eerlijke wetenschapper die Bloemers’ brieven las, kon zien dat hij zijn leerstoel hier niet aan heeft gewijd.
De KNAW-brochure begint met een treffend citaat van de Amerikaanse Senator Daniel Patrick Moynihan: “Iedereen heeft recht op zijn eigen mening, maar niet op zijn eigen feiten“.
Het storende aan de klimaatdiscussie is dat deze in het publieke debat nogal religieuze trekjes heeft aangenomen, overigens niet alleen onder sceptici. Daarmee wil ik religie niet veroordelen, dat vooropgesteld. Hoewel religie een interessante wetenschap kan zijn, mag wetenschap geen voorgeschreven religie zijn. De KNAW onderscheidt het wetenschappelijke debat (hoe verandert ons klimaat door ons toedoen?) zorgvuldig van het politieke debat (wat doen we daarmee?). Nu wordt het tijd voor politici om zich als politici te gaan gedragen en meningen en ‘wishful thinking’ over het klimaat te scheiden van de wetenschap. De aarde stopt niet met opwarmen omdat we het ontkennen.
Er zijn politici die mijn zoontje op school willen laten leren dat “evolutietheorie ook maar een mening is, net als het scheppingsverhaal“. Ik gun ieder zijn geloof en vind godsdienstles prima, maar wetenschappelijk gezien is evolutie onvergelijkbaar met een bijbelverhaal. Evolutie is als de zwaartekracht. Door tal van waarnemingen en zelfs reproduceerbare experimenten, kan men met geweldige zekerheid aantonen dat soorten evolueren en dat alle dieren uiteindelijk aan elkaar verwant zijn. Het scheppingsverhaal, hoe mooi wellicht ook, heeft de wetenschappelijke verdediging niet mee. Bij de herkomst van het scheppingsverhaal wordt het helemaal problematisch, want hoe vaak Genesis ook is herschreven, “als het goed is” is het scheppingsverhaal nooit peer reviewed. Dat maakt een geweldig verschil tussen een religie en wetenschappelijke publicaties: wetenschappelijke publicaties zijn pas goed wanneer ze wel peer reviewed zijn.
deze tekst verscheen op 6 oktober op RadboudNet
S.v.p. plaats dit bericht op je facebook:
Loading ...
Dat Genesis niet peer reviewed is, doet er natuurlijk niet veel toe in het onderscheid tussen religie en wetenschap. Het gaat er natuurlijk om dat in de wetenschap de verdediger van een stelling overstag gaat als anderen goede argumenten aandragen. In religie is die bereidheid (meestal) niet aanwezig.
Die peer review is niet veel meer dan een filter om op voorhand zoveel mogelijk fouten of onduidelijkheden uit publicaties te halen, zonder dat meteen de hele goegemeente zich er tegenaan bemoeit. Maar de praktijk leert dat je ook een onzinnige publicatie uiteindelijk wel in een of ander blad gepubliceerd krijgt.
Overigens lijkt het me wel waarschijnlijk dat Genesis juist wel tot stand is gekomen als schrijfsel van personen die elkaar als peers beschouwden.
Natuurlijk heb je daarin gelijk. Peer reviews zijn slechts een onderdeel van het wetenschappelijke proces. Maar waar wetenschap een continu convergerend proces is in een poging een specifiek onderwerp beter te begrijpen, gaat een religie uit van een vooringenomen standpunt (hoe goed daar ook ooit ook over nagedacht moge zijn) waartoe alle bevindingen continu terug worden geredeneerd. Wetenschap behoort een eerlijke, wetenschappelijk verantwoorde, stand van zaken te presenteren. Deze vertaalslag naar het publieke debat faalt hier echter, omdat actoren (overigens niet enkel in het “sceptische kamp”) bewust, als ware het een religie, met onwetenschappelijke methoden de discussie vertroebelen.
De klimaatsceptici (of moeten we eigenlijk niet opwarmingstheoriesceptici zeggen!?) zijn weliswaar ver in de minderheid, maar krijgen relatief veel media-aandacht. Vermoedelijk, omdat de media graag heel ‘objectief’ een ‘gebalanceerd’ beeld laten zien (ze zouden eens van partijdigheid beticht kunnen worden…). Daarom vaak in programma’s één meeloper en één dissident.
Maar ik weet eerlijk gezegd ook niet goed hoe je dan wel het hele plaatje goed schetst: misschien moeten journalisten/interviewers beter benadrukken in welke de standpunten gedeeld worden door de peers?! Maar dat lijkt dan al snel op stelling nemen en dat durven ze ook niet echt.
Daar leg je een interessant dilemma bloot over hoe de media de wetenschap moeten presenteren. Verschillende geluiden is natuurlijk meer dan nastrevenswaardig, maar wetenschap en “blogosphere” hoeven niet aan elkaar gelijk gesteld te worden. De plaats waar het debat gevoerd wordt (academie vs. blogosphere) is bovendien van grote invloed op de verhoudingen die je aanhaalt.
Over hoe journalisten met dit probleem, en dat van de presentatie van de verhoudingen/status quo binnen de wetenschap, om dienen te gaan zal ik me eens bezinnen. Wellicht volgt daar nog eens een blog over 🙂